جانوران منطقه کوخرد هرمزگان
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
جانوران منطقه کوخرد هرمزگان
فهرست مندرجات |
[ویرایش] کبک
در کوخرد و بخش کوخرد و منطقه بستک واقع در غرب استان هرمزگان ایران دو نوع کبک وجود دارد، نوع اول کبک تیهو نام دارد. زیستگاه این نوع کبک‌ها همیشه در دامنه کوهها وشیب‌های کوهستانی باز و سنگلاخ واطراف چشمه‌ها ودر پشتخه‌های «کوه زیر» ودره‌ها وشیب وفراز کوههای جنوب و تَونهِ مصلی و گری همبرو دیده می‌شود، و درمیان بوته‌ها وصخره لانه می سازد. مشخصات 35 سانتیمتر پرنده‌ای با سطح پشتی خاکستری، گلویی نخودی رنگ بانوار حاشیه‌ای پهن وسیاه وبا راهراه عرضی وخیلی واضح پهلوها مشخص می‌شوند. منقار وپاهایش سرخ رنگ است. رنگ خرمائی شاهپرهای کناری دُمَش در پرواز نمایان می‌گردد. معمولاً جفت جفت یا بصورت دسته‌های کوچک دیده می‌شوند. اما در زمستان وفصل بهار بصورت گله‌های بزرگ هستند. مخصوصاً در پشتخه‌های جنوب کوخرد. هنگام خطر کمتر پرواز می‌کند وبیشتر به سوی سربالایی کوهستان می‌رود تا خود را از خطر دور سازد. در بهار وتابستان پرنده‌ای پر صدا است.
[ویرایش] کبک ککر
زیستگاه نوع دوم کبک در کوخرد یعنی کبک ککر در پرتگاههای پرشیب وکوهسارهای صخره‌ای و در قله‌های بلند بسر می‌برد. احیانا در پشتخه‌های حاشیه کوهها نیز دیده می‌شود. و در بون کوه زیر (جنوب) کوخرد در فصل زمستان وبهار زیاد دیده می‌شود، همچنین دراطراف نرگ‌ها زیاد دیده می‌شود. مشخصات: نر ۶۰ سانتیمتر، ماده ۵۵ سانتیمتر، کبک بسیار بزرگی است که در کوهستانهای بلند ودر سرگرد نرگهای او شیرینو و مرخاو و نرگهای کوه جنوب زیاد دیده می‌شود. گلو وبالش بطور کلی خاکستری باخطوط موج دار ورگه‌های قهوه‌ای وسفید فراوان است که در سطح شکمی کمرنگ تر ودر پهلوها رگه‌های مشخص تری دارد. معمولاً جفت جفت دیده می‌شود. از این نوع کبک‌ها در کوههای کوخرد زیاد وجود دارد مخصوصاً در زمستان وبهار و در هنگام باریدن باران وسبز شدن گیاهان در کوهها و پشته‌ها مرغی پر سر وصدا است. أواز مطبوعی دارد که در کوهها طنین انداز است.
- شاعر در وصف این پرنده زیبا چنین می‌سراید:
| کبک بس خُـرَم خُرامان در رسید | سرکش سرمست ازکان در رسید | |
| سرخ منقار و شفق پوش آمده | خون او از دیده درجوش آمده | |
| گاه می پرید بر کوه و کمر | گاه می پیچید پیش تیغ سر | |
| گفت من پیوسته درکان گشته ام | بر سر گوهر فراوان گشته ام | |
| بوده ام پیوسته باکوه و کمر | تا توانم بود سر سنگ گهر | |
| درمیان سنگ وآتش مانده ام | هم معطل هم مشوش مانده ام | |
| آنکه برسنگی بخفت و سنگ خُوَرد | باچنین کس از چه باید جنگ کَرد | |
| دل در این سختی به صد اندوه جست | زانکه عشق گوهرم بر کوه بست |
[ویرایش] نگاره
 كبک ككر |
 كبک |
 كبک |
[ویرایش] قُمری
در کوخرد و منطقه بخش کوخرد شهرستان بستک هرمزگان در جنوب ایران پرنده زیبای قُمری معروف و موجود است و آن را به گویش محلی «کِیات» می‌نامند. این پرنده زیبا در کوخرد و مناطق پشت رودخانه و در کنار سدهای آب ونخلستانها، کشتزارها و باغها زیاد دیده می شوند. پرنده‌ای بسیار زیبا و با آوازی دلنشین. که در کوخرد به آن می‌گویند «کِیات» سه نوع از این پرنده زیبا در منطقه وجود دارند که با این نامها معروف هستند:
[ویرایش] انواع کیات در کوخرد
- کِیات اَزا
- کِیات پُشت رنگ
- کِیات سُرخُو
کیات ازا از همه بزرگ‌تر است وآواز دلنشینی نیز دارد. بطول ۲۸ یا ۳۰ سانتیمتر و با بدنی نسبتاً لاغر و زیر دم سیاه وکناره‌های سفید که شاهپرهای آن رفته رفته از وسط به کنار کوتاتر است. سطح پشتی قمری به خرمائی مایل به خاکی است که پرهائی که وسط آنها سیاه است و درکنار گردنش لکه‌ای مرکب از رگه‌های سفید و حلقه سیاهی دور گردنش بر زیبائی آن افزوده‌است. پرنده نابالغ لکه‌های کنار گردن ناحیه گلو وسینه رنگ تقریباً صورتی ندارد. قمری جفت جفت یا بصورت گله‌های کوچک (اسراب) دیده می‌شوند. پرواز تند و مستقیم وحرکات بال آن با تکانهای شدید همراه‌است.
[ویرایش] موسم تخم گذاری
قمری در هرموسم تخم گذاری دو تا تخم می‌گذارند، وقمری نر و ماده با تناوب به روی تخم می‌خوابند و بعد از مرور ۲۱ روز این تخمها تفقیص می‌کنند.
مادر شبها روی بچه‌های خود می‌خوابد اما پدر مسؤلیت جیره دادن به جوجه‌ها در روز به عهده دارد. البته مادر نیز کم وبیشی غذاء به به چهای خود می‌دهد و به آنها می‌رسد. زیستگاه این پرنده زیبا در کوهها وکشتزارها ودرختان نزدیک شهرها و روستاها ومناطقی که سدهای آب وجود دارد مانند سد جابر و سد بز و سددرواه شمو و سد جاوید و مناطق گستردهٔ بادیه جنوبی کوخرد لانه می‌سازد. در کوخرد در زمان قدیم خیلی از این پرنده زیبا دیده می‌شد که متأسفانه امروزها از تعداد آنها خیلی کم شده‌است و در اثر کم بارانی و صید جائر آنها از جانب صیادان رفته رفته این پرنده زیبا دارد نسلش برچیده می‌شود.
شاعر می‌سراید
| خه خه‌ای قمری دمساز آمده | شاد رفته تنگدل باز آمده | |
| تنگدل زانی که در خون مانده‌ای | در مضیق حبس ذُوالنون مانده‌ای | |
| ای شده سرگشته ماهی نفس | چند خواهی دید بدخواهی نفس | |
| سربکن آن ماهی بدخواه را | تاتوانی سود فرق ماه را | |
| گر بود از ماهی نفست خلاص | مونس یونس شوی در صدر خاص |
[ویرایش] منبع
- محمدیان، کوخری، محمد ، “ «به یاد کوخرد» “، ج2. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰۳ میلادی.
- اشعار از کتاب: منطق الطیر و مقامات طیور اثر: شیخ فرید الدین محمد عطار نیشابوری.
- نگاره‌ها از: محمد محمديان.
