Kormışkan
Wikipediya ra, ensiklopediya xosere
Kormışkan yew pêseroki / mecmuey Zazakiya. Serra 1995 di vejiya.
Verê vetenda Kormiskani heme bi Zazaki pêserokêda Zazayan çinêbi. Na ju zi vengeyêda bol girdi bi. Ma wast ki na vengey pirr kerê, degirê. Verê vetenda Kormiskani, wexto ki ma qalê zıwandê Zazaki kerdê saranê binan ma rê vatê ka çiçiyê sima esto? Qandê coy ma çend embazan dest u qolê xo wesarnay u qandê vetenda Kormiskani qarar girot.
Kormiskan pêseroka Zazayana en sifteyêna ki heme bi ziwandê Zazaki viciyaya. Qandê nê semedi zi pêsero ka Kormiskani ziwandê Zazaki di tarixê do neweyo. Tarixê dest peykerdenda pêserokandê Zazakiyo (ê ki heme bi zazaki vijênê).
Contents |
[bıvurne] Namey ci Kormiskan
Qandê çiçi ma namey ci Kormiskan napa? Kormiskan namey rosandê ma Zazayanê milliyo. Amora xo ya sifteyêni di zi ma dur u derg bahsê rosandê Kormiskani kerdo. A didini çend wendoxanê ma yê Sêwrege (Soyregı) di serda 1964 an di bi namedê Kormiskaniya pêserokê bi Tırki vetibi.
A en mihimi ma wast ki o namey rosandê ma yê milli vini nêbo, yan zi saro bin ê nami zi ma ra nêtiro u nêbero malê xo nêkero, ma namey ci Kormiskan napa. O name zi sardê ma Zazayan miyan di wes ameyê sinasnayeni. Sarê ma Zazayan ê nami rê xerib nêbi.
[bıvurne] Kormiskan seni vet?
Ma Kormiskan seni vet? Veri fıkirdê ma di vetenêda rojnami yan zi pêseroki esti bi, labirê ma nêzanayê bi çi sekla u seni ma do vejê, fikrê ma sero çinêbi.
Di serda 1995 an di ma bi çend embazana amey pêser u ma qerar girot ki ma pêserokêda Zazaki vejê. Mi va: "Ma bi namedê Kormiskaniya pêserokê vejê". Embazanê minê binan zi no fikrê mi qebul kerd. Zeki mi cordi vatbi, qandê ki ma nê nami rê xerib nêbi u sardê ma miyan di ameyê sinasnayeni, bê misewre ame qebul kerdeni. Ma amey İsveç u si keyandê xo tepya, ê mestêri sani ser Faruk İremet'i telefonê mi kerd u va: "Koyo bira mi formê Kormiskani, seklê vetenda ci, seklê qapaxdê ci u seklê perandê miyandê ci mi kerdo hadre u pizanpacê ci virasto. Teniya ma do nustan peyda kerê, hadre kerê, binusnê u tey rêz kerê. Roja bini mi Uppsala ra da piro ez siya Stockholm key bira Faruk İremet'i u winyaya ci.
Wastenda ma vêsêri wes bibi. Sanê a rozi di ma telefonê embaz Zazay (M.Élisan) kerd o zi ame. Ma sero hebê misewre kerd u qandê vetenda ci qararê xo yê peyniyên da u ma dest bi girweynayeni kerd. Roja bini ma telefonê Sêrwan u Sewra kerd. A roza bini ê zi amey u inan zi fikrê xo va. Vêsi fikrê virnayey ma miyan di çinêbi, qandê ki ma hemini wastê ki ma vengeya wesanandê Zazayan pirr kerê. Tay çiyê werdi estibi ê zi ma xo miyan di hal kerdi. Bahdo ma telefonê zewbi embazan, telefonê Almanya, Hollanda u herwina kerd, fikrê ci girot u cira nustey wasti. Ma telefonê kê kerd pasti dê ma u "va wizirnayo ma nê çirê hadreyê u heta peyni bi simayayê". Nê çiyan zi moralê do girs da ma.
[bıvurne] Nusteyun
Di heftan miyan di çend cayan ra nustey amey. Ma hima dest u qolê xo wesarnay u dest bi nustenda nustan kerd. Qandê ki perey ma çinêbi ma nêsa peranê Kormiskani vêsi kerê u heme nustan tey binusnê. Hirê heftan miyan di tay bo zi, çewtey tey bibo zi ma nustey kormiskani kerdi hadre. Faruk İremet'i mizanpacê ci virast u roja bahdê êni Ez (Koyo Berz ), Faruk İremet, Brusk (Zaza) u Sêrwaniya ma nustey Kormiskani girot u ma si Uppsala matba. (Mi Uppsaladi matbaciyê sinasnayê İranj bi u mi rê soz dabi ki, ma rê ercan çap kero, qandê coy ma berd Uppsala). Ma Kormışkan misna matbaci u ma vayeyda ci (fietê ci) sero piya kerd. Matbaci do 700 edet ma rê bivetê u ma do 6000 Kron pere bidayê ci. Israr kerdenda mi sera Matbaci va ez sima ra 1000 kron daha nêgêna u mahiyetê ciya sima rê vejena. Bi no hesaba dostê mi Iranizi 700 edet ma rê 5000 krona vet. 1000 kronê ci Sêrwani da o binê ci tewdê benzindê erebaya piya 4200 kronê ci zi mi xo tuniki ra da. Matbaci hirê rozan miyan di amora Kormiskaniya ju kerdi hadre u ma si ma ardi. (Matbaci herunda 700 edeti di ma rê nezdi 800 edeti vetibi). Ma ardi tepeya ma hima wext vini nêkerd, da posta u rist welatandê binan. Nezdi 200-250 edeti ma rist Almanya, nezdi 100 edeti ma rist Hollanda, nezdi 200 edeti zi jew bi jew ma posta kerd u rist welat wendoxan u sinasnayandê xo rê u ê binê ci zi ma risti cayandê binan rê u bi no hesaba ma kerdi villa. Nezdi 500 kron heqê posta embaz Bruski da, nezdi 1200 kroni zi mi da. Meblayê da ci, heqê qaxit, mirekep u tay masrafandê binan zi Faruk İremet'i da. Kormiskanê ki ma risti resay cayandê xo nêresay, canqiyê viciyê u namey ci bol cayan ra villa bi. Taynan ma rê namey risti, taynan zi telefon kerd u vetena Kormiskani bimbarek kerdi. Xeylê dost u embazan, wendox u nustoxan nustey xo u perey risti qandê amorandê binan. Taynan zi pasti dayena xo nisan dê. Bi no hesaba asmiyê (mengê) miyan di namey Kormiskani resa bol cayan u villa bi. Kormiskan zey asmida pancêsi sardê ma miyan di akewt.
[bıvurne] Yardim - Yarametey
Tay pirofesorê zıwan zaneyê dinyayê ki veteni u namey Kormiskani asnawit u adresê ma vist xo dest hima ma ra kormiskan wast. Heme Üniversitanê İsveçi ma ra kormiskan wast. Edetê ki inan wasti ê edetan bindibo zi ma xeylê cayan rê risti. Welat di tay embazan kopiya kerdi u kerdi villa. Kanadara, Amerikara, Mısır-Kahirera, Suriyara, Hollandara, Almanyara tay qürümanê zıwani, kütibxananê ci u pirofesorê ki zıwani ser kar kenê Kormiskan wast. Bi no hesaba Kormiskani sinori dirnay u xo resna xeylê ca, dever u diwêlan. Bi sembolê ziwandê Zazaki u tarixê vetenda pêserokêda Zazaki ki heme bi zıwandê Zazakiya vijêna. Pêserokê ki heme bi ziwandê Zazaki vijiyay inan zi dosteya xo di amora xo ya sifteyêni di nisan dê u reklamê Kormiskani kerd. Bi a reklam kerdenda xo ya moralêdo zaf gird da ma u pastiya ma kerdi qayimi. Mesela TIJA SODIRI amora xo ya sifteyêni di reklamê Kormiskani da, ê reklamê inan cesaretê do gird da ma u ma fahm kerd ki ma teniya niyê. Vijyayena Kormiskani panixê vist hereketandê Kürdan u Zazayandê robot u rotoxan miyan. Qandê ki heta a rozi pêserokêda Zazayan heme bi ziwandê zazakiya çinêbi. Zazayê ki Kürdan miyan di kar kenê u vanê Zazay Kürdiyê, ê heme bi lez u beza yenê pêser, misewre kenê u qerar gênê ki sewê virazê. Wext u cay xo belli kenê u sewi virazenê. Qandê amyayenda a sewi veyndanê nustox u rosnberandê Kürdan, Zazayandê rotox u robotan. Nezdi pancas Kürdi yeno a sewi. Nê akerdena a sewi di wehzi danê izah kerdeni u vanê ê zi bi ziwandê Zazakiya pêserokê vejê ki bisê verni Kormiskani ra bigirê. Vanê di a pêseroka xo di biyarê ziwan ki Zazay kürd u ziwanê Zazaki zi lehçey Kürdiyo. Çend mexsedê xo akerde nêvanê zi, mexsedê ci hemver Kormiskani ray bigirê u nêverdê namey ci villa bo u Zazay sar birê sinasnayeni. Pêserokêda Zazaki vejê ki ray u neqeban Kormiskani ver bigirê. Qandê vetenda ci zi vanê perey arêkerê. Merdimê ki yenê a sewi, hergi jew dest erzeno xo tuniki u hezar kron (1000 kron) vejeno u dano inan. 50000 kron (pancashezar kron) di a sewi di nustox u rosnberandê Kürdan ra kom beno. Dostê di mi zi veyndayeyê a sewi bi. O bi xo Kürdo. No vano: -Koyo berzi u çend embazanê ci wexto ki Kormiskan vet kesira perey parse nêkerd. Sima ma rê va sewi esta ma amey. Çi sewa çi halo. Çirê sima nêvanê ma qandê perey akerdeni veynda sima u sewi terk kenê u bi ceniyerda xo ya danê piro sinê. Mestêrê a sewi mi rê telefon kerd u heme çi va.
Nê Zazayê ki ma berdê kerdê poça Kürdan, nê hima dest u qolan wesarnenê u bi namedê Vati'ya pêserokêda Zazaki vejenê u di a pêsero ki miyan di ziwanê Zazaki lehçey kürdi u Zazayan zi kürd nisan danê. Yanê ma Zazayan kenê kürd u ziwanê ma zi kenê lehçey kürdi.
Kormiskan bi duzana panc (5) amori viciya. Bahdê amorda pancan tay embazan va Tırki zi dekerê Kormiskani miyan wa heme kes biwano. Mi u deza Faruk İremet'i ya ma va ma bê Zazaki bi ziwanna Kormiskan di nênusnenê. U bi no hesaba ma hemver a wastenda ê embazan vijiyay u qebul nêkerd. Semedê qebul nêkerdeni zi no bi. Qandê ki Kormiskan bi sembolê ziwandê Zazaki u tarixê vetenda pêserokêda Zazaki. Ey ra ma ziwanna nêkerd Kormiskani miyan. Qandê nê semedi ma peyni dê vetenda Kormiskani. Mesela ma heme na bi. zewbi çina mabêndê ma di çinêbi. Ma perensibdê xo ra war niyamey. Newe zi ma yê bi namedê Zazapressiya pêserokêda Zazaki vejenê. Ma senê vajê na pêsero ki ramitena Kormiskaniya.
