نئودیمیم

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

نئودیمیم عنصر شیمیایی است که در جدول تناوبی با نشان Nd و عدد اتمی ۶۰ وجود دارد.

فهرست مندرجات ۱ خصوصیات ۲ کاربردها ۳ تاریخچه ۴ نقش بیولوژیکی ۵ پیدایش ۶ ترکیبات ۷ ایزوتوپها ۸ هشدارها ۹ ماخذ

[ویرایش] خصوصیات

نئودیمیم که یک فلز خاکی کمیاب است كه به مقدار18% در فلزخاکی کمیاب قابل اشتعال وجود دارد.این فلز دارای درخشش فلزی ورنگ آن نقره‌ای روشن بوده ویکی از واکنش پذیرترین فلزات خاکی کمیاب به حساب می‌آید؛ نئودیمیم در معرض هوا به سرعت کدر شده و تولید اکسیدی می‌کند که باعث پوسته پوسته شدن این فلز می‌گردد که موجب اکسیداسیون بیشتر این فلز می‌شود.

[ویرایش] کاربردها

کاربردهای نئودیمیم به شرح زیر است:

نئودیمیم بخشی از دیدیمیم است که در رنگ آمیزی شیشه‌های عینک‌های جوشکاری به کار می‌رود. از نئودیمیم در رنگ آمیزی شیشه كه یک طیف ملایم که بین بنفش خالص تا قرمز و خاکستری می‌باشند، استفاده می‌شود. نوری که از این شیشه ها ساطع می‌گردد نوار جذبی درخشانی را پدیدار می‌کنند. از این نوع شیشه در فعالیتهای نجومی برای تولید نوارهای درخشانی که بوسیله آنها احتمال درجه بندی خطوط طیفی وجود دارد استفاده می‌شود.شیشه حاوی نئودیمیم یک ماده لیزری است که به جای یاقوت برای تولید نورهم نوسان بکار می‌رود. از نئودیمیم همچنین برای زدودن رنگ سبز شیشه ها که ناشی از آلاینده‌های آهن است مورد استفاده قرار می‌گیرد. نمکهای نئودیمیم بعنوان رنگ افزا ی لعاب ها کاربرد دارند. نئودیمیم در آهن رباهای دائمی بسیار قوی Nd2Fe14B بکار می‌روند. این نوع آهن رباها از انواع آهنرباهای کبالت - سامریم ارزانتر هستند.

[ویرایش] تاریخچه

نئودیمیم را در سال 1885 یک شیمیدان اتریشی به نام Carl F. Auer von Welsbach در وین کشف کرد. او نئودیمیم را به همراه عنصر پرازئودیمیم از ماده‌ای به نام دیدیمیم جدا نمود اما تا سال 1925 حالت نسبتا" خالص این عنصر تهیه نشد.کلمه نئودیمیم از واژه‌های یونانی neos ( جدید) و didymos( دوگانه) گرفته شده است.

امروزه بیشتر نئودیمیم از طریق فرآیند جابجایی یونی شن مونازیت (Ce,La,Th,Nd,Y(PO4» که ماده‌ای که سرشار ازعناصر خاکی کمیاب است و نیز با روش الکترولیز نمکهای هالید آن تهیه می‌شود.

[ویرایش] نقش بیولوژیکی

نئودیمیم هیچگونه نقش بیولوژیکی ندارد.

[ویرایش] پیدایش

نئودیمیم هرگزدرطبیعت بصورت عنصرآزادیافـــــت نمی‌شود بلکه بیشتر در کانیهایی از قبیل شن مونازیـــت (Ce,La,Th,Nd,Y(PO4» و باستنوسیت (Ce,La,Th,Nd,Y(CO3)F) که حاوی مقادیر کمی از تمامی فلزات خاکی کمیاب هستند وجود دارد. نئودیمیم در فلزخاکی کمیاب قابل اشتعال نیز دیده می‌شود اما جدا نمودن آن از سایر عناصر قلیایی خاکی دشوار است.

[ویرایش] ترکیبات

ترکیبات نئودیمیم عبارتند از:

فلوریدها :

NdF3

کلریدها :

NdCl2-Ndcl3

برمیدها :

NdBr2-NdBr3

یدیدهــا :

NdI2-NdI3

اکسیدها :

Nd2O3

سولفیدها :

NdS-Nd2S3

سلنیدهــا :

NdSe

تلوریدها :

NdTe2-Nd2Te3

نیتریدها :

NdN

[ویرایش] ایزوتوپها

نئودیمیم بطور طبیعی دارای 5 ایزوتوپ پایدارNd-142 ,Nd-143,Nd-145,Nd-146,Nd-148 که فراوان‌ترین آنها نئودیمیم 142 « فراوانی طبیعی 2/27%) و 2 ایزوتوپ پرتوزاد Nd144 وNd150 می‌باشد.31 رادیوایزوتوپ هم برای این عنصر شناسایی شده که که پایدارترین آنها نئودیمیم 150 با نیمه عمر19سال( E 1/1)، نئودیمیم 144 با نیمه عمر 15 سال ( E29/2) و نئودیمیم 147 با نیمه عمر 98/10 روز می‌باشند. مابقی ایزوتوپهای رادیواکتیو این عنصر دارای نیمه عمرهایی کمتر از 38/3 روز هستند که بیشتر آنها نیمه عمری کمتر از 71 ثانیه دارند. نئودیمیم همچنین دارای 4 حالت متا است که پایدارترین آنها نئودیمیم m139 ( t1/25.5 ساعت)، نئودیمیم m135 ( t1/2 5.5 دقیقه) و نئودیمیم m141 (t1/2 62 ثانیه )هستند.

حالت فروپاشی اولیه قبل از فراوان‌ترین ایزوتوپ (نئودیمیم142) جذب الکترون و حالت فروپاشی پس از آن فروپاشی منفی بتا می‌باشد. محصول فروپاشی اولیه قبل از نئودیمیم 142 ایزوتوپهای Pr« پرازئودیمیم) و محصولات اولیه پس از آن ایزوتوپهای سرب می‌باشد.

[ویرایش] هشدارها

تمامی ترکیبات نئودیمیم را باید شدیدا" سمی به حساب آورد. بعلاوه ترکیبات نئودیمیم موجب آسیبهای چشم و پوست گشته و گرد این عنصر خطر انفجار و آتش زایی دارد.

[ویرایش] ماخذ

دانشنامه رشد