Camboxa - កម្ពុជា

Camboxa (khmer: កម្ពុជា Kâmpŭcha) é un país asiático situado en Indochina, limitado ó norte por Laos, ó leste e ó sur por Vietnam, ó oeste polo Golfo de Tailandia e ó oeste e ó norte por Tailandia.

Índice

1 Historia
2 Subdivisions
3 Xeografia
- 3.1 Illas
- 3.2 Hidrografia
4 Demografia
5 Cultura
6 Varios
7 Mapas e imaxes
8 Ligazóns externas
9 Vexa tamén

[editar] Historia

Antigo protectorado francés integrado en Indochina, a Camboxa obtivo a independencia o 9 novembro de 1953, ao fin da guerra de Indochina. Cunha monarquía constituciónal (desde 1947) dirixida polo rei Norodome Sihanouk, o país seguiu unha política de neutralidade en canto a guerra do Vietnam, mais en realidade sostivo ao Vietnam do Norte desde 1966, deixando transitar polo seu territorio as tropas do Fronte de liberación do Vietnam do Sur.

Sofre á partir do 1967-68 unha insurreción fomentada polos Khmeres roxos, rebeldes comunistas de inspiración maoísta, cunha economia que vai de mal en pior baixo o peso da corrupción organizada pola súa familia, Norodome Sihanouk, resolve retomar a axuda americana, dandolle o cargo de primeiro ministro 14 agosto 1969 ao xeneral Lon Nol, coñecido polo seu anticomunismo e pola sua opción pola economia de mercado. Lon Nol, posto polo principe Sirik Matak, da rama Sisowth, envia a Sihanouk ao estranxeiro, o 18 marzo 1970, Moscu e Pekin. Convertido en aliado das Estados unidos, a Camboxa e entón integrada na estratexia de acoso do comunismo en Asia do Sureste. Co apoio do Vieto Minh, os Khmeres roxos pro Vietnamitas fan unha verdadeira guerra contra os forzas do gobernoa e son case a gañar depois de que os Estados unidos non intervieñen e tentan de salvar o rexime republicano (abril-xuño 1970). Mais no 1973 os Estados unidos vanse da rexion, os seus bombardeos aereoss non pudieron deter a amenaza comunista. Cando o Vietnam-Norte vai gañar a guerra contra o Vietnam-Sur, os Khmeres roxos aidados do Viêtcong toman Phnom Penh o 17 abril 1975.

A « Angkar » (organización) das Khmeres roxos aplica unha politica maximalista, mais radical aínda que as sovieticas e as maoístas, con visos a purificar o país da civilización urbana. As cidades, à imaxe de Phnom Penh dentro da noite do 17 ao 18 abril 1975, son baleiradas dos seus habitantes, enviados a reeducación ao campo. A eliminacion sistematica das antigas elites francés-falantes, engadida á mal nutrición e as doenzas producen un verdadeiro xenocidio: mais dun millón de persoas morren, ou sexa dous sétimos da poboación total de Camboxa. A economia está inadaptada e incapaz de acadar o desenvolvimento.

No 1979 os Vietnamitas, aproveitando a autodestrución khmer e a inercia internaciónal, instalan un pseudo-goberno títere, baixo a direción nominal de Pen Sovan, Heng Samrin, caa Sim, Hun e reorganizan o país segundo o modelo lao e vietnamita. Despois da súa saída, o rexime reatopa pouco a pouco un semblante de autonomia. O primeiro ministro actual Hun Sen, posto polo Vietnam, dirixe o país desde este periodo, con 3 eleccións sucesivas trucadas, e o rei Norodome Sihanouk reposto xefe do estado, abdica unha segunda vez, no seu fillo Norodome Sihamoni.

Camboxa é membro da ASEAN (Association of Southeast Asian Nations)

[editar] Subdivisions

A Camboxa contemporanea comprende 20 provincias e 4 municipalidades (*) :

Banteay Mean cay
Batambang
Kompong cam
Kompong Chhnang
Kompong Speido
Kompong Thome
Kampoto
Kandal
Koh Kong
Kratiado
Kompong Some (Sihanoukville)
Mondol Kiri
Oddar Mean cay
Païlin
Phnom Penh
Pursato
Preah Vihear
Prey Veng
Ratana Kiri
Siem Reap
Stung Treng
Svay Rieng
Takeo

[editar] Xeografia

País de Asia do Sureste, a Camboxa limita coa Tailandia, Laos e o Vietnam. A súa superficie é de 181.035 km² e a súa costa maritime, con 443 km, dá ao golfo de Tailandia.

[editar] Illas

Koh Treas
Koh Rong
Koh Sess
Koh Polaway
Koh Thass
Koh Tro lach

[editar] Hidrografia

A capital, Phnom Penh, está situada sobre o principal rio do país, o Mekong, ao nivel do seu delta. Este río comeza no Tibet e atravesa a metade de Camboxa diante de xuntarse ao Vietnam onde se lanza en meiro de China. O mais gran lago do país e o Tonlado Sap (en cambodxiano, gran lago) formado pola inondación de unha vaste plana durante a estación das pluias (aproximadamente 300 km² lors da estación seca, e ata 10 000 km² lors da estación das hautes augas).

[editar] Demografia

Evolución da demografia entre 1961 e 2003 (cifra da FAO, 2005). Poboación en milleiros de habitantes.

[editar] Cultura

Template:Entesta tablelo carte |+ Festas e días feries ! Data !! Nome galego !! Nome local !! Destaques |- | Template:1eiro xaneiro || Día da Ano || || |- Template:Liña grise | 7 xaneiro || Victoria sobre os Khmeres roxos | | O rexime xenocida de Pol Poto tén sido batido polo exercito vietnamita en 1979 |- | Xaneiro-febreiro || Novo Ano chino | Têt | Data variable segundo o ano. Ainda que a relixion camboxiana sexa o budismo hinaiana, esta festa do budismo mahaiana e practicada durante tres días polas comunidades china e vietnamita. Númerosos comerzos pechan.

|- Template:Liña grise | 8 marzo || Xornada internaciónal da Muller || || |- | Veiros o 15 abril seguinte a lua || Nouvel Ano bouddhique | caul Chhnam Khmeiro || A xente asperxese con auga, é a fin da estación seca. As festividades duran varios días. |- Template:Liña grise | Template:1eiro maio || Festa do Traballo || || |- | Fin abril/comezo maio || Illuminación de Buda | Visaka Bochea || Data variable |- Template:Liña grise | Fin abril/debuto maio || Festa do Sillon Sacre | Chrato Preah Nongkasl | Cuarto día da lua minguante do mes de maio. Festa inaugurante o comezo da estación das chuvas, e polo tanto dos traballos agricolas. |- | Template:1eiro xuño || Xornada internaciónal da Infancia || || |- Template:Liña grise | 18 xuño || Aniversario da súa Maxestade a Raíña | || |- | 24 septembro | Xornada da Constitución e do Coroamento do Rei || || |- Template:Liña grise | Fin setembro/debuto outubro || Festa das mortes | Pchoum Ben || lua Chea. |- | 23 outubro || Celebración dos Acordos de Paris asinados no 1991, | |- Template:Liña grise | Do 30 outubro ao [[1eiro novembro|1Template:Er novembro]] | Aniversario da súa Maxestade o Rei || | |- | Novembro || Festa das Augas || Bon Ome Teuk | tres días que preceden a lua chea de novembro. Toda a actividade do Reino cesa ; |- Template:Liña grise | 9 novembro | Festa Naciónal : Festa da Independencia || || |- | 10 decembro | Xornada internaciónal dos Dereitos do Home das Nacións-Unidas || || |}

[editar] Varios

Poboación : 13 124 764 habitantes (en 2003). 0-14 anos: 41,25 %; 15-64 anos: 55,28 %; + 65 anos: 3,47 % (en 2001)
Superficie : 181 035 km²
Densidade : 69 hab./km²
Fronteiras terrestres : 2 572 km (Vietam 1 228 km; Tailande 803 km; Laos 541 km)
Litoral : 443 km
Extremidades de altitude : 0 m > + 1 813 m (Phnom Aoral)
Esperanza de vida das homes : 55 anos (en 2001)
Esperanza de vida das mullers : 59 anos (en 2001)
Taxa de crecimento da poboación : 2,25 % (en 2001)
Taxa de natalidade : 33,16 ‰ (en 2001)
Taxa de mortalidade : 10,65 ‰ (en 2001)
Taxa de mortalidade infantil : 65,41 ‰ (en 2001)
Taxa de fecundidade : 4,7 nenos/muller (en 2001)
Taxa de migración : 0 ? (en 2001)
Independencia : 9 novembro 1953 (antiga colonia francesa)
Liñas de telefono : 21 800 (en 1998)
Telefonos portables : 80 000 (en 2000)
Radios: 1,34 millón (en 1997)
televisores : 94 000 (en 1997)
Número de proveedores de acceso a Internet : 2 (en 2000)
Rutas : 35 769 km (dan 4 165 km asfaltadas) (en 1997)
Vias ferrocarril : 603 km
Vias navigables : 3 700 km
Número de aeroportos : 19 (6 con pistas asfaltadas) (en 2000)