Δυναστεία των Πτολεμαίων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Η Δυναστεία των Πτολεμαίων ήταν μια βασιλική οικογένεια της Ελληνιστικής Περιόδου, που κυβέρνησε την Αίγυπτο για περίπου τρεις αιώνες, από το 305 μέχρι το 30 π.Χ.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Η Ίδρυση της Δυναστείας
Μέρος των κατακτήσεων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ήταν και η χώρα της Αιγύπτου. Όταν εισήλθε στη χώρα το 332 π.Χ., ο λαός της τον υποδέχτηκε σαν απελευθερωτή, αναγνωρίζοντάς τον μάλιστα ως συνεχιστή των Φαραώ. Προορισμοί του ήταν αρχικά η Μέμφιδα και κατόπιν το περίφημο μαντείο του Άμμωνα στην όαση Σίβα. Πριν αναχωρήσει για τη συνέχιση της εκστρατείας του στα βάθη της Ανατολής, ίδρυσε μια πόλη στα παράλια της Μεσογείου, χαρίζοντάς της το όνομά του: “Αλεξάνδρεια”.
Ο Πτολεμαίος, Μακεδόνας στην καταγωγή και στρατηγός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, διορίστηκε ανώτατος κυβερνήτης της Αιγύπτου μετά το θάνατο του Αλεξάνδρου το 323 π.Χ. στη Βαβυλώνα και το διαμελισμό του απέραντου κράτους του. Στα 305 π.Χ., ανακήρυξε τον εαυτό του Βασιλιά Πτολεμαίο Α’ και αργότερα έμεινε γνωστός ως “Σωτήρας”. Οι Αιγύπτιοι σύντομα αναγνώρισαν τους Πτολεμαίους σαν διαδόχους των φαραώ της ανεξάρτητης Αιγύπτου. Οι απόγονοι του Πτολεμαίου κυβέρνησαν την Αρχαία Αίγυπτο μέχρι τη ρωμαϊκή κατάκτηση το 30 π.Χ.
Πρωτεύουσα του κράτους τους ήταν πλέον η πόλη της Αλεξάνδρειας, που αντικατέστησε τη Μέμφιδα και τις Θήβες σε εθνική σπουδαιότητα. Το ίδιο το κράτος προσανατολίστηκε στην εξωτερική πολιτική, αποτελώντας πλέον αναπόσπαστο κομμάτι του μεσογειακού κόσμου. Ιδιαίτερης σημασίας ήταν οι διπλωματικές τους σχέσεις με τις γειτονικές χώρες της Ανατολής, αλλά και με τη νέα ανερχόμενη δύναμη, τη Ρώμη, η οποία διάνυε τότε τη Δημοκρατική της περίοδο.
[Επεξεργασία] Η Πολιτιστική Κληρονομιά
Η καταγωγή της δυναστείας ήταν ελληνική, γι’ αυτό και τα περισσότερα μέλη της δεν είχαν επαφή με την αιγυπτιακή γλώσσα. Ωστόσο αποφάσισαν να μην καταλύσουν την αιγυπτιακή παράδοση των φαραώ. Αντίθετα διατήρησαν τις παλιές θρησκευτικές και κοινωνικές δομές, τα έθιμα και το τυπικό, τους θεούς και τις δοξασίες, ακόμη και τη συνήθεια να κηδεύονται μουμιοποιημένοι σε σαρκοφάγους. Ακόμη υιοθέτησαν τις τοπικές τεχνοτροπίες στην τέχνη και την αρχιτεκτονική. Σε αυτούς οφείλουμε τη διατήρηση ως τις μέρες μας διάσημων αρχαίων μνημείων της Αιγύπτου, που είτε φτιάχτηκαν στις μέρες τους, είτε επισκευάστηκαν και συντηρήθηκαν.
Διάσημα μνημεία της Αιγύπτου που ανεγέρθηκαν την εποχή τους είναι:
- Η πόλη της Αλεξάνδρειας (Μέγας Αλέξανδρος).
- Η πόλη της Πτολεμαΐδας (Πτολεμαίος Α’).
- Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας (Πτολεμαίος Β’), ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου.
- Η Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, προϊόν της συγκέντρωσης ενός μεγάλου αριθμού φωτισμένων πνευμάτων και επιστημόνων στην πόλη, που έλαβε τις δάφνες πολιτιστικής πρωτεύουσας.
- Ο ναός του Ώρου στο Ίντφου.
- Ο ναός της Ίσιδος στης Φίλες .
- Ο ναός της Ίσιδος στο Behbeit el-Hagara (Πτολεμαίος Β’, Πτολεμαίος Γ’).
- Ο ναός του Μοντού στη Μεδαμούδ (Πτολεμαίος Γ’, Πτολεμαίος Δ’, Πτολεμαίος Η’, Πτολεμαίος ΙΒ’).
- Ο ναός του Χαθόρ στη Δένδερα (Κλεοπάτρα Ζ’ και Πτολεμαίος ΙΕ’ Καισαρίων).
- Ο ναός των Σομπέκ και Χαροέρις στο Kom Ombo.
Επίσης δημιουργήθηκε νέο σύστημα δρόμων και καναλιών, που επέτρεψαν τη μεταφορά αγαθών σε όλο το Νείλο και το Δέλτα του με ευκολία που δεν είχε επιτευχθεί ποτέ στο παρελθόν. Καλύτερες συγκοινωνίες είχαν και σαν αποτέλεσμα καλύτερη επικοινωνία με όλα τα μέρη της χώρας, πράγμα που με τη σειρά του έφερε ασφάλεια από εξωτερικούς εχθρούς και ταχύτητα στη διάδοση νέων πολιτιστικών και κοινωνικών προτύπων.
Οι πρώτοι Πτολεμαίοι βελτίωσαν την ποιότητα της γεωργικής παραγωγής, διεκδικώντας καλλιεργήσιμη γη και εισάγωντας νέα είδη προϊόντων. Παράλληλα βελτίωσαν το βιοτικό επίπεδο του λαού τους αυξάνοντας το εμπόριο και κάνοντας προσιτά αγαθά πολυτελείας σε περισσότερους.
[Επεξεργασία] Η Πολιτική Αστάθεια
Αν και η Αίγυπτος στα χρόνια των Πτολεμαίων γνώρισε μέρες ισχύος και πλούτου, τα μέλη της Δυναστείας είχαν φοβερές διαμάχες μεταξύ τους, στοιχίζοντας στην Αίγυπτο την εσωτερική σταθερότητα. Εμφύλιες συμπλοκές, ανεβοκατεβάσματα στο θρόνο, εξορίες και πολιτικές δολοφονίες, όλα οδήγησαν τη χώρα προς τον θλιβερό δρόμο της διαφθοράς και της αποδυνάμωσης. Προς το τέλος, οι Ρωμαίοι άρχισαν να εμπλέκονται όλο και πιο ενεργά στις υποθέσεις του κράτους, λαμβάνοντας ρόλο διαιτητή μέχρι να αποφασίσουν πραγματικά να προσαρτήσουν τη χώρα. Η Αίγυπτος είχε μεγάλη σημασία γι’ αυτούς σαν πηγή πλούτου και τροφίμων. Από την πλευρά τους οι Αιγύπτιοι τους χρησιμοποιούσαν για προσωπικές πολιτικές επιδιώξεις και για λόγους διπλωματίας μιας και η εξάπλωση της κυριαρχίας της Ρώμης στα πέρατα του τότε γνωστού κόσμου ήταν γεγονός.
[Επεξεργασία] Πτολεμαίοι Βασιλείς και Σύζυγοι
Όλοι οι άρρενες ηγεμόνες της δυναστείας έλαβαν το όνομα Πτολεμαίος. Οι πτολεμαϊκές βασίλισσες, μερικές από τις οποίες ήταν αδερφές των συζύγων τους, συνήθως ονομάζονταν Κλεοπάτρα, Αρσινόη ή Βερενίκη. Το πιο διάσημο μέλος της γραμμής αυτής ήταν η τελευταία βασίλισσα, Κλεοπάτρα Ζ', γνωστή για το ρόλο που έπαιξε στις ρωμαϊκές υποθέσεις, σαν ερωμένη του Ιουλίου Καίσαρα και κατόπιν του Μάρκου Αντώνιου, πολιτικού αντιπάλου του Οκταβιανού. Η αυτοκτονία της την εποχή της ρωμαϊκής κατάκτησης της Αιγύπτου σηματοδότησε το τέλος της πτολεμαϊκής κυριαρχίας στη χώρα.
Οι ημερομηνίες που δίνονται παρακάτω αφορούν τα έτη βασιλείας του εκάστοτε μέλους της οικογένειας. Συχνά συμβασίλευαν με τις συζύγους τους, αρκετές από τις οποίες συγκέντρωσαν εξουσία. Διάφορα συστήματα αρίθμησης των βασιλέων αυτών έχουν αναπτυχθεί και εδώ χρησιμοποιείται το πιο διαδεδομένο στον επιστημονικό κόσμο.
- Πτολεμαίος Α’ Σωτήρ ( 305 – 282 π.Χ.). Παντρεύτηκε ίσως τη Θαΐδα, έπειτα την Αρτακάμα, αργότερα την Ευρυδίκη και τέλος την Βερενίκη Α’.
- Πτολεμαίος Β' Φιλάδελφος ( 284 – 246 π.Χ. ). Παντρεύτηκε αρχικά την Αρσινόη Α’ κι έπειτα την Αρσινόη Β’ τη Φιλάδελφο.
- Πτολεμαίος Γ' Ευεργέτης ( 246 – 222 π.Χ. ). Παντρεύτηκε την Βερενίκη Β’.
- Πτολεμαίος Δ' Φιλοπάτωρ ( 222 – 204 π.Χ. ). Παντρεύτηκε την Αρσινόη Γ’.
- Πτολεμαίος Ε' Επιφανής ( 204 – 180 π.Χ. ) Παντρεύτηκε την Κλεοπάτρα Α’.
- Πτολεμαίος Στ' Φιλομήτωρ ( 180 – 164 π.Χ. ) & ( 163 – 145 π.Χ. ). Παντρεύτηκε την Κλεοπάτρα Β’, και συμβασίλεψε για σύντομο χρονικό διάστημα με τον Πτολεμαίο Ευπάτορα το 152 π.Χ.
- Πτολεμαίος Ζ' Νέος Φιλοπάτωρ ( δεν βασίλεψε ποτέ )
- Πτολεμαίος Η’ Ευεργέτης Β’ Φίσκων ( 170 – 163 π.Χ. ) & ( 145 – 116 π.Χ. ). Παντρεύτηκε την Κλεοπάτρα Β’ και μετά την Κλεοπάτρα Γ’. Προσωρινά εκδιώχθηκε από την Αλεξάνδρεια από την Κλεοπάτρα Β’ μεταξύ του 131 – 127 π.Χ., αλλά συμφιλιώθηκαν το 124 π.Χ.
- Κλεοπάτρα Β’ Φιλομήτωρ Σωτήρα ( 131 – 127 π.Χ. ), σαν αντιπολίτευση του Πτολεμαίου Η’.
- Κλεοπάτρα Γ’ Φιλομήτωρ Σωτήρα Δικαιοσύνη Νικηφόρος ( 116 – 101 π.Χ. ). Βασίλεψε από κοινού με τον Πτολεμαίο Θ’ ( 116 – 107 π.Χ. ) και τον Πτολεμαίο Ι’ ( 107 – 101 π.Χ.).
- Πτολεμαίος Θ’ Σωτήρ Β’ Λάθυρος ( 116 – 107 π.Χ. ) & ( 88 – 81 π.Χ. ). Παντρεύτηκε την Κλεοπάτρα Δ' της Αιγύπτου και έπειτα την Κλεοπάτρα Σελήνη Α'. Συμβασίλεψε με την Κλεοπάτρα Γ’ κατά την πρώτη του βασιλεία.
- Πτολεμαίος Ι' Αλέξανδρος Α' ( 107 – 88 π.Χ. ). Παντρεύτηκε την Κλεοπάτρα Σελήνη Α' και έπειτα τη Βερενίκη Γ’. Συμβασίλεψε με την Κλεοπάτρα Γ’ μέχρι το 101 π.Χ.
- Βερενίκη Γ’ Φιλοπάτωρ ( 81 – 80 π.Χ. ).
- Πτολεμαίος ΙΑ' Αλέξανδρος Β' ( 80 π.Χ. ). Παντρεύτηκε και συμβασίλεψε με τη Βερενίκη Γ’ πριν τη δολοφονήσει. Κυβέρνησε μονάχος για 19 μέρες μετά από αυτό.
- Πτολεμαίος ΙΒ’ Νέος Διόνυσος Αυλητής ( 80 – 58 π.Χ. ) & ( 55 – 51 π.Χ.). Παντρεύτηκε την Κλεοπάτρα Ε' Τρύφαινα. Στην πρώτη του βασιλεία συμβασίλεψε μαζί της και με την Κλεοπάτρα Στ’, ενώ στη δεύτερη με την κόρη του Κλεοπάτρα Ζ'.
- Κλεοπάτρα Ε’ Τρύφαινα ( 58 – 57 π.Χ. ). Συμβασίλεψε με τη Βερενίκη Δ' Επιφάνεια ( 58 – 55 π.Χ. ).
- Κλεοπάτρα Ζ' ( 51 – 30 π.Χ. ). Η γνωστότερη στις μέρες μας βασίλισσα του Νείλου. Συμβασίλεψε με τον Πτολεμαίο ΙΓ’ ( 51 – 47 π.Χ. ), με τον Πτολεμαίο ΙΔ’ ( 47 – 44 π.Χ. ) και με τον γιο της Πτολεμαίο ΙΕ’ Καισαρίωνα ( 44 – 30 π.Χ. ).
- Αρσινόη Δ’ ( 48 – 47 π.Χ. ) στης θέση της Κλεοπάτρας Ζ’.
[Επεξεργασία] Το Οικογενειακό Δέντρο των Πτολεμαίων
Ακολουθεί το απλοποιημένο οικογενειακό δένδρο της Δυναστείας των Πτολεμαίων. Αρκετές από τις παρακάτω σχέσεις είναι υπό αμφισβήτηση από μερικούς μελετητές.
[Επεξεργασία] Άλλα Μέλη της Δυναστείας
- Πτολεμαίος Κεραυνός (πέθανε το 279 π.Χ. ). Ο μεγαλύτερος γιος του Πτολεμαίου Α’ Σωτήρος. Έγινε βασιλιάς της Μακεδονίας.
- Λυσάνδρα ( 3ος αι. π.Χ. ). Κόρη του Πτολεμαίου Α' και της Ευρυδίκης, αδερφή του Πτολεμαίου Κεραυνού.
- Μελέαγρος. Γιος του Πτολεμαίου Α' Σωτήρος και βασιλιάς της Μακεδονίας.
- Πτολεμαΐδα. Κόρη του Πτολεμαίου Α' και της Ευρυδίκης, σύζυγος του Δημητρίου του Πολιορκητή.
- Πτολεμαίος Άπιων (πέθανε το 96 π.Χ. ). Γιος του Πτολεμαίου Η’ Φύσκονος. Έγινε βασιλιάς της Κυρηναϊκής και αργότερα την κληροδότησε στους Ρωμαίους.
- Αλέξανδρος Ήλιος. Γιος του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας Ζ’.
- Κλεοπάτρα Σελήνη Β’. Κόρη του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας Ζ’. Σύζυγος του Τζούμπα Β’ της Μαυριτανίας.
- Πτολεμαίος Φιλάδελφος (γεννήθηκε το 36 π.Χ. ). Γιος του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας Ζ’.
- Πτολεμαίος της Μαυριτανίας ( πέθανε το 40 μ.Χ. ). Γιος του Τζούμπα Β’ της Μαυριτανία και της Κλεοπάτρας Σελήνης Β’. Βασιλιάς της Μαυριτανίας.
[Επεξεργασία] Δείτε Επίσης
[Επεξεργασία] Εξωτερικοί Σύνδεσμοι
- Πτολεμαϊκή Δυναστεία
- Οικογενειακό Δέντρο Προλαμβάνει επίσης ατομικές βιογραφίες και συνδέσμους για το Διαδίκτυο.
- Livius, Πτολεμαίοι από την Jona Lendering.
