Roman Dmowski

El Vikipedio

Roman DMOWSKI (n. 9-an de aŭgusto 1864., Kamionek, apud Varsovio, tiam Rusa Imperio, nun Pollando - m. 2-an de januaro 1939., Drozdowo, Pollando) estis pola politikisto, gvidanto de la nacia liberiga movado, kiu volis atingi sendependiĝon de Pollando kun laborante kun Rusio.

Dmowski aliĝis al la pola liberecmovado dum la studadaj jaroj. Li kunfondis en 1895, en Lwów (Lviv) influan periodaĵon Przeglad Wszechpolski. Li estis gvidanto de la Nacia Demokrata Partio ekde ties fondo (1897). Li kontraŭis la establon de la sendependa Pollando per revoluciaj movadoj kaj li preferis la memadministradon en de Rusio kontraŭ naciismaj klopodoj. Li agadis dum la rusa-japana milito (1904-05) kontraŭ tiuj polaj revoluciuloj – precipe kontraŭ Józef Pilsudski, estonta prezidento de Pollando) -, kiuj serĉis kontakton kun la japanoj. Li pli poste havis gravan rolon en la dua kaj tria rusa Dumao (parlamento), kiel porparolanto de la rusa-pola interlaboro. Lia politiko perdis krediton ĝis 1912 kaj oni ne elektis lin en la 4-an parlamenton.

En la unuaj monatoj de la unua mondmilito, Dmowski helpis fondi la Nacian Komitaton, kiu provis atingi la polajn naciajn celojn interlaborante kun Rusio kaj la aliaj aliancanoj. Ekde somero de 1915, li atendis la liberigon nur de okcidentaj alaincanoj kaj postulis tutan sendependiĝon de Pollando. En aŭgusto de 1917, li establis en la svislanda Lausanne la Nacian Komitaton, kiun la entento rekonis kiel reprezentanton de la polaj interesoj.

Post la unua mondmilito, Dmowski reprezentis la novan polan registaron en la parizaj pactraktratoj kaj en junio de 1919 li subskribis la versailles-an traktaton.

Li estas membro de la pola parlamento ĝis 1922, en 1923 estis eksterafera ministro por mallonga periodo, sed poste retiriĝis de la aktiva politiko.

Verko

• Niemcy, Rosya i kwestya polska (Germanio, Rusio kaj la pola demando; 1908)