راه آهن ایران
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تاریخ راه آهن در ایران
اولین راه آهن در ایران در سال ۱۸۸۸ (میلادی) بین تهران و شاه عبدالعظیم کشیده شد. در ۹ نوامبر ۱۸۹۰ ناصرالدین شاه قاجار موافقت‌نامه‌ای با روسیه تزاری امضا کرد که ایران را از ساخت راه آهن تا ده سال منع می‌کرد. این محدودیت در دسامبر ۱۸۹۹ طبق شروط وام ۶۰٬۰۰۰٬۰۰۰ فرانکی روسیه با دست‌خط مظفرالدین‌شاه برای ده سال دیگر تمدید شد.
راه آهن جلفا به تبریز در سال ۱۲۹۴ هجری شمسی افتتاح شد.
راه آهن میرجاوه به زاهدان در ۱۲۹۹ افتتاح شد.
راه آهن سراسری ایران در ۱۳۱۷ افتتاح شد.
در سال ۱۳۸۴ ایران ۷۶۹۸ کیلومتر راه آهن داشت و ۲۸۵۰ کیلومتر خط آهن نیز در دست ساخت بود.
در سال ۱۳۸۳ ۹ میلیون مسافر و ۱۸ میلیون تن بار به وسیله خط آهن جابه جا شد و تا پایان برنامه چهارم توسعه، قرار است ظرفیت انتقال مسافر سالانه به ۳۶ میلیون نفر و ظرفیت انتقال بار به ۶۴ میلیون تن برسد.
[ویرایش] امکانات راه آهن جمهوری اسلامی ایران
۱ – طول خطوط اصلی: ۷۰۶۶ کیلومتر با عرض ریل استاندارد و ۹۴ کیلومتر با عرض ریل پهن ۲ – طول خطوط ثانویه تجاری و صنعتی: ۲۰۹۷ کیلومتر ۳ – طول خطوط برقی (جلفا-تبریز): ۱۴۸ کیلومتر ۴ – طول خطوط دوریلی: ۱۰۸۲ کیلومتر ۵ – تأسیسات تعویض بوژی (هزارچرخ) واقع در ایستگاه مرزی بین المللی جلفا و سرخس که برای ترانزیت بار و یا واگن‌های خالی به کار می‌رود. در هر ۲۴ ساعت و در دو نوبت کاری می‌توان حدود ۲۰۰ هزارچرخ (بوژی) را تعویض کرد. ۶ – پایانه‌های حمل کانتینر با تجهیزات بلندکردن و جابجاکردن واقع در پایانه‌های بندر امام و بندرعباس و ایستگاههای راه آهن در مهرآباد، جلفا، سهلان و غیره ۷ – ۱۶۳۳۰ واگن از همه انواع: سرپوشیده، دیواره کوتاه، دیواره بلند، کفی، مخزن دار، بالاست، گاز، جرثقیل و غیره ۸ – ۱۱۹۲ کوپه (واگن) از همه انواع ۹ – ۵۶۵ لکوموتیو: دیزلی-برقی، برقی و مانوری ۱۰ – ۳۶۳ ایستگاه اصلی در شبکهRAI ۱۱ – ایستگاههای بین المللی آزاد: سهلان، تبریز، جلفا، نیک پسندی، مهرآباد، تهران، اصفهان، بندرعباس، سرخس، منهد(از مرز رازی)
۱۲ – برای به حداقل رسانیدن زمان ترانزیت، قطارهای باری زمانبندی شده در مسیر بندرعباس – سرخس حرکت کرده و ظرف ۳ روز مسیر ۲۴۴۰ کیلومتری را طی می‌کنند. درحال حاضر ۳ قطار در این کریدور رفت وآمد می‌کنند و تعداد آنها در آینده تا ۷ قطار افزایش پیدا خواهد کرد.
[ویرایش] راهگذرهای ترانزیت مستقیم از طریق راه آهن
۱ – کریدور رازی – سرخس: از طریق رازی، تبریز، زنجان، تهران، شاهرود، فریمان(مشهد)، سرخس و بالعکس به طول ۲۰۱۳ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال ۲ – کریدور جلفا – سرخس: از طریق جلفا، تبریز، زنجان، تهران، شاهرود، فریمان(مشهد)، سرخس و بالعکس به طول ۱۹۳۷ کیلومتر ظرفیت ۲ میلیون تن در سال
[ویرایش] راهگذرهای ترانزیت دریایی – ریلی
۱ – کریدور بندرعباس – سرخس: از طریق بندرعباس، سیرجان، بافق، یزد، قم، تهران، شاهرود، فریمان(مشهد)، سرخس و بالعکس به طول ۲۵۴۰کیلومتر و ظرفیت ۳ میلیون تن در سال ۲ – کریدور بندرامام - سرخس: از طریق بندرامام، اهواز، تهران، شاهرود، فریمان(مشهد)، سرخس و بالعکس به طول ۱۹۸۰ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال ۳ – کریدور بندرعباس – بنادر شمالی(ترکمن – امیرآباد): از طریق بندرعباس، سیرجان، بافق، یزد، تهران، گرمسار، قائمشهر، امیرآباد و یا بنادرترکمن و بالعکس به طول ۱۸۷۸ و ۱۹۴۷ کیلومتر و ظرفیت یک میلیون تن در سال ۴ – کریدور بندر امام – بنادر شمالی (بنادر امیرآباد و ترکمن): از طریق بندرامام، اهواز، قم، تهران، گرمسار، قائمشهر، امیرآباد و یا بنادر ترکمن و بالعکس به طول ۱۳۱۹ و ۱۳۸۸ کیلومتر و ظرفیت یک میلیون تن در سال ۵ – کریدور بندرعباس – رازی: از طریق بندرعباس، سیرجان، بافق، یزد، تهران، تبریز، رازی، جلفا و بالعکس به طول ۲۴۴۶ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال ۶ – کریدور بندرعباس – جلفا: از طریق بندرعباس، سیرجان، بافق، یزد، تهران، تبریز، رازی و بالعکس به طول ۲۳۷۰ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال ۷ – کریدور بندر امام – رازی: از طریق بندر امام، اهواز، قم، تهران، تبریز، رازی و بالعکس به طول ۱۸۸۷ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال ۸ – کریدور بندر امام – جلفا: از طریق بندر امام، اهواز، قم، تهران، تبریز، رازی و بالعکس به طول ۱۸۱۱ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال ۹ – کریدور رازی – بنادر شمالی (بنادر امیرآباد و ترکمن): از طریق رازی، تبریز، تهران، گرمسار، قائمشهر، بنادر امیرآباد یا ترکمن و بالعکس به طول ۱۳۵۲ و ۱۴۲۱ کیلومتر و ظرفیت ۱ میلیون تن در سال ۱۰ – کریدور جلفا – بنادر شمالی (امیرآباد و ترکمن): از طریق جلفا، تبریز، تهران، گرمسار، قائمشهر، بنادر امیرآباد یا ترکمن و بالعکس به طول ۱۲۷۶ و ۱۳۴۵ کیلومتر و ظرفیت ۱ میلیون تن در سال
[ویرایش] راهگذر ترانزیت دریا – ریل – جاده – ریل
۱ – کریدور بنادر شمالی(امیرآباد و ترکمن)- کرمان – زاهدان(میرجاوه): از طریق بنادر شمالی (امیرآباد و ترکمن)، تهران، یزد، کرمان، زاهدان، میرجاوه و بالعکس به طول ۲۰۸۸ و ۲۱۵۷ کیلومتر و ظرفیت ۲ میلیون تن در سال کریدور ترانزیت ریل – جاده – ریل: ۱ – کریدور جلفا – کرمان – زاهدان (میرجاوه): از طریق جلفا، تبریز، تهران، یزد، بافق، کرمان، زاهدان (میرجاوه) و بالعکس به طول ۲۵۸۰ کیلومتر و ظرفیت ۳ میلیون تن در سال ۲ – کریدور رازی – کرمان – زاهدان (میرجاوه): از طریق رازی، تبریز، یزد، بافق، کرمان، زاهدان(میرجاوه) و بالعکس به طول ۲۶۵۶ کیلومتر و ظرفیت ۳ میلیون تن در سال ۳ – کریدور سرخس – کرمان – زاهدان(میرجاوه): از طریق سرخس، فریمان، تهران، یزد، کرمان، زاهدان (میرجاوه) و بالعکس به طول ۲۷۴۹ کیلومتر و ظرفیت ۵/۱ میلیون تن در سال
[ویرایش] محورها
شبكه راه آهن كشور ( محورها و خطوط اصلي )
رديف نام محور سال آغاز ساخت سال
بهره برداري طول محور ( كيلومتر ) طول خطوط اصلي دوم يا سوم
- تبريز – جلفا 1291 1295 148
- زاهدان - ميرجاوه 1298 1299 94
- تهران - بندرتركمن 1306 1316 461
- تهران - بندرامام خميني 1306 1317 928
- اهواز - خرمشهر 1320 1321 121
- گرمسار - مشهد 1316 1336 812
- تهران - تبريز 1317 1337 736
- گرگان - بندرتركمن 1338 1339 35
- صوفيان - رازي (مرز تركيه) 1291 1350 192
- قم - زرند 1317 1350 847
- سيستان - زرين شهر 1347 1350 111
- زرند - كرمان 1353 1357 80
- خط دوم حسن آباد–ديزيچه 1369 1370
- خط دوم مياندشت -بندرامام 1360 1372
- بافق – بندرعباس 1360 1373 626
- خط دوم تهران-گرمسار-مشهد 1369 1374
- خط دوم تهران – آپرين 1369 1375 20
- فريمان – مرز سرخس 1371 1375 168
- ايستگاه آپرين – گارمانوري آپرين –ملكي 1371 1375
- بادرود – ميبد 1374 1376 254
- آپرين – محمديه 2 1372 1377 122
- خط دوم محمديه 2- شور آب 1376 1377 20
- اتصال محمديه 2 به محمديه 1 1372 1377 6
- چادرملو – اردكان – ارژنگ 1369 1377 219
- خط دوم آپرين - محمديه 2 1372 1379 122
- خط دوم ملكي – كرج 1369 1379 18
- بندرامير ابد – رستم كلا 1374 1379 20
- خط سوم فريمان – سلام 1378 1379 19
- خط سوم واريانت سمنان – دامغان 1379 1380
- آپرين – بهرام 1376 1381 31
- بافق – چادرملو 1377 1382 150
- چادرملو – مشهد 1377 1384 650
- خط دوم محمديه – جمكران 1382 1382 8
- محمديه 2 – ساقه 1379 1382 35
- كرمان – بم 1379 1382 235
جمع كل طول محورهاي راه آهن 7111 كيلومتر و معادل يك خط آن 5/8348
جدول فوق شامل طول خطوط فرعي ، تجاري و خطوط مانوري ايستگاه نمي باشد.
- از آنجا كه خط اوليه محور مياندشت – بندر امام متروك شده است لذا در محاسبه مجموع طول معادل يك خطه خطوط راه آهن رديف 15 فوق الذكر منظور نشده است.
