Blierik
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. Ómdat 't plaatsgebónje is, maogs doe 't ómzètte nao 't Venloos of Blieriks, as te dit dialek sjpriks.
Blierik (Nederlands Blerick) is 'n kern vaan de Nederlands-Limburgse gemeinte Venlo, die in tegestèlling tot de hoofplaots en mèt D'n Bokent (Boekend) en Houblierik (Hout-Blerick) aon de weskaant vaan de Maos ligk. 't Heet oongeveer 28.000 inwoeners.
Inhawd |
[bewirk] Historie
Blierik bestoont in de Romeinsen tied es neerzètting mèt de naom Blariacum, aon de heerweeg vaan Mosae Trajectum nao Noviomagus. Sins de oontwikkeling vaan Venlo tot stad (dees plaots kraog stadsrechte in 1343) waor Blierik sterk op Venlo geriech. Door de väöl belegeringe die Venlo mós doorstoon raakde Blierik, neet wie Venlo bersjèrmp door walmör, dèks verweus door oorlogsgeweld. Heidoor heet de plaots weineg aw monuminte. Blierik is daodoor evels wel ummer vaan groete militair beteikenis gewees: al in 1450 woort hei e fort gebouwd. In 1643 woort dit vervange door 't Sint-Michaelsfort, gebouwd door de Spaanjerds. In 1831 volgde Fort Leopold, gebouwd door de Belzje opstandelinge. Op dees groond steit sins 1913 de Frederik Hendrik-kazern. Blierik waor tot aon de Franse vereuvering in 1794 'n oonaofhenkelik kerspel, wat neve Blierik-dörp ouch Houblierik en D'n Bokent umvatde. De ander kerne woorte rotte geneump. Blierik huurde in 't Hertigdóm Gelder, wie Venlo. Nao de Spaonse Successieoorlog kaom Venlo evels in Nederlandse hen en kaom Blierik aon Pruse. De res kaom bovedeen aon Oosteriek.
In 1794 kaome de Franse bezètters mèt 'n gemeintelike herindeiling: alle klein gemeintes woorte opgeheve en samegevoog. Heidoor kaom 't aajd kerspel Blierik in de gemeinte Bree te ligke, same mèt Bree en Baolder. Dees situatie woort nao de Franse bezètting gecontinueerd. De gemeinte waor evels sterk verdeild umtot Blierik ziech ummer mie versteidelikde en op Venlo riechde, dewijl Bree en Baolder lendelike plaotse bleve. 't Dörp kaom aon de spoerliene vaan Venlo nao Eindhove en vaan Venlo nao Nimwege te ligke en kraog in 1869 'n eige statie. In 1876 vestegde de zösters vaan de Oonbevlkede Oontvangenis ziech in Blierik. Ze zouwe decennislaank hunne stumpel op 't Blieriks dörpsleve duie. In de twintegste iew begós Venlo poginge te doen veur Blierik te annexere, get boe de Blierikse bevolking en de Breese raod sterk tege waore. Nao mislökde poginge in 1911 en 1929 woort oetindelik in 1940 de euvergang vaan Bree nao Venlo doorgeveurd. Ouch Houblierik en D'n Bokent woorte heibij geannexeerd. Op 3 december 1944 woort Blierik bevrijd door de Geallieerde.
[bewirk] Wieke
Houblierik en D'n Bokent weure es zelfstendege kerne gezeen. Blierik zelf liet ziech oonderverdeile in:
- Tuindörp
- Dörp/Centrum
- Hazekamp
- Sint-Annakamp
- Vastelaovendkamp
- Smeliëkamp
- Ubrook
- Zonneveld
- Klingerberg
- Vossener
De wiek Tuindörp is officieel, meh weurt in neet-amtelike situaties weineg gebruuk. Veur de oonderwieke vaan Tuindörp gelt 't umgekierde.
[bewirk] Taol
't Aajd Blieriks is feitelik verdwene en in 't Venloos opgegoon; me huurt hei-euver Blierikers wel ins klaoge. E versjèl tösse 't Blieriks en 't Venloos wat in eder geval nog besteit is de oetspraok vaan de korte a in e woord wie tas: in Venlo klink die opmerkelik helder, wie in 't Italiaons, es 'n [a]. In Blierik is 't wie euveral in de umgeving 'n [ɑ].
Zeker toet in de jaore 1980 goof 't Blierikse die Blieriks kóste praote. Zelfs nów laeve d'r nag alde Blierikse die 't in eur jeug nag höbbe gepraot. Dit Blieriks kan me nów nag hure in wat vrujer gehuchte van Blierik ware: Houblierik en D'n Bokent. Ein belangriek verschil mèt 't Venloos waas det Blierik net wie has alle buurplaatse van Venlo velariseerde, d.w.z. nd en nt wie nk en ng oetsproke. Venloos: hónd - hund; Blieriks: hónk - hung. Twieë zinkes die wet verschille aangaeve.
Venloos: Hae meint det d'r vruger nog vraemde huzer aan d'n andere kant stónde.
Blieriks: Hae ment det d'r vrujer nag vremde huus aan d'n angere kank stónge.
Vur wae mier dao-euver wilt weite: 't Blieriks van vruujer (door Bakker en Hendrikx). Dao steit alles van 't näödje wies 't zökske oetgelag. Wiejer haet Wiel Aerts (Bestevader) in de jaore 1950 stökskes in 't Blieriks geschreve. Die zien neet altied aeve zuver Blieriks, maar in de jaore negetig zien die stökskes, umgezatte in good Blieriks, oetgegeve ónger d'n titel 'Oèt d'n alden Tièd'. Ouk Jacques Grubben oet Blierik schrief nag wal ens in 't Blieriks. Ouk de ungerste twieë alinea's zien dao-in geschreve.
[bewirk] Gebore in Blierik
- Mathieu Cordang, fietserenner
- Rick Hoogendorp, vootballer
