Muri bei Bern
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »Muri bi Bern« |
Wappe | |
---|---|
|
|
Basisdate | |
Kanton: | Bern |
Bezirk: | Bern |
BFS-Nr.: | 0356 |
PLZ: | 3074 (Muri bi Bern) und 3073 (Gümlige) |
Koordinate: | 46° 56' n. Br. 7° 29' ö. L. |
Höchi: | 558 m ü. M. |
Flächi: | 7.6 km² |
Iwohner: | 12'334 (31. Dezember 2004) |
Websyte: | www.muri-guemligen.ch |
Charte | |
|
Dialäkt: Züridütsch (See) |
Muri bi Bern isch e Schwiizer Gmeind im Kanton Bern.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Geographie
D Gmeind setzt sich us zwei klar gliderte Teile zäme, wo bevölkerigsmässig mit je ca. 6'000 Iiwohner gliich gross sind. Es sind das d Ortschaft Muri, wo dr Gemeinde sit alters her de Name geeh hät, und d Ortschaft Gümlige.
D Flächi vom Gmeindsgebiet betreit 760 Hektare, devoo sind 150 Hektare bewaldet, 190 Hektare Ächer und Wiese und 339 Hektare Land i dr Bauzone. Dr höchschti Punkt befindet sich uf 727 Meter uf em Denteberg, di tüüfschti Schtell liit uf 508 Meter a dr Aare.
Nachbersgmeinde sind Allmedinge, Belp, Bern, Chehrsatz, Chöniz, Oschtermindige, Schtettle, Vechige und Worb.
[ändere] Gschicht
Fund uf em Schlosshügel, 1832 bi Uusgrabige ztag gförderet, wiised naa, dass Muri scho zur Römerziit besiedlet gsii isch. Urkundlich taucht dr Name, nach hütigem Wüsse, erschtmals 1180 uuf, wo en Pfarrer Burkhard us dr Gmeind mit vermögende Bürger Gschäft gmacht hät.
Damals hät Muri no zur Herrschaft Gerischtei ghört, wo mehr als 100 Jahr schpäter, 1298, vo dr Schtadt Bern eroberet worde isch. D Herrschaft hät sich us de vier sogenannte Chileschpiile Bollige, Muri, Schtettle und Vechige zämegsetzt. Wo di uufschtrebendi Schtadt Bern ihri erschti Eroberig gmacht hät, hät si de Gmeinde di überliferete Recht unaataschtet überlaa und hät demit de Grundschtei zur wiitgehende bernische Gmeindsautonomie gleit.
Über Jahrhunderti händ d Iiwohner vo dr Gmeind in relativ schtabile Verhältnis gläbt, di riesige Veränderige vo dr europäische und schwiizerische Gschicht sind schiinbar schpurlos verbiizoge.
E vollständigi schtrukturelli und gsellschaftlichi Umwandlig hät erscht zu Beginn vom 20. Jahrhundert iigsetzt. Sie isch d Folg vo dr Induschtrialisierig und vom Zug vo dr Schtadt ufs Land. So isch d Iiwohnerzahl vo dr Gmeind im Jahrzehnt 1920-1930 vo 2435 uf 3938 oder um sither nie meeh erreichti 62 Prozent aagwachse.
[ändere] Sehenswürdigkeite/Freiziit
- S Aarebad Muri büütet d Möglichkeit, i dr aagrenzende Aare z schwümme
- Schloss Muri (Privatbsitz)
- Schloss Gümlige (Privatbsitz)
- Villa Mettle
- Chile Muri
- Auguetbrugg
- S Naturschutzgebiet a dr Aare dient de Gmeindsbürger als Naherholigsgebiet
- Zwüsched Belp und Chöniz exischtiert di no einzigi Fähre zwüsched Bern und Thun über d Aare
[ändere] Bevölkerig
Am 31. Dezember 2004 händ 12'334 Mensche in Muri gläbt, dr Ussländeraateil hät 9.5 % betreit. Bi dr Volkszellig 2000 händ 88,93 % vo dr Bevölkerig Düütsch als Hauptschprach aageeh, 3,05 % Französisch und 1.48 % Englisch. 18.2 % vo de Iiwohner sind zwüsched 0 und 19 Jahr alt, 61.3 % zwüsched 20 und 64 Jahr und 20.5 % älter als 64 Jahr gsii.
[ändere] Behörde
Dr Grossi Gmeindrat isch d Legislative vo dr Gmeind Muri bi Bern. Er umfasst 40 Mitglieder und wird alli vier Jahr im Proporzsyschtem gwählt.
Dr Gmeindrat isch d Exekutive vo dr Gmeind Muri bi Bern. Er zellt siebe Mitglieder. Mit Uusnahm vom Gmeindspräsident (Hans-Rudolf Saxer FDP) schaffed d Gmeindrät nebeamtlich. Dr Gmeindrat wird alli vier Jahr im Proporzsyschtem gwählt (gliichziitig wie dr Grossi Gmeindrat). Dr Gmeindspräsident wird im Majorzverfahre gwählt.
[ändere] Wirtschaft
Im Januar 2003 hät dr Handels- und Induschtrieverein vom Kanton Bern di wirtschaftliche Schtandortqualitäte vo 51 grössere Gmeinde vo de Agglomeratione Bern und Biel-Seeland undersuecht. D Gmeind Muri bi Bern hät die Rangliste vor Lyss und Belp aagfüehrt. Muri isch bekannt als "Schtüürparadies" vom Kanton Bern.
Neue Undernehmige stönd Schtandort mit genehmigte Überbauigsordnige zur Verfüegig. Bi de Areale "Bahnhof Gümlige" und "Gümligefeld" handlets sich um kantonali Entwickligsschwerpünkt.
[ändere] Bildig
I dr Gmeind Muri bi Bern gits sechs Schuelhüüser (Volksschuel). Denäbe exischtiered zwei Privatschuele, wo im Underricht de obligatorischi Schuelschtoff in englischer Schprach vermittled.
[ändere] Literatur
Muri bei Bern : eine Gemeinde, zwei Dörfer / hrsg. von der Einwohnergemeinde Muri bei Bern, 1993
[ändere] Weblinks
- Offizielli Website vo dr Gmeind Muri bi Bern
- Webseite vo dr Villa Mettle
- Freiziit- und Jugendhuus Bärtschihus
Koordinaten: 46° 56' N, 7° 29' O |
Der Artikel basiert uf ´ra freie Ibersetzung vum Artikel „Muri bei Bern“ us dr dytsche Wikipedia.