Augsburg
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
| Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »Augschburg« |
| Augschburg (Augsburg) |
|||||
|---|---|---|---|---|---|
| Wabba | Kard | ||||
 |
|
||||
| Dialekt: Alemannisch | |||||
| Hauptvariant: | Schwäbisch | ||||
| Regionalvariant: | Oschdschwäbisch | ||||
| Lokalvariant: | |||||
| Verbreitong: | |||||
| Basisdata | |||||
| Staat: | Deutschland | ||||
| Bundesland: | Bayern | ||||
| Regierongsbezirk: | Schwoobe | ||||
| Krois: | Kroisfreie Stadt | ||||
| Geographische Lag: | 48° 22′ N, 10° 54′ O | ||||
| Höh: | 446–561 m ü. NN | ||||
| Fläch: | 146,93 km² | ||||
| Oiwohner: | 262.371 (31. März 2007) | ||||
| Bevölkerongsdicht: | 1786 Oiwohner je km² | ||||
| Boschtleitzahle: | 86150–86199 (alt: 8900) | ||||
| Vorwahl: | 0821 | ||||
| Nummeraschild: | A | ||||
| Gmoindschlüssel: | 09 7 61.000
|
||||
| Gmoindgliderong: | 41 Stadtbezirk 17 Planungsraim |
||||
| Adress vo dr Gmoindverwaltong: |
Maximilianstraße 4 86150 Augsburg |
||||
| Internetauftritt: | |||||
| Oberbirgermeischter: | Paul Wengert (SPD) | ||||
| Topographi | |||||
|
|
|||||
| Luftbild | |||||
|
|
|||||
D'Universidädstôdt Augschburg isch d'dridtgréschde Stôdt en Bayern. S'isch d'Hâubdschdôdt vô Bairisch-Schwoba. Des isch dar schmâle Stroifa zwischar Bayern ond Bada-Wirddaberg. Augschburg isch neaba Trier d'zwoitäldeschte Stôdt vo Deitschlând. S'isch d'Hâuptstôdt ond Sitz vô dr Regierung vô Schwôba âo vom Bezirk Schwabe und vom Lândrâdsamt Âugschburg. Gegawärdig hôt diar Stôdt umara 269.000 Oiwounar (Âusländerâdoil ca. 16,7 %), wo ca. 264.000 an Hâuptwounsitz en Âugschburg hand. Nâch München ond Nürnberg stât Âugschburg an dr driddar (dritten) Stell boi diar Groaßstädt vom Freistaat. Dr Nâma gât âuf'd rémische Siadlung Augusta Vindelicorum z'rigg, dia wo em Joar 15 vor'm Chrischdus zua dr Regierungszoit vom rémischar Kaisar Augustus als Militärlagr grindet worra isch.
Augschburg isch d'oinzige Stdôdt vô Deitschland, wo an oiganar g'sétzlichar Foiardâg hot, des Hohe Augschburger Friadnsfescht âm 8. Auguscht. Damit hot Augschburg meara g'sétzliche Foiardâg als irgad ar ândre Region odr Stôdt en Deitschlând.
D'Stôdt isch ar Bischofssitz vô dr Rémisch-Katholischa Kirch Diözese Augschburg ond isch âo oins vo diar 23 Oberzentren vom Freistaat Bayern. Gréaßere Städt in dr Näh vô Augschburg senn München (etwa 57 km siadeschtlich), Nürnberg (etwa 121 km nérdlich) ond Stuttgart (etwa 133 km nordweschtlich). Augschburg isch im Joar 1906 mid'am Iabarschroidar vô dr Oiwounarzâhl vô 100.000 zua'ra Groaßstâdt worra.
[ändere] D'Geografi
Augschburg liggt âm Lech, dear wo ca. 150 km siadweschtlich en Tirol entschpringt ond 40 km nérdlich in'd Donau noifliaßt. Dr äldeschte Doil vô Augschburg ond âo dr siadlichschde Stôdtdoil liggt âuf'am nérdlicha End vôn'ra Hochterrassa. Diar Terrassa isch zwisch'am stoila Hiaglrând vô Friddberg im Oschtar und'am hohar Riedln vom weschtlicha Hiaglrând endstândar, zwischar diar Dâlouwar (Talauen) vô denne Alpfliss Lech ond Wertach, wo se em Norda vô dr Stôdt zammardua.
Augschburg isch a Droiflissstôdt (Dreiflüssestadt). Dr gréaschde isch dr Lech, wo d' Werdach nérdlich vom Landschaftsschutzgebiet Wolfzahnau noifliaßa duat.
Durch d'Stôdt fliaßt ar woit varzwoigts ond kinschtlichs Bachsischtem:
Dr Fabrikkanal, wo d Singold, dr dridde Augschburgar Fluss, noifliaßt, wird in Géggingar (Göggingen) vo dr Werdach âbg'loidet ond fliaßt als Wertachkanal, Holzbach bzw. Senkelbach nâch Norda ond kommt dô nérdlich vô dr Ballonfabrik Augschburg z'rigg in d'Werdach.
| D'Fliss ond d'Läng im Schdôdtgebiet | |
|---|---|
| Lech | 19,9 km |
| Wertach | 13,1 km |
| Singold | 6,2 km |
| 29 Lechkanäle | 77,7 km |
| 4 Wertachkanäle | 11,6 km |
| 19 Bäche | 45,6 km |
| Länge insgsamt | 173,2 km |
Âm Hochablass werra dr Hauptstadtbach ond dr Neubach vom Lech âbgloidet, diar wo sich nâch wenig hundart Meddar (Meter) wiadar zâmmardua, om kurz flussâbwärts in'an Norda nâ'fliaßada Herrabach (flußabwärts Proviantbach mit soine Âb- ond Zualoidunga Hanreibach ond Fichtlbach) ond'am nâch Weschdar g'loideta Kaufbach zua gabla. No dr Kâufbâch spoist'an Schäfflerbach ond d'Schdôdtgräbar ond Innaschdôdtkanäl, diar wo nâch Norda fliaßad, si âuf'm G'lände dar UPM Kymmene wiadr varoina ond als Stadtbach im weschtlichar Beroich dr Wolfzahnau wiadar mit'am Proviantbach zammefliaßad, um wenige Meddar vor dr Werdachmindung in da Lech z'komma.
Im Siadar erschdreggt si's Lechfeld, ar nâchoiszoitliche Schodderebene zwischa diar zwoi Fliss. Im Beroich vom Lechfeld hand si seldane Urlandschafda erhâldar kénnar. Dr Augschburger Schdôdtwald ond diar Lechdâlhoida zählar heit zua diar ardaroichschda (artenreichsten) middeleuropäische Leabasreim.
Ân Âugschburg grenzt dr Naturpark Augschburg – Weschtliche Wälder, a schéans ond gréaßars Waldgebiet. 'Schdôdtgebiet isch âo stark begriand (begrünt), woufiar Augschburg 1997 an europawoida Preis als „Grünste und lebenswerteste Stadt“ kriagt hôt. D'Schdôdt isch dr gréschde kommunale Wâldbsitzar in Bayern, dr drittgréschde in Deitschlând.
[ändere] D'Nâchbargmoinda
Folgade Städte ond Gmoinda grenza mit iar'm Siedlungskern onmiddelbar ân da Siadlungskern dr Stôdt Augschburg â ond bilda zammar am Groaßa Verdichtungsrâum Augschburg, fângt im Oschtar â ond dann im Uhrzeigersinn:
Fridberg (Bayern) (Landkreis Aichach-Frieberg), Königschbrunn, Schdadtberga, Neusäß un Gerschthofa (alle Landkreis Augschburg).
Woidare G'moinda, diar wo ân's Stôdtgebiat vo Augschburg grenzar, senn, im Norda beginnad ond im Uhrzoigersinn:
Rehling, Affing, Kissing, Mering ond Merching (alle Landkreis Aichach-Fridberg), Bobinga, Gessertshausa ond Diedorf (alle Landkreis Augschburg)
[ändere] Gschicht
Augschburg isch vor a weng meara als 2000 Joar vô diar Réamar grindet worra. Bsondarschd bedeitnd isch d'Stôdt in dr friar Renaissance g'wésar, wo diar Augschburgar Fuggar ond Welsar oine vô diar wichdigschda Gschäftsleid vô Europa g'wésa senn. Diar Fugga hand in Augschburg âo diar erschde Sozialsiedlung âuf da Welt in dera Ârd baut khâbbt: D'Fuggerei. Im neinzehndar Joarhundard hôt's en Augschburg vill Tegschdilinduschtrie geabar, abr drvô isch heid nimmar vill dô.
