شاه
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شاه یا پادشاه به آن دسته از رؤسای کشورها گفته می‌شود که منصب خود را معمولاً از یکی از فرمانروایان گذشته به ارث برده‌اند. به خاندان پادشاهی دودمان یا سلسله گفته می‌شود، شاهی که بر چند شاه دیگر فرمان براند شاهنشاه نام دارد و به زن یک شاه شهبانو گفته می‌شود. پسران یک شاه، شاهزاده و دختران او شاهدخت لقب دارند. معمولاً پسر ارشد یک شاه، پس از مرگ با برکناری او، برای ادامه پادشاهی آن دودمان برگزیده می‌شود. به پسر ارشدی که به هنگام حیات پدر خود به عنوان جانشین بعدی برگزیده شده ولیعهد گفته می‌شود.
کشورهایی که نظام پادشاهی بر آنان حاکم است، کشورهای پادشاهی نام دارند.
[ویرایش] واژه‌شناسی
شاه عنوان فرمانروای ایران است که در برخی از کشورهای دیگر نیز به کار رفته است. شاه واژه‌ای کهن است که در دیگر زبانهای ایرانی نیز به همین گونه گفته و نوشته می‌شود.این واژه در زبان پهلوی نیز شاه بوده است.این واژه زبان کهنتر پارسی باستان و اوستایی به گونه xšathra بوده است که با گذشت زمان به ریخت ساده‌تر ما در زبان پارسی کنونی در آمده است.ریشه این واژه شاید از ستاک اوستایی _xši به معنای فرمانروایی گرفته شده باشد.
[ویرایش] شاهان کنونی
| نام | زادروز | عنوان | از | جانشینی | جانشین |
|---|---|---|---|---|---|
| بومیبُل آدولیادج | 1927 | شاه تایلند | 1946 | ماها واجیرالُنگکرن | |
| الیزابت دوم | 1926 | ملکه آنتیگوا و باربودا ملکه استرالیا of استرالیا Queen of the Bahamas Queen of Barbados Queen of Belize ملکه کانادا of Canada Queen of Grenada Queen of Jamaica Queen of New Zealand Queen of Papua New Guinea Queen of Saint Kitts and Nevis Queen of Saint Lucia Queen of Saint Vincent and the Grenadines Queen of the Solomon Islands Queen of Tuvalu Queen of the United Kingdom |
1952 | Cognatic primogeniture | The Prince of Wales |
| Hassanal Bolkiah | 1946 | Sultan of Brunei | 1967 | Prince Al-Muhtadee Billah Bolkiah | |
| Goodwill Zwelethini | 1948 | King of the Zulus (in South Africa) | 1968 | ||
| Qaboos | 1940 | Sultan of Oman | 1970 | ||
| Margrethe II | 1940 | Queen of Denmark | 1972 | Cognatic primogeniture | Crown Prince Frederik |
| Carl XVI Gustaf | 1946 | King of Sweden | 1973 | Equal primogeniture | Crown Princess Victoria |
| Ahmad Shah | 1930 | Sultan of Pahang (in Malaysia) | 1974 | Hereditary | |
| Hamad ibn Muhammad ash-Sharqi | 1949 | Emir of Fujairah (one of the United Arab Emirates) | 1974 | ||
| Juan Carlos I | 1938 | King of Spain | 1975 | Hereditary | The Prince of Asturias |
| Ismail Petra | Sultan of Kelantan (in Malaysia) | 1979 | Hereditary | ||
| Beatrix | 1938 | Queen of the Netherlands | 1980 | Equal primogeniture | The Prince of Orange |
| Alhaji Muhammadu Kabir Usman | ? | Emir of Katsina (in Nigeria) | 1981 | ||
| Rashid ibn Ahmad Al Mu'alla | 1930 | Emir of Umm al-Qaiwain (one of the United Arab Emirates) | 1981 | ||
| Iskandar | 1932 | Sultan of Johor (in Malaysia) | 1981 | Hereditary | |
| Humayd ibn Rashid Al Nuaimi | 1931 | Emir of Ajman (one of the United Arab Emirates) | 1981 | ||
| Mswati III | 1968 | King of Swaziland | 1982 | ||
| Sultan III ibn Muhammad al-Qasimi | 1939 | Emir of Sharjah (one of the United Arab Emirates) | 1987 | ||
| Andrew Bertie | 1929 | Prince Great Master of the Sovereign Order of Malta | 1988 | Election by a council | |
| Hans-Adam II | 1945 | Prince of Liechtenstein | 1989 | Hereditary | Hereditary Prince Alois |
| Akihito | 1933 | Emperor of Japan | 1989 | Crown Prince Naruhito | |
| Harald V | 1937 | King of Norway | 1991 | Equal primogeniture | Crown Prince Haakon Magnus |
| Muwenda Mutebi | 1955 | King of Buganda (in Uganda) | 1993 | ||
| Albert II | 1934 | King of the Belgians | 1993 | Equal primogeniture | The Duke of Brabant |
| Solomon Gafabusa Iguru | 1949 | King of Bunyoro-Kitara (in Uganda) | 1994 | ||
| Sheikh Hamad bin Khalifa al-Thani | 1950 | Emir of Qatar | 1995 | Sheikh Tamim Bin Hamad Al-Thani | |
| Jacques Chirac | 1932 | French Co-prince of Andorra | 1995 | Election by the French people (term ends in 2007) | None |
| Letsie III | 1963 | King of Lesotho | 1996 | ||
| Sultan Mizan Zainal Abidin | Sultan of Terengganu (in Malaysia) | 1998 | Hereditary | ||
| Abdullah II | 1962 | King of Jordan | 1999 | Choice by predecessor | Prince Hussein |
| Mohammed VI | 1963 | King of Morocco | 1999 | Prince Moulay Hassan | |
| Henri | 1955 | Grand Duke of Luxembourg | 2000 | Agnatic primogeniture | Hereditary Grand Duke Guillaume |
| Sharafuddin Idris Shah | Sultan of Selangor (in Malaysia) | 2001 | Hereditary | ||
| Joan Enric Vives Sicília | 1949 | Episcopal Co-prince of Andorra | 2001 | Appointed | None |
| Tuanku Syed Sirajuddin | 1943 | Yang di-Pertuan Agong (King of Malaysia) | 2001 | Election among local monarchs | The Sultan of Terengganu, if rotation is upheld |
| Raja of Perlis (in Malaysia) | 2000 | Hereditary | |||
| Gyanendra | 1947 | King of Nepal | 2001 | Crown Prince Paras | |
| Hamad ibn Isa Al Khalifah | 1950 | King of Bahrain | 2002 | Shaikh Salman | |
| Norodom Sihamoni | 1953 | King of Cambodia | 2004 | Election by 9-member "throne council" | |
| Tomasi Kulimoetoke II ,
Soane Patita Maituku , Visesio Moeliku , |
1918 | Lavelua of Wallis and Futuna
(a French territory in the Pacific Ocean) |
2004 | 3 traditional monarchs of Wallis and Futuna. Chosen by tribe commission - official ruler is the Administrator-Superior of Wallis and Futuna and the President of the Territorial Assembly of Wallis and Futuna | |
| Khalifa bin Zayed Al Nahayan | 1948 | Emir of Abu Dhabi, President and Sheikh of United Arab Emirates | 2004 | ||
| Albert II of Monaco | 1958 | Prince of Monaco | 2005 | Primogeniture | Princess Caroline of Monaco |
| Pope Benedict XVI | 1927 | Pope of the Roman Catholic Church (Sovereign of the State of Vatican City) | 2005 | Election by College of Cardinals | Election by College of Cardinals upon death |
| Abdullah | 1924 | King of Saudi Arabia | 2005 | Election by family | Crown Prince Sultan |
| Mohammed bin Rashid Al Maktoum | 1949 | Emir of Dubai (one of the United Arab Emirates) | 2006 | ||
| Sabah Al-Ahmad Al-Jaber Al-Sabah | 1929 | Emir of Kuwait | 2006 | ||
| George Tupou V | 1948 | King of Tonga | 2006 | Hereditary | 'Aho'eitu 'Unuaki'otonga Tuku'aho |
| Jigme Khesar Namgyal Wangchuck | 1980 | King of Bhutan | 2006 |
