زبان مازندرانی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
مازندرانی یا مازنی یا مازندرانی همان زبان طبری نام یکی از زبانهای ایرانی و یکی از شاخه‌های زبانهای ایرانی شمال‌غربی است. این زبان در استان های شمال ایران ( به ویژه در سرزمین طبرستان قدیم ) رواج دارد. و براساس آمار سال ۱۹۹۳ میلادی ۳-۴ میلیون نفر آن را به عنوان زبان بومی تکلم می کردند [1] و بعضی از زبان شناسان معتقدند که گاهی اوقات از فارسی قابل تمییز نیست([2], p.66).
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تاریخ زبان
تا سدهٔ ۵ ه.ق والیان طبرستان زبان مازندرانی را با خط پهلوی می‌نگاشتند و سکه می‌زدند. دو کتیبه که به خط پهلوی در رسکِت واقع در دودانگه ساری وگنبد لاجیم سوادکوه به‌دست آمده مؤید این نظر است. به تازگی چند نسخه خطی از برگردان ادبیات تازیان به زبان طبری و نسخه‌هایی از برگردان و برداشت قرآن به این گویش یافت شده که از روی آنها می‌توان دریافت که گویش طبری در قرنهای نخستین پس از اسلام دارای ادبیات گسترده‌ای بوده است. مقدسی می‌‌نویسد که زبان طبرستان به زبان ولایت قومس و جرجان نزدیک است، جز آنکه در آن شتابزدگی هست.
[ویرایش] ویژگی های تاریخی زبان
در مقایسه با سایر زبان های ایرانی، مازندرانی زیر نفوذ و تحت تأثیر عربی و ترکی واقع نگردیده و از تغییرات در طول تاریخ جان سالم به در برده است، اگرچه در چند قرن اخیر واژه‌های بیگانه‌ای از زبان های ترکمن، ارمنی، گرجی، و عربی وارد این زبان گردید و امروزه نیز به علت نفوذ فارسی معیار در این منطقه این گویش رو به زوال نهاده است.
[ویرایش] ادبیات مازندرانی
مقاله اصلی : ادبیات مازندرانی گویش مازندرانی ( طبری قدیم ) دارای ادبیات قابل توجهی بوده است. میدانیم که کتاب " مرزبان نامه" به گویش طبری نوشته شده بود و از آن گویش به پارسی دری برگردان شده است. ابن اسفندیار دیوان شعری را به گویش طبری با نام "نیکی نامه" بازگو می‌کند و آن را به اسپهبد مرزبان بن رستم بن شروین نویسنده "مرزبان‌نامه" نسبت می‌دهد. در قابوس نامه نیز دو بیت به گویش طبری از نویسنده ثبت است. ابن اسفندیار از برخی شاعران این سرزمین که به گویش طبری شعر میگفته‌اند یاد کرده و نمونه‌ای از سروده‌های ایشان را آورده است. در "تاریخ رویان" اولیاءالله آملی نیز ابیاتی از شاعران مازندرانی به گویش طبری ضبط شده است. مجموعه‌ای از دو بیتی‌های طبری که به "امیری" سرشناس و به شاعری موسوم به "امیر پازوری" منسوب است، در مازندران وجود داشته که "برنهارد درن" شرق شناس روسی نسخه آنها را به دست آورده و زیر عنوان "کنزالاسرار" در سن پطرز بورگ (یا - سن پطرز بورغ) با برگردان ترجمه پارسی چاپ کرده است.
[ویرایش] جستارهای وابسته
- طبرستان
- استان گلستان
- استان مازندران
- استان سمنان
- استان تهران
- دلکش
- ادبیات مازندرانی
- گاهشماری مازندرانی
