Triktrako
El Vikipedio
Triktrako (angle Backgammon, france Tric trac, turke Tavla, pole Tryktrak) estas populara tabulludo por du ludantoj kun antikvaj radikoj. Ambaŭ ludantoj havas 15 ludpecojn, kiuj estas diskoj en la propra koloro (kutime nigro, ruĝo, aŭ blanko). La diskoj de la ludantoj iras laŭ malsamaj direktoj, kaj la celo de la ludo estas forigi ĉiujn proprajn diskojn de la tabulo antaŭ la ol kontraŭulo povas forigi siajn diskojn. Ludantoj estas ĝuanta ĉi tiu ludon dum multaj jarcentoj ĉar la regularo estas simpla, sed la ludo permesas multajn strategiajn elektojn.
Enhavo |
[redaktu] Historio
Triktrako estas la ĉefa ekzemplo de "Tabula-ludoj", kiuj estas ludoj rilataj al la antikva ludo Tabula. Tabula-ludoj ĉiuj estas ludoj por nur du ludantoj, uzas kvaronigitan tabulon kun multaj luddiskoj, tipe 15. La celo de la ludo estas forigi la proprajn diskojn antaŭ ol la kontraŭulo povas fari same.[1]
Krome la ludo similas al unu el la plej malnovaj ludoj konataj: la Ur-ludon de 3000 a.K.[2]
La ludo estis konata de la antikvaj helenoj. La antikva helena filozofo Heraklito diris "tempo estas infano ludanta triktrakon". Ĝi restas ĝis nun la plej populara ludo en orient-mediteraneaj landoj.
En 1743, Edmond Hoyle verkis mallongan regulareton priskribantan la ludon. Dum la 20-a jarcento, la ludo tre furoris en Usono, kaj la duobliga kubo estis aldonita tie.[3]
[redaktu] La diskoj
Moderna triktraka tabulo havas 24 longajn triangulojn (kies koloroj alternas), en kvar grupoj kun po ses. Ambaŭ ludantoj komencas la ludon kun 15 diskoj de sia propra koloro. Tipe, ili ambaŭ havas propran paron de ĵetkuboj kaj ĵetkubujon. Ankaŭ, ofte estas uzata "duobliga kubo", kiu estas kubo kun la edroj 2, 4, 8, 16, 32, kaj 64.
[redaktu] Kiel ludo
[redaktu] Starigo kaj komenco
La 15 diskoj estas metataj sur la tabulon kiel montrata ĉi-dekstre. Ambaŭ ludantoj ĵetas unu kubon, kaj la ludanto kun la pli granda numero havos la unuan vicon. Tiu ludanto uzas la rezulton de tiuj ĵetkuboj dum la unua vico.[2]
[redaktu] Vico
Krom dum la unua vico, la ludanto ĵetas siajn proprajn ĵetkubojn. La ludanto devas movi siajn diskojn ĉirkaŭ la tabulo (dekstrume por blanka, maldekstrume por nigra) laŭ la numeroj montrataj de ĵetkuboj. Ekzemple, se la ĵetkuboj montras 5 kaj 2, la ludanto devas movi diskon je 5 lokoj kaj diskon je 2 lokoj. Se la nombroj samas, oni ricevas 4 movojn anstataŭ 2. Ekzemple, se la ĵetkuba rezulto estas 3 kaj 3, oni devas movi disko(j)n je 3 lokoj kvarfoje. Ĉiuokaze oni povas movi la saman diskon plurfoje, aŭ elekti movi malsamajn diskojn. Ne gravas kiu ĵetkubo estas uzata unue.
Oni ne rajtas movi diskon sur lokon, kiun okupas pli ol unu disko de la kontraŭulo.
Se ludanto movas diskon sur unuopan diskon de la kontraŭulo, tiu disko iras al la "baro" en la mezo de la tabuloj. La posedanto de disko(j) sur la baro devas movi ilin antaŭ movado de aliaj diskoj. Tiuj surbaroj diskoj devas reeniri la tabulon en la hejmareo de la kontraŭulo.
Se ĉiuj diskoj de ludanto estas en ties hejmareo (lasta kvarono), tiu ludanto rajtas movi ilin for de la tabulo, laŭ la numeroj de la ĵetkuboj. Ekz se disko estas sur la antaŭlasta triangulo, do per 2, 3, 4, 5, aŭ 6 ĝi moveblas for.
Se la ludantoj vetas pri la rezulto, tiam la duobliga ĵetkubo aldonas intereson. Antaŭ ol ludanto ĵetas siajn ĵetkubojn, oni rajtas proponi duobligi la veton. Se la kontraŭulo malkonsentas, tiu malvenkas je la aktuala veto (unue 1). Ludanto ne rajtas proponi duobligon se tiu ludanto estis la lasta kiu tiel proponis. Do la proponoj faratas alterne de ludantoj.
[redaktu] Esperanta nomo de la ludo
La Esperanta nomo estas "triktrako", sed oni fojfoje vidas la nomon "bakgamono" pro influo de nacia lingvo, ekz la angla. Tamen en PIV (kaj eĉ en kvar angla-esperantaj vortaroj de Wells, Butler, Benson, McLinen) nur estas "triktrako", ne "bakgamono".
[redaktu] Eksteraj ligiloj
- Backgammon, Tapa, Gulbara, Dominoes, Belote , Schnapsen - Online Tournaments
- "Bakgamono" paĝo ĉe Ludanto.org
- Learn to Play Backgammon Online at http://www.redtopbg.com/
[redaktu] Piednotoj
- ↑ Parlett, David. The Oxford History of Board Games. Novjorko: Oxford University Press, 1999.
- ↑ 2,0 2,1 Bell, R. C. Board and Table Games from Many Civilizations. Revised ed. Toronto: Oxford University Press, 1979.
- ↑ "The Origin of Backgammon", http://perso.wanadoo.fr/bckg/english/accueil.htm, 2004.
