Páirtí Aontachtach Uladh
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Is pairtí polaitiúl i dTuaisceart Éireann í an Pairtí Aontachtach Uladh. Bhí sí i rialtas Tuaisceart Éireann in aonair ó 1920 go 1972, agus le páirtithe eile ó 1998 go 2002. Roimh 2003 agus cónach an Páirtí Aontachtach Daonlathach, bhí sí an páirtí is mó sa réigiúin. Tá Reg Empey an ceannaire.
Bhí an Pairtí Aontachtach Éireannach bunaithe i 1905, chun stop a cuir ar féinriail Éireannach san Ríocht Aontaithe. Bhí Óglaigh Uladh bunaithe go luath tar éis sin. Bhí naisc láidir foirmiúil idir an páirtí agus an Ord Oráisteach, ach bhris an Ord na naisc seo i 2003, mar ansin bhí alán baill ag vótáil PAD. Bhí nasc eile le na Buachaillí Printíseach Doire a bhris i 1975. Ag an am, bhí aontachtaigh i ngach contae in Éirinn. Cé go raibh an ceannasaíocht bunúsach ón deisceart, bhí an cuid is mó baill in oirthear Uladh. I ngach áit, bhí an tromlach Protastúnach, go háirithe in Uladh.
Bhí Edward Carson an ceannaire na h-aontachtaigh nuair a bhfuair siad an deighilt a bhí siad ag iarraidh san oirthuaisceart. Thug sé rabhadh gan idirdhealú a thabhairt do na Caitlicigh nó beadh trioblóid acu, mar chuir an biogóideacht a bhí ag alán aontachtaigh Uladh déistin air. Ní raibh cuma leo, agus sna 1920í tháinig na dídeanaíthe Caitliceach trasna an teorainn nua sna míltí.
Gach Príomh Aire Tuaisceart Éireann a bhí ann, fear an-seibhir a bhí sé, agus go minic labhair siad rudaí dímheasiúil faoi Caitlicigh, a raibh thart ar 35% den daonra an staitín.
Sna 1960í rinne an príomh aire Terence O'Neill iarracht ionannas a thabhairt do Caitlicigh, ach buail sé ar freasúra láidir ó fíor-dílseoirí mar Ian Paisley. Nuair a thosaigh siadsan agus an Constáblacht Ríoga Uladh ag ionsaí mairseáilaí le cearta sibhialta, agus tar éis sin ag marú, thosaigh an feachtas IRA Sealadach. I 1972, thóg an rialtas na Breataine smacht agus thit an PAU ó chumhacht.
Bhí an tionchar Oráisteach go han-láidir san phairtí. Bhí gach ceann de na sé príomh airí baill an Ord Oráisteach, agus gach ceann de na airí comhaireacht ach amháin trí cinn. D'fhág trí eile an Ord, ceann amháin mar phós a hiníon fear Caitliceach, agus chaith an Ord fear eile amach nuair a chuaigh sé am amháin go searmannas Caitliceach. Bhí 95 eile Teachta Dála Stormont nach raibh airí. Bhí 87 san Ord.
I rith na 1970í, bhí deighilt láidir san PAU ar an ceist faoi cead a thabhairt do náisiúnaigh freastáil san rialtas. I 1995, chuir rúnaí Caitliceach cás idirdhealú orthu le an Coimisiúin Fostaíocht Cothrom.
Tá ionad acu ar an idirlín, agus aistriuchán as Béarla go Araibis, Bengalí, Sínis, Hindí, Polainnis, Portaingéilis, Punjabí agus Urdú. Níl Gaeilge faiseanta san páirtí.
Inniu, tá nasc foirmiúil polaitiúl idir an PAU agus an Páirtí Aontachtach Forásach, ata nasctha le na Óglaigh Uladh.
