شمیران

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

پیشنهاد شده است که این مقاله یا بخش با شهرستان شمیرانات ادغام گردد. (بحث).

کوچه پس کوچه‌های تجریش، از ماهنامهٔ الکترونیکی بهارستان

شمیران یا شمیرانات نام شهرستانی است در استان تهران و در دامنه های البرز جنوبی. شمیران در مجاورت شهر تهران و در شمال آن قرار داشته است. با گسترش تهران، شمیرانات بخشی از کلانشهر تهران به شمار می‌آید و در تقسیم‌بندی های منطقه‌ای این شهر قرار دارد.

[ویرایش] معنای واژه

ناحیه ای که به شمیران معروف است، و ناصر خسرو نیز در سفر نامه خود به همین نام از آن یاد کرده است، معرب واژه "چمران" یا بعدها "چمیران" می باشد که به معنای "مکان سرد" یا "دامنه سرد" در مقابل "تهران" که به معنای "دامنه گرم" است، قرار دارد. در زبان اوستایی، "زم" به معنای "سرما" می باشد که واژه "زمستان" نیز از همین ترکیب گرفته شده است به معنای "فصل سرما" یکی از تبدیل های حروف در زبان های ایرانی، تبدیل حرف "ز" است به حرف "چ" چنانکه ما امروزه کلمه "روز" را داریم که در پهلوی "روچ" بوده است و در زبان بلوچی هنوز به همان صورت گذشته باقی مانده است و در زبان کردی به آن "روژ" می گویند. همچنین گاهی اوقات "زمستان" را به صورت "چمستان" نیز نوشته اند که در آن همان تبدیل حرف "ز" به "چ" را مشاهده می کنیم. به همین ترتیب، واژه "چمران"، که جزء اول آن همان "زم" اوستایی است که به "چم" تبدیل یافته است و به معنای سرماست، بعد از اسلام به شکل معرب "شمران" و بعد ها در زبان عامیانه مردم به "شمرون و شمیران" تغییر یافت. کلمه شمران هیچگونه مناسبتی با کلمه سمیرم ندارد. چرا که از گذشته های بسیار دور این واژه به همین صورت شمیران تلفظ می شده است که خود معرب چمران است و ریشه ای بسیار قدیمی دارد. کلمه سمیرم تنها شباهتی ظاهری با شکل متأخر و تحریف شده واژه "چمران"، یعنی "شمیران" دارد.

[ویرایش] بخش‌ها و روستاها

شهرستان شمیران از دو بخش (لواسانات و رودبار قصران) و سه دهستان و دو شهر لواسان و فَشَم تشکیل شده است. شمیران روستاهای کهن و زیبای فراوانی دارد. نامهای بسیاری از این روستاها زیبا و گوشنوازند و بسیاری از این نامها از ریشه زبان تاتی که تا چند صد سال پیش زبان چیره در شمیران بوده است، گرفته شده اند. نام برخی از روستاهای شمیران که بیشترشان اکنون از کوی‌های شهر تهران بشمار میروند از این قرارند:

گلابدره، شیان، چیذر، قیطریه، طرشت (دوریست)، سنگان، سولگان (سولقان)، سوهانک، زرگنده، قلهک، دزآشیب (دژآشوب)، دربند، سربند، درکه، اوین، خورآذین (خلازیل)، خاک سفید، کن، پونک، تجریش، چاهک (امامیه امروزی)، تیغستان، چالهرز، ولنجک، اُزگُل، لارک، اراج، چاله باغ (آجودانیه)، جوز درختک، جمشیدآباد، درویش نو (تخت معیر)، سامیان، جماران، شادآباد، دارآباد، مهرآباد، گنج آباد (امانیه)، سرنو، سرخه‌حصار، انباج، نیکنام‌ده، لویزان، سوآدر، لتیان، دروس، کاشانک، نارمک، ونک، ناران، نیاوران، تلو، استلک (اصطلک)، گلندوک، لواسان، شورکاب، سبو بزرگ، سبو کوچک، باستی، بوجان،‌ کردیان، هنزک، سینک، افجه، لشکرک، زردبند، لزو، شنگ‌زار (شِنکزار)، ازگیل دره، فرحزاد، نودونک، نوشانی، کلاک ،سعادت آباد و...

[ویرایش] جاذبه‌های گردشگری

برخی مراکز دیدنی این شهرستان عبارت‌اند از: دریاچه سد لتیان، آبشار دوقلو، آبشار اسون، آبشار پسنگ، آبشار سوتک، آبشار منظریه، پیست دربندسر، پیست شمشک، پیست توچال، امامزاده قاسم، بقعه سلطان، آرامگاه‌های خواجه احمد، موسی، سید میر سلیم و مکان‌های تاریخی و چون مسجد امام حسن عسگری، قلعه دختر ضحاک، قصر ضحاک، گورستان زردشتیان، تپه کله قندی، قبر تاج الدین،سعادت آباد و تپه حصارک و... ^[1]

[ویرایش] کتابها

رضا رادنژاد و دیگران، شمیران یا، باغهای گمشده، تهران، ایران زمین، 160 صفحه، چاپ اول، 1380.
منوچهر ستوده، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 1269 صفحه، چاپ اول، 1374.
علی اکبر محمودیان و دیگران، اطلس شهرستان شمیران: رودبار قصران، لواسان و شهر شمیران (تجریش)، تهران، موسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی، 132 صفحه، چاپ اول، 1381.
ناصر پازوکی طرودی، آثار تاریخی شمیران: لواسان و رودبار قصران (جغرافیای تاریخی و معرفی محوطه‌های باستانی و ...)، تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، 436 صغحه، چاپ اول، 1382.