Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η ισπανική ομάδα, Παγκόσμια Πρωταθλήτρια 2006, φωτογραφίζεται με το τρόπαιο.

Το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Καλαθοσφαίρισης (επίσημη ονομασία FIBA World Championship «Παγκόσμιο Πρωτάθλημα FIBA») είναι η σπουδαιότερη διοργάνωση της FIBA (Διεθνής Ομοσπονδία Μπάσκετ). Στην Ελλάδα είναι περισσότερο γνωστό ως Μουντομπάσκετ (Mundobasket).

Το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα διεξάγεται ανά τετραετία, σε διαφορετική χώρα κάθε φορά. Συμμετέχουν εθνικές ομάδες ανδρών από ολόκληρο τον πλανήτη, οι οποίες διαγωνίζονται για τον τίτλο του Παγκόσμιου Πρωταθλητή. Στους τρεις πρώτους απονέμονται μετάλλια - χρυσό για τον πρωταθλητή, αργυρό για το δεύτερο και χάλκινο για τον τρίτο. Επιπλέον, από την πέμπτη διοργάνωση αθλοθετήθηκε για το νικητή το Τρόπαιο Νάισμιθ, αφιερωμένο στον άνθρωπο που επινόησε το άθλημα.

Η ληξιαρχική πράξη γέννησης του θεσμού υπεγράφη το 1948 στο Λονδίνο, όπου με την ευκαιρία της 14ης Ολυμπιάδας λάμβανε χώρα το συνέδριο της FIBA. Στο συνέδριο οι χώρες-μέλη της Διεθνούς Ομοσπονδίας αποφάσισαν τη διοργάνωση ενός πρωταθλήματος, στο οποίο θα συναγωνίζονταν οι καλύτερες εθνικές ομάδες του πλανήτη. Η πρώτη απόπειρα ανατέθηκε στην Αργεντινή που φάνηκε ως η πλέον πρόθυμη να αναλάβει το οικονομικό κόστος του εγχειρήματος.

[Επεξεργασία] Σύστημα Πρόκρισης - Διεξαγωγής

Το συνηθέστερο μοντέλο από το πρώτο Μουντομπάσκετ (1950) μέχρι και τις μέρες μας προβλέπει την πρόκριση βάσει της θέσης των ομάδων στα ηπειρωτικά πρωταθλήματα (π.χ. Ευρωμπάσκετ για την Ευρώπη), τα οποία διεξάγονται τον προηγούμενο χρόνο. Υπήρξαν πάντως και λίγα Μουντομπάσκετ στα οποία έγιναν προκριματικοί αγώνες, στο πρότυπο του ποδοσφαιρικού Μουντιάλ.

Η FIBA συνήθως αφήνει λίγες θέσεις κενές, τις οποίες καλύπτει αργότερα (wild cards) με ομάδες που απέτυχαν μεν στα ηπειρωτικά πρωταθλήματα, αλλά η συμμετοχή τους ανεβάζει το αγωνιστικό ή εμπορικό ενδιαφέρον της διοργάνωσης. Μία wild card λαμβάνει πάντα η διοργανώτρια χώρα, εάν χρειασθεί. Ο συνολικός αριθμός των ομάδων που τελικά προκρίνονται, είτε αγωνιστικά είτε με wild card, διαφέρει από διοργάνωση σε διοργάνωση.

Παρομοίως με το σύστημα πρόκρισης, αρκετές είναι και οι αλλαγές που έχει γνωρίσει το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στο σύστημα διεξαγωγής του. Αρχικά οι καλύτερες ομάδες προκρινόταν στον τελικό όμιλο, όπου έπαιζαν όλοι εναντίον όλων και οι τρεις πρώτοι κέρδιζαν τα μετάλλια.

Στις πιο πρόσφατες διοργανώσεις ακολουθείται ένα μικτό μοντέλο: Αρχικά οι ομάδες χωρίζονται σε ομίλους των τεσσάρων ή έξι ομάδων και παίζουν μεταξύ τους. Οι καλύτεροι προκρίνονται στην τελική φάση, όπου δίνουν μονούς αγώνες (νοκ-άουτ) με βάση ένα προκαθορισμένο σύστημα διασταυρώσεων που οδηγούν στους δύο ημιτελικούς. Οι νικητές των ημιτελικών παίζουν στο Μεγάλο Τελικό για την πρωτιά, ενώ οι ηττημένοι διεκδικούν στο Μικρό Τελικό το χάλκινο μετάλλιο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι και το Μουντομπάσκετ του 1990 απαγορευόταν η συμμετοχή παικτών του NBA στις εθνικές ομάδες. Λόγω αυτού του αποκλεισμού οι ΗΠΑ συμμετείχαν αρχικά με παίκτες από εταιρίες-χορηγούς και αργότερα με αθλητές του Κολλεγιακού Πρωταθλήματος, ενώ και άλλες χώρες που είχαν παίκτες στο NBA εμφανίζονταν αποδυναμωμένες.

[Επεξεργασία] Προβληματικές Διοργανώσεις

Μολονότι και τα 15 πρωταθλήματα αναγνωρίζονται από τη FIBA ως επίσημα και παγκόσμια, η αλήθεια είναι πως οι πρώτες τέσσερις διοργανώσεις δεινοπάθησαν από τις ψυχροπολεμικές έριδες και άλλες διμερείς διαφορές, τη μικρή (τότε) διάδοση του αθλήματος, καθώς και από οικονομικά προβλήματα, με αποτέλεσμα η συμμετοχή σε αυτά να είναι μειωμένη και μη αντιπροσωπευτική.

Μπουένος Άιρες - 1950: Δεν προβλεπόταν η συμμετοχή ομάδων από την Ωκεανία. Επίσης, καμμία χώρα από την Ασία δε δέχθηκε να κάνει το μακρύ ταξίδι έως την Αργεντινή. Οι ΗΠΑ σνόμπαραν εμμέσως τη διοργάνωση, στέλνοντας την ομάδα της εταιρίας Chevrolet. Η πρωταθλήτρια Ν. Αμερικής Ουρουγουάη αποσύρθηκε, διότι η κυβέρνηση της Αργεντινής δε χορήγησε βίζα στους δημοσιογράφους της. Λίγο πριν τη λήξη του πρωταθλήματος το μεγάλο φαβορί Γιουγκοσλαβία αρνήθηκε να παίξει εναντίον της Ισπανίας του δικτάτορα Φράνκο και μηδενίσθηκε, οι δε παίκτες της τιμωρήθηκαν με αποκλεισμό. Ανάμεσα στους τιμωρημένους ήταν και ο νεαρός Μπόρισλαβ Στάνκοβιτς, ο οποίος αργότερα ως παράγων εξελίχθηκε σε εμβληματική μορφή του παγκοσμίου μπάσκετ, όντας πρόεδρος της FIBA για 17 χρόνια!

Ρίο ντε Τζανέιρο - 1954: Έδρα της διοργάνωσης ήταν το Σάο Πάολο, στα πλαίσια των εορτασμών για τα 400 χρόνια από την ίδρυση της πόλης, αλλά η οροφή του σταδίου κατέρρευσε από κακοκαιρία και οι αγώνες μεταφέρθηκαν στο Ρίο. Οι χώρες του σοσιαλιστικού μπλοκ αρνήθηκαν να συμμετάσχουν, λόγω της άρνησης των βραζιλιανών αρχών να δώσουν βίζα σε σοβιετικούς αξιωματούχους και δημοσιογράφους. Οι ΗΠΑ συνέχισαν το έμμεσο σνομπάρισμα της διοργάνωσης, στέλνοντας την ομάδα της εταιρίας Caterpillar. Ωκεανία, Αφρική και Ασία απουσίαζαν.

Σαντιάγκο - 1959: Στον τελικό όμιλο, η επικεφαλής Σοβιετική Ένωση αρνήθηκε να αντιμετωπίσει την ομάδα της Φορμόζας και υποβιβάσθηκε στην προτελευταία θέση, χάνοντας τον τίτλο που εύκολα φαινόταν ότι θα κατακτούσε. Ομοίως έπραξε η Βουλγαρία, που υποβιβάσθηκε στην τελευταία θέση. Οι ΗΠΑ έστειλαν και πάλι μία δευτεροκλασσάτη εταιρική ομάδα.

Ρίο ντε Τζανέιρο - 1963: Αρχικά επρόκειτο να διεξαχθεί στις Φιλιππίνες, αλλά η έδρα μεταφέρθηκε στη Βραζιλία λόγω της άρνησης των φιλιππινέζων να δεχθούν στο έδαφός τους παίκτες και παράγοντες από το σοσιαλιστικό μπλοκ. Οι ΗΠΑ έστειλαν για τέταρτη συνεχόμενη φορά μια υποδεέστερη ομάδα, που γνώρισε τρεις διαδοχικές ήττες και αποκλείσθηκε.

[Επεξεργασία] Διοργανώσεις - Νικητές

Διοργ.	Αμφιτρύων	Τελικοί αγώνες	Χρυσό Μετάλλιο	Αργυρό Μετάλλιο	Χάλκινο Μετάλλιο
I 1950	Μπουένος Άιρες	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	Αργεντινή	ΗΠΑ	Χιλή
II 1954	Ρίο Ντε Τζανέιρο	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	ΗΠΑ	Βραζιλία	Φιλιππίνες
III 1959	Σαντιάγκο	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	Βραζιλία	ΗΠΑ	Χιλή
IV 1963	Ρίο Ντε Τζανέιρο	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	Βραζιλία	Γιουγκοσλαβία	ΕΣΣΔ
V 1967	Μοντεβίδεο	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	ΕΣΣΔ	Γιουγκοσλαβία	Βραζιλία
VI 1970	Λουμπλιάνα	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	Γιουγκοσλαβία	Βραζιλία	ΕΣΣΔ
VII 1974	Σαν Χουάν	Όλες οι θέσεις βάσει κατάταξης στον τελικό όμιλο	ΕΣΣΔ	Γιουγκοσλαβία	ΗΠΑ
VIII 1978	Μανίλα	Τελικός ΕΣΣΔ 81-82 Γιουγκοσλαβία Mικρός τελικός Βραζιλία 86-85 Ιταλία	Γιουγκοσλαβία	ΕΣΣΔ	Βραζιλία
IX 1982	Κάλι	Τελικός ΕΣΣΔ 95-94 ΗΠΑ Mικρός τελικός Γιουγκοσλαβία 119-117 Ισπανία	ΕΣΣΔ	ΗΠΑ	Γιουγκοσλαβία
X 1986 άρθρο	Μαδρίτη	Τελικός ΗΠΑ 87-85 ΕΣΣΔ Mικρός τελικός Γιουγκοσλαβία 117-91 Βραζιλία	ΗΠΑ	ΕΣΣΔ	Γιουγκοσλαβία
XI 1990 άρθρο	Μπουένος Άιρες	Τελικός Γιουγκοσλαβία 92-75 ΕΣΣΔ Mικρός τελικός ΗΠΑ 107-105 Πουέρτο Ρίκο	Γιουγκοσλαβία	ΕΣΣΔ	ΗΠΑ
XII 1994 άρθρο	Τορόντο	Τελικός ΗΠΑ 137-91 Ρωσία Mικρός τελικός Κροατία 78-60 Ελλάδα	ΗΠΑ	Ρωσία	Κροατία
XIII 1998 άρθρο	Αθήνα	Τελικός Γιουγκοσλαβία 64-62 Ρωσία Mικρός τελικός ΗΠΑ 84-61 Ελλάδα	Γιουγκοσλαβία	Ρωσία	ΗΠΑ
XIV 2002 άρθρο	Ινδιανάπολις	Τελικός Γιουγκοσλαβία 84-77 Αργεντινή Mικρός τελικός Νέα Ζηλανδία 94-117 Γερμανία	Γιουγκοσλαβία	Αργεντινή	Γερμανία
XV 2006 άρθρο	Ιαπωνία	Τελικός Ισπανία 70-47 Ελλάδα Mικρός τελικός ΗΠΑ 96-81 Αργεντινή	Ισπανία	Ελλάδα	ΗΠΑ

[Επεξεργασία] Πίνακας Μεταλλίων

Θέση	Χώρα	Χρυσά	Αργυρά	Χάλκινα
1	Γιουγκοσλαβία (έως το 2006)	5	3	2
2	ΗΠΑ	3	3	4
3	ΕΣΣΔ (έως το 1990)	3	3	1
4	Βραζιλία	2	2	1
5	Αργεντινή	1	1
6	Ισπανία	1
7	Ρωσία (από το 1994)		2
8	Ελλάδα		1
9	Χιλή			2
10	Φιλιππίνες Κροατία Γερμανία			1