Wel
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. Ómdat 't plaatsgebónje is, maogs doe 't ómzètte nao 't Wels, as te dit dialek sjpriks.
Wel (Nederlands Well) is e dörp in de Nederlands-Limburgse gemeinte Baerge, tösse Ni-j-Berge en De Loj (Wellerlooi) in. De kern heet (2006) 2544 inwoeners. Petroenheilege vaan Well is Sint-Vitus.
Dewijl de kern vaan de reveer aofligk ligk aon de Maos ouch e deil vaan 't dörp. Tösse die twie bebouwingsgebejer in ligk 't Kestieël Wel (in oorsproonk daartiende-iews; 't huieg gebouw stamp evels oet de zeventiende iew), allewijl in gebruuk es dependans vaan 't Emerson College oet Boston. De Sint-Vituskèrk in 't dörp bevat nog väöl interieurstökker oet 'n aw, noe verdwene kèrk oet 1320. Bij Wel steit ouch nog de Sint-Ruchuskapèl oet 1715. Te zuie vaan 't dörp strek ziech 't Nationaal Park de Maasdune oet.
Wel hoort in 't verleie bij 't Hertigdóm Gelder, wat later aon Spaanje kaom en nao d'n Tachetegjäöregen Oorlog bij Spaanje blaof. Nao de Spaonse Successieoorlog kaom 't gebeed aon Pruse; de Franse deilden 't in 1800 bij de nui gemeinte Baerge in. Vaan 1830 tot 1839 deeg 't mèt aon de Belzjen opstand. In 1894 woort 't gehöch De Loj 'n zelfstendege parochie.
