Scutmaj
From Wikipedia
 |
Artécol in dialèt arsân |  |
|---|---|---|
Al scutmâj l'è na parôla dl'Arzân,[1][2] cl'as câta ânca in tânt êter dialèt, cmé al Mudnèiṣ e Frarèiṣ [3], e ânca fōra regiòun d'intòurn'al Pò.[4][5][6] Un scutmâj l'é na sôrta ed nòm inventê, druvê ânca al dé d'incō, ch'l'as tâca a la gînta per tór in gîr na quêlch qualitê o difèt; al pōl ânca arfêres al mistēr o a l'urégin (la faméja o la sitê) dla persòuna.[7] Cûn al tèimp, i scutmâj e pōlen dvintêr quêsi di secònd cugnòm.[8] Cól ch'l'é sicûr l'é che na vôlta tachê l'an's chêva pió.
La stôria dla parôla l'an é mia sicûra, mo la dév gnîr dal mêdio ēvo ed èser lighêda ai scongiurâs ed protesióun ed la persòuna. Di spiegasiòun pusébil în:[9][10] dal tudèsch antîgh Scottname (un nòm dê per schêrs o per tōr in gîr), dal latèin excutere malia (= scongiurêr i incantèisem), excutere mala (= scongiurêr i mêl) o scutum in mallo (= scûd purtê int i adunansi ed piâsa).
[edit] Esèimpi per l'Arzân
Al vocabulâri ed Frêra e Sèra al gh'à ssânta esèimpi ed scutmâj, gióst per fêr la lésta ed quî pió comûn.
| Bèndla | dét ed quî ch'e sûn ṣgâg dimòndi | Blésga | dét ed quî ch'j în fêls e dòpi |
| Carabinēra | dét dal dòni sustgnûdi e bróschi | Ganasa | dét ed quî ch'j în ganasòun o ṣluvasòun |
| Ligēra | dét ed quî ch'j în mât e scavès | Mardlèint | dét ed quî ch'e fân i cagòun, i sustgnû |
| Maróch | dét ed quî ch'j în intēr e imbalsê | Mericân | dét ed quî ch'j în stê in Amèrica |
| Mudnèiṣ | dét ed quî ch'e vîn da Môdna | Nîgher | dét pr'al culōr dla pèla o di cavî |
| Paterlènga | dét ed quî ch'e gh'ân al nêṣ ròs | Picâja | dét ed quî ch'j în êlt dimòndi |
| Prèsia | dét ed quî ch'j în (o j'în mìa) ṣmaniòuṣ | Rampèin | dét ed quî ch'e fân i suféstich |
| Sgalbēder | dét ed quî ch'e gh'ân na cēra zâla | Sguldèvel | dét ed quî ch'j în inghignòuṣ e ṣgustòuṣ |
| Sôp | dét ed quî ch'e bâten mìa pêra | Strinê | dét ed quî cûn la pèla ed la ghégna pâsa |
| Stumpâj | dét ed quî ch'j în prân cèch | Trabiscân | dét ed quî ch'e barbàjen só |
[edit] Documèint
- ↑ Gastone Tamagnini, "Dimmi il tuo soprannome e ti dirò chi sei". Una inveterata e diffusa abitudine della nostra gente : "Lo scutmai", Strenna del Pio Istituto Artigianelli, Rèz, 1982, p.117-119.
- ↑ Battista Magnani, I "scutmaj" a Santa Vittoria, Strenna del Pio Istituto Artigianelli, n. 2, Rèz, 1996, p.170-172.
- ↑ Alfonso Ferraguti, Poesie e racconti in dialetto ferrarese, Al batéz, "... ma a un pitón ch'al s'pipàia in tant supi butà al vént tanta chilo ad furmént e d'furmantón agh vléva anch un scutmaj bèn adatà, ed « Egam » l'è al cugnóm agh gh'ò tacà!"
- ↑ Raffaele Ridolfi (ed Melâra, Rovîg), Cenni storici e considerazioni sull'uso degli scutmai a Melara Po, 1991.
- ↑ Laura Aga-Rossi (ed Cremòuna), Gli Scutmai e la Memoria, Bruxelles, micRomania, 2004.
- ↑ Federico Motta e Lino Gavazzoni (ed Sêrmid, Mântva), Parla cum ad magni -- Proverbi, aforismi, locuzioni e battute, soprannomi e dizionario del dialetto sermidese, Sermidiana, 1996.
- ↑ Luigi Ferrari e Luciano Serra, Vocabolario del dialetto reggiano, Tecnograf, Rèz, 1989, p.265.
- ↑ Pr'esèimpi, ché e gh'în i scutmâj dal faméj ed Castèlvēder ed Môdna.
- ↑ ???, La rivista emiliana, Rèz, utòber 1886.
- ↑ Luciano Serra, Dieci ipotesi per "scutmaj", Strenna del Pio Istituto Artigianelli, Rèz, 1983, p.95.
