Siddhattha Gotama
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
De Siddhattha Gotama (Sanskrit: सिद्धार्थ गौतम Siddhārtha Gautama) isch de Sohn vom König Suddhodana (Sanskrit: Śuddhodana) und de Mahāmāyā (Sanskrit: Mahā Māyā) gsii. Sin Vater, de König vode Sākiya (Sanskrit: Śākya) hett ide Stadt Kapilavatthu (Sanskrit: Kapilavastu), im hütige Nepal sin Palast gha, und döt isch de Siddhattha au ufgwachse. D Mainige, wen er glebt het, gönd wit usenand. Die traditionelli buddhistischi Mainig lutet vo 566 bis 486 v.Chr. und die westliche Forschig sait aber vo 448 bis 368 v.Chr. S git aber au no anderi Mainige dezue. Ali Näme i dem Artikel sind uf Pali agee, de Hauptsproch vom Buddhismus und i Chlammere no d Form vom Sanskrit.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Giburt und Chindhait
Bevor d Königin Mahāmāyā schwanger worden isch, het si vomene wiisse Elifant troimt, wo i ere sin Schooss idrungen isch. Wo denn Zit cho isch zum Gibääre het si sich uf de Weg zu ere sinere Muetter gmacht, so wieses dozmool Bruuch gsii isch. Aber wo si unterwegs im Hain vo Lumbinī e Rast gmacht hend, sind d Wehe itrete und Mahāmāyā het untereme Sāla-Bomm (Shorea robusta) en Bueb uf d Welt brocht, wo de Name Siddhattha übercho het. Da isch ide Nacht vom Vollmoo vom Monet Vesākha (April/Mai) gsii. Sibe Tag spöter isch si gstorbe und d Schwöster vo ere, d Mahāpajāpatī (Sanskrit: Mahāprajāpatī) het s Chind uufzoge. Glii noch sinere Giburt hend waisi Mane d Merkmol vom grosse Maa am Chind erchennt und gsait, as es emol en mächtige Herrscher oder en erlüchtete Buddha werdi. Druf abe het sin Vatter iifrig druf glueget, as de Bueb verwöönt werd, so as er a die schöne Sache und an Luxus bunde werd, damit er e weltliche König werd. Mit sechzeni het er die schöni Prinzessin Yasodharā (oder Bhaddakaccānā oder Gopā) ghürootet. Doch isch er erst mit 29i Vatter worde. A dem Tag, wo sin Sohn Rāhula uf d Welt cho isch, het er sini Familie und de Palast verloo um Askeet z werde.
[ändere] De Askeet
De Grund, wiso de Siddhattha sini sorgelosi Welt verloo het, isch gsii, wel sin Vatter verbote het, as de jungi Prinz de Palast au nu für en Moment verloo dörf. Aber woner emol trotzdem usem Palast gschlichen isch, isch er zerstmol i sim Lebe emene alte Grais und emene schwerchranke Mensche begegnet und denn no anere Liiche, wo verbrennt wordn isch, samt all dene Lüt umenume wo brüelet hend. Schlussendli het er en Asket troffe, wo trotz sinere Armuet glücklich usgsee het. All da het em verhätschlete Prinz s denke ggee und so het er sich entschide i d Welt usezgoo um d Wooret z finde. Er isch usem Palast gfloche, het sini Hoor abgschnitte und sini fürstlichi Gwänder mit dene vomene Jäger tuuschet und isch denn in Süde zoge, is Riich vo Magadha, woner bi verschidnige Leerer oder Guru gsii und isch bald glich guet oder gär besser worden als sini Maister. Da hetten aber no nöd zfride gstellt und er isch Asket worde. Er isch denn sechs Joor ide Wildnis füdliblutt umzeoge, het fascht nüt mee ggesse und het ufem Bode gschlooffe. Dozmols isch er unterem Name Sākiyamuni (Sanskrit: Śākyamuni "Weise Maa vode Śākya") bekannt worde.
Doch endli het er erchennt, ass da nünt bringt. Er het erchennt, as de Körper gnueg Naarig und Schloof übercho muess - aber nöd z vill - wenn er würklichi Erlüüchtig will. Er het sich denn zerschtmol wider gwäsche im Fluss Nerañjarā (Sanskrit: Nairañjanā) und trunke und gkochte Milchriis ggesse. Druf henden sini füüf Beglaiter verloo und hend gsait, as er versait hebi. De Siddhattha isch den usem Uurwald i d Nöchi vom Dorf Uruvelā (Sanskrit: Uruvilvā; bim hütige Bodhgayā) zoge, het sich rasiert und sini Hoor gschnitte. Denn het er sich undereme Pippal-Baum (Ficus religiosa) plaziert, mit Blikch in Oste. Sechs Tag lang het er döte meditiert und isch den zu sinere Erlüüchtig cho, grad a sim 35ischte Geburtstag, also i de ide Nacht vom Vollmoo vom Monet Vesākha.
[ändere] De Erlüchtiti
Nochdem de Siddhattha sicher gsii isch, as er au die würklichi Erlüchtig ghaa het, het er Zwiifel öberchoo, öb denn öberhopt näber sini Lehr verstoo chöni. Sechs ganzi Wuche lang ischer unschlüssig gsii. Aber de Gott Brahmā hetem gsait, as nöd ali Mane völlig blind saiet, sondern ases sönigi git, wo nu wenig Sand ide Auge hebit und er hetem befole, diesebe Lüt uufzsueche. De Siddhatta het sich denn uf de Weg gmacht und isch em Asket Upaka begenet. Er isch zunem ane ggange und hettem gsait: "Los mini Lehr, i bi de vollkommnig Erlüchteti!" De het aber nume glachet und denkt "Sonen Dubel!" De Siddhata isch denn witer zoge und het denn im Hirschpark Isipatana (Sanskrit: Ŗṣipatana) vo Sārnātha sini füüf früeneri Beglaiter atroffe. Die hend denn doch wöle wüsse, wan er erchennt hebi und er het a ene zerstmol sini Leer vode Vier Edle Woorete verchündet. Die füüf Mane hend denn erchennt, as de Siddhattha volkomme erlüchtet isch und sitem trait er de Name de Buddha (Sanskrit: बुद्ध, buddha "Erwachter, Erleuchtete"). De Buddha het den schnell vill Schüeler gfunde und d Sangha, Gmainschaft vode Mönche, isch rasch aagwachse. Unterem Schutz vom König Bimbisāra vo Magadha isch s ersti Chloster entstande. Denn isch de Buddha i sini Haimat graist und döt hend sich em sini Gguseng Ānanda, Devadatta und Anuruddha agschlosse und au sin Sohn Rāhula. De Devadatta isch aber nöd z fride gsii, as er nu en aifache Mönch söll sii und het wöle s Haupt vode Sangha werde. Nochdem er vergebis het versuecht sich bim Buddha iizschmaichle, het er en Elifant psoffe gmacht und de uf de Buddha losgjagt. Aber de Buddha het da uuschuldig Tier dur de blossi Gidanke vom Wohlwöle besänftigt und da Tier isch denn ehrfürchtig vorem abegchnüület. Au anderi Mordaschläg und Verlümdige hend em Buddha ken Schade verursacht.
Wo sin Vatter gstorben isch und sini Ziehmuetter Mahāpajāpatī Witwe wirden isch, het si wöle i d Gmainschaft itrete. Aber de Buddha het kai Fraue wöle, weler befürchtet het, as denn d Sangha entarti. Si heten aber chöne überzüge und so isch de Orde vode Nonne gründet worde.
[ändere] De Tod
Wo de Buddha achtzgi gsii isch, wärer fast ade Ruhr gstorbe. Obwohl er no nöd ganz gsund gsii isch, het er sich witers uf Wanderschaft bigee. Im Ort Pāvā het en de Schmid Cunda zum esse iiglade und drufaber het er en starche Ruhrafall öbercho. Er isch trotzdem witerzoge und wo si bide Stadt Kusināra (Sanskrit: Kuśinagara) achoo sind, het er sich erschöpft zwüschet zwai Sāla-Bömm glait. Mit Blick zum Weste un bi völligem Biwusstsii het er sinine Schüeler die letzte Aawiisige gee. I de Nacht - s isch wideremol Vollmoo gsii - isch er ine tüüfi Meditation gsunke und gstorbe und is Mahāparinibbāna trete. Sini letze Wort zu sinene Schüeler sind gsii: "Tönd oi mit alem Iifer astrenge!"
Wo sini Liich verbrennt worden isch, isch en furchtbare Striit ussbroche (d Mensche werdet halt doch nöd gschider), well jede gmaint het, er hebi s Aarecht uf d Reliquie vom Buddha. De Brahman Droṇa het knapp en Chrieg chöne verhindere und het d Reliquie so grecht ases halt gangen isch under de Unbelehrbare vertailt.
[ändere] Literatur
- Andreas Gruschke: Das Leben Buddhas. Herder, Freiburg im Breisgau 2002, ISBN 3451269341
- Hans Wolfgang Schumann: Der historische Buddha. Diederichs, Köln 1982, ISBN 3424007277
