Hipparchos vu Nicäa
Vu Wikipedia, der fräier Enzyklopedie.
Den Hipparchos vu Nicäa ass ëm 190 zu Nicäa, haut İznik (an der Tiirkei) gebueren. Gestuerwen ass hie méiglecherweis ëm 120 v. Chr. op der Insel Rhodos. Hie war de bedeitesten griecheschen Astronom vu senger Zäit. Ausserdeem war hien och Geograph a Mathematiker. Him zu Éieren ass an der Neizäit e Astrometriesatellit, (Hipparcos)benannt ginn.
Inhaltsverzeechnis |
[Änneren] Genauegkeet
Den Hipparchos ass bei senge Fuerschungsaarbechten mat enger akribescher Genauegkeet virgaangen. Beim Vergläich vu sengen eegenen Himmelsstudien mat deenen vu fréieren (och babyloneschen) Astronomen, wéi z.B. den Aristyllos vu Samos an den Timocharis, entdeckt den Hipparchos d’Prezessioun vun den Equinoxen. Seng Berechnung vum tropesche Joer, (d. h., d’Längt vun de Joreszäite bestëmmen d’Joer), ass no de moderne Miessungen nëmmen 6,5 Minutten aus der Féiss. Den Hipparchos huet sech eng Method ausgeduecht, fir geografesch Standplaze mat Hëllëf vu geografesche Breeten a Längten ze ermëttelen. Hie katalogiséiert a berechent d’Hellegkeet vun iwwer 800 Stären an zeechent si op enger Kaart an. Den Hipparchos stellt derniewend och eng Tabell mat trigonometresche Sehnen zesummen, déi d’Grondlag fir déi modern Trigonometrie ass.
[Änneren] Liewen a Wierk
Déi bescht antik Quell déi vum Hipparchos eppes seet, ass den Almagest vum Astronom Ptolemäus.
D’Liewensdatë vum Hipparchos' sinn onbekannt, awer am Almagest si Beobachtunge vun him aus de Joren 147 bis 127 v. Chr. iwwerliwwert. Den Jean Baptiste Delambre huet doraus a weideren Indizien d’Gebuert an den Doud berechent. Et sinn och keng zäigenësseg Portraite bekannt. Antik Mënzen mat sengem Bild goufen erréischt am 2. an 3. Joerhonnert geklappt. Well duerch de Ptolemäus bekannt ass, datt den Hipparchos zu Rhodos geschafft huet, gëtt allgemeng och ugeholl datt den Hipparchos op der Insel gestuerwen ass.
D’Haaptwierker vum Hipparchos sinn och verluere gaangen. Eenzeg e kritesche Kommentar an zwee Bicher iwwer e bekanntend Gedicht vum Aratos vu Soloi (ëm 310 v. Chr. bis 245 v. Chr.) ass erhalen. Aus spéideren Erwähnunge léisst sech schléissen, datt den Hipparchos selwer och eng Bibliographie vu senge gréisste Wierker verfaasst hat. Säi Stärekatalog ass an den Almagest agepasst.
Op Basis vu senge Miessungen hat den Hipparchos een Himmelsglobus hirgestallt. Obwuel och hei d’Original verluer gaangen ass, ass awer bekannt, datt dëse Globus kopéiert gouf. Sécher ass et net, awer et gëtt ugeholl, datt eng Kopie an der Farnesescher Sammlung läit. Dës privat grouss antik Sammlung ass vun der Famill Farnese vu Roum a Caprarola (Italien) zesummegedroe ginn
Den Hipparchos gëtt als Papp vun der wëssenschaftlecher Astronomie ugesinn a gëlt, zesumme mat dem Ptolemäus an dem Aristarchos vu Samos, als een vun deene gréissten Astronomen aus der Antik.
[Änneren] Astronomesch Aarbechten
[Änneren] Prezessioun
Duerch Vergläicher vun der Positioun vum Haaptstär an der Jongfra, Spica, mat enger Positioun vu viru ronn 150 Joer entdeckt hien d’Prezessioun vun den Equinoxen, déi sech ëm 2° verréckelt hat. Doraus errechent den Hipparchos eng Prezessioun vu mindestens engem Grad pro Jorhonnert. Den tatsächlechë Wert läit bei engem Grad pro 72 Joer.
D’Distanz tëschent Äerd a Mound huet hien op 30 Äerdduerchmiesserë (384.000 km) berechent.
[Änneren] Astrometrie
Den Timocharis vun Alexandria an den Aristyllos vu Samos hate schon ëm 300 v. Chr. eng Zesummestellung vu Stärepositiounen opgezeechent, déi allerdéngs wahrscheinlech nët ganz prezis war. Am Joer 135 v. Chr. erschéngt e neie Stär um Himmel, méiglecherweis eng Supernova. Well awer d’Fixstärsphär als éiweg ugesinn ginn ass, hunn esou nei Stären eng gewësse Brisanz matbruecht. (wéi och zu den Zäite vum Tycho Brahe). Den Hipparchos huet beschloss fir e vollstännegë Stärekatalog unzuleeën, deen ongeféier tëschent 800 an 1000 Stären ëmfaasst huet.
[Änneren] D’Längt vun de Joreszäiten
Déi ënnerscheedlech Längtë vun de Joreszäitë warë schon de Babylonier bekannt, awer den Hipparchos huet d’Wäerter wiesentlech verbessert. Hien huet d’Grondlag geschaf fir genau Positiounsmiessungen ze maachen. Dat vum Hipparchos agefouert an duerno allgemeng modernt Positiounsmiessgerät, d’Armillarsphär, gouf no der Sonn geeicht.
[Änneren] Mathematesch Aarbechten
Den Hipparchos stellt ausserdeem déi éischt bekannten Tabell mat trigonometreschë Sehnen zesummen, déi d’Grondlag fir trigonometresch Berechnungë waren. An der haiteger Notatioun ass dëst
Sehn (A) = 2 · sin(A/2), déi hien a Schrëtt vun 7,5° uginn huet.
