Jugendsprache

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy

Jugendsproch heißt mer e Spiilart vun ere Sproch, wu haüptsächlig unter Jugendlige gschwätzt wird. Si unterscheidet sich vu dr Erwagsenesproch durch einzelni Werter un grammatischi Eigeschafte.
In ere Gsellschaft im Jugendwahn sin in dr Personegruppe, wu Jugensproch schwätzt, aü bis zu Drissigjährigi un etleri. Jugendsproch het viil mit Modi z due un wird viil vu Modi gstitzt. E Jugendwort ka aü e Modiwort sii un ka scho morn as veraltet gälte.
D Werbung, aber aü Sozialarbeiter, Pädagoge, Eltere un anderi versueche, sich mit Jugendsproch bi dr Junge azbiidere. E Untersuechung an dr Zitschrifte "Bravo-Gril", "Poprocky" un "Popcorn" vu dr Daniela Hartmann het zeigt, ass dr Ateil vu Jugendsproch-Element in dr Läserbriäf vu dr Jugendlige bsunders bim "Bravo-Girl" gleiner isch as wiä in dr Antworte vu dr "Beruefsjugendlige" in dr Redaktion.
So isch aü d sprochlig Not vu junge Üsländer zu nere Tugend gmacht un vermärktet wore, zum Biispiil d Sprich vum "Erkan und Stefan". Diä sin vu andere Jugendlige nogmacht wore, do heißts drno: Isch geh Fraibuich. (Ich gang uf Friiburg).

Z Züri gits e speziäll Jugo-Italo-Alemannisch vu dr Teenager-Generation. Aü z Bärn gits e "nöji Sprachvariante ... (Bärndütsch vo Italiäner, vo Jugoslawe), wo i de Quartier mit höchem Usländeraateil z.T. zur augemeine Jugetsprach sy worde."

Dr Jugendsproch ka zum Deil e Kreativität nit abgsproche wäre - zum Deil isch aber d Verarmung vu dr Sproch nit zum Ibersähne. Des isch nit in jedere Gruppe glich verteilt: S ka in einere Gruppe zimli kreativ zuegoh, in ere andere ka d Tendenz zu nere sprochlige Verarmung stärker sii.

Verschiidini Psychologe halte dr Abgränzungswunsch, wu in dr Jugendsproch zum Üssdruck kunnt, fir wichtig im Sälbschfindungsprozäss vu dr Jugendliche.
Jugendsproch gits aü üsserhalb vum ditsche Sprochbereich.

Noch em Hermann Ehmann ka aü dr Dialäkt d Funktion vu nere Jugendsproch ibernämme, wänn sich diä Jugendlige drmit gege d vu dr Erwagsene un dr Schuel ufzwunge Sprochnorm wänn wehre. Des ka bsunders üsserhalb vu dr Ballungsraim dr Fall sii. In dr 70er un 80er Johr isch des - im Zämmehang mit dr "Dialäktwälle" - bsunders uffellig gsii. Dä Dialäkt ka sich aber stark vum eigentlige Ortsdiäläkt unterscheide (Mischung üs hochditscher Jugendsproch un Dialäkt).

Inhaltsverzeichnis 1 Ursache vu dr Jugendsproch 2 Merkmol vu dr Jugendsproch 3 Jugendsproch, Dialäkt un Erwagsenesproch 4 Jugendsproche in dr Gschicht 5 Lueg aü: 6 Litratür

[ändere] Ursache vu dr Jugendsproch

• subjektivi: Vil Jugendligi wänn sich abgränze. Si wänn kenni sprochlige Konventione akzeptiäre, wu vu Erwagsene vorgää wäre. Si wänn dur e gmeinsami Sproch e Zämmegherigkeit üsdrucke. Erwagsini solle nit glii alles verstoh. Freid an dr Kreativität (Werter bilde oder verändere).

• millijöbedingti: Vil Jugendligi hän wennig Kontakt mit sprochlige Konventione vu Erwagsene, wel in ihrem Elterehüüs oder Millijö d Haüptsproch vum Wohnort nit oder nit guet bherrscht wird un/oder wel in dr Schuel d Konventione nit riber kumme. Des kenne Üsländerkinder in Schwizer Großstedt oder Üsländer- un anderi Unterschichtekinder in Ditschland sii. Diä Kinder hän wennig Kontakt mit Erwagsene- un viil mit Jugendsproch.

[ändere] Merkmol vu dr Jugendsproch

• D Jugendsproch het deilwiis e bsundere Wortschatz.
  D Üsdrick hänke vum Ort un vum Frejndesgreis ab, s git aber aü iberregional verbreititi Üsdrick. Viil Gruppe verwände Werter üs em Anal- un Genitalbereich, üs em Sexualläbe, Fäkalisme. E Hüffe Werter wäre üs em Änglische ibernumme. Werter wäre zum Deil im e andere Sinn brücht wiä in dr Erwagsenesproch, so geil, cool. Sixpack het zerscht e Päckli mit segs Fläschli Biär gheiße, jetz heißt so aü e vollbestzte Bolizei-Iisatzwage.

• E baar Begriff hän verschiidini Synonym, so git e Websitte vu Pons a (lueg Web-Gleich) fir
  Schwächling: Sitzpinkler, Sockensortierer, Handy-am-Gürtel-Trager, Teletubbyzurückwinker, Chefgrüßer, Schmachti un Softwürfel Nit zu vergässe Zonk, Freak un "Rüdelhünne".
  super: krass, hammer, korrega, phat, endgeil, heftig, fett, dick, tierst, vierlagig, abfetzmäßig porno, nedimusb (neuer ausdruck aus zürich)
  

• D Grammatik vu dr Jugendsproch isch deilwiis vereifacht.
  • Mänki Werter wäre nit dekliniärt, so super, mega un anderi. Während in "bim e schene Konzert" s Wort schen dekliniärt isch, isch bim e super Konzi s Wort super undekliniärt.
  • Im Alemannische wird d zweiteilig Vergangeheitsform dur d eifach ersetzt: ich war anstatt "ich bi gsii", ich wollt anschtatt "ich han welle", was gege d Erwagsene-Konvention isch - lueg bi Oberditsche Präteritumsschwund.
  • Dr Konjunktiv I. wird nit verwändet - des het sich allerdings z Ditschland scho vor Johrzehnte iigspiilt un isch aü in d Erwagsenesproch iigange. So sait am Oberrhiin küüm meh eber "er heb (oder er häi) e Unfall gha", sondern mer sait, er het e Unfall gha, aü im Hochditsche sait - villicht scho lenger - niäme meh "er habe einen Umfall gehabt".
  • Semantik: Viil Werter vu dr Jugendsproch sin uf d Bedittung "des het mer gfalle" oder "nit gfalle" reduziärt. Anstatt "diä Melodii gfallt mer arg guet" oder "dä Rhythmus risst mi mit" sait mer viil weniiger präzis dä Song isch heavy oder ähnlig.

• • In dr Üssproch fallt bsunders d Vokalisiärung vum r uff: Vaata waa aba zueast daa - do isch aü dr Dialäkt betroffe: wämma imma Bia drinkt, kamma ...
    Im rhiinnoche Oberrhiinalemannische wird s häll a (/Nabel/, /Harz/, /Raba/), wu elsässisch un weschtschwizerisch glingt, un s iä (Gfiähl, Stiähl, Kiäfer) nimmi benutzt, diä Junge sage Nebel, Herz, Rebe un Gfühl, Stühl, Küfer usw.

• S wäre Dialäktelement iigfiährt - aber nit immer diä, wu am Ort gängig sin. So hert mer in Südbade nich, is, hamwa usw. aü vu verhochditschte Alemanne oder vu Alemanisch-Sprächer, wänn si Hochditsch spräche. Des soll lässiger glinge wiä s sträng Hochditsch. S alemannisch "nit", "isch" un "hämmer" usw. wird vermiide.

• S wäre Dialäktelement abglegt. Dur des, dass d Jugendsproch sich stark an dr Moderni üsrichtet, wird aü vu junge Dialäktsprächer viil üs em Hochditsche un em Änglische ibernumme, Sproche, wu as modern gälte. Im Alemannebiät z Ditschland wird wennig eigini alemannischi Jugendsproch produziärt, d allgemein Jugendsproch wird nogmacht. Des giltet bsunders fir Ballungsgebiit. Anstatt "i gang go iikaüfe" heißts ich geh eikaufe usw.

• S git aber aü eigeni Dialäkt-Wortschepfunge. Noch em Ehmann isch e Synonym fir "schönes Mädchen" gsii
  • z Berlin: Knackarsch, Geile Göre, Semmeltörtchen, Sweety, Mamsell, heiße Schrippe usw.
  • in dr bayrische Alpe: Deandl, Kälbchen, Weiberl, Bärin, Pupperl, Katz, Mizzi usw.
  • z Bärn: Gäbigs Ziegeli, Flämmli, Bibi, Zigerschütti, Chrabi, Fuder(e), Spätzli

[ändere] Jugendsproch, Dialäkt un Erwagsenesproch

Viil Begriff üs dr Jugendsproch sin in d Erwagsenesproch iigange, aber aü grammaitischi Vereifachunge wiä dr Konjunktiv I-Schwund. Des goht dur dr Jugendwahn in moderne Gsellschafte viil lichter as wiä in traditionälle Gsellschafte. Uf dr andere Sitte wird d Erwagsenesproch dur d Schuel un diä andere Bildungsinstitutione vor eme gschnälle Wandel gschitzt. D Jugendlige lehre d Standartsproch un benutze si im e spetere Alter aü meischtens uniigschränkt.
Bi dr alemannische Dialäktsprächer z Ditschland ischs anderscht: üs em jugendsprochlige ich geh eikaufe wird villicht numme no ich geh iikaufe - s alt "i gang go iikaüfe" goht villicht verlore. Bim Alemannische z Ditschland fiährt d Jugendsproch zum Verflache vum Dialäkt, wänn üs dr alemannische Sprochgmeinschaft rüs kenni starke Widerständ do drgege kumme. Im Elsiss isch d Jugendsproch vu vornerii franzesisch.
Ass d Jugendsproch e Ibergang zu nere andere Sproch ka sii, isch kei Spezialität vum Alemannische z Ditschland un z Frankrich. Ganz extrem siiht mer des an dr Kreolsproche.

[ändere] Jugendsproche in dr Gschicht

Jugendsproche vu verschiidene Schichte in dr Gschicht sin numme zum fasse, wänn si iberliiferet oder bsproche wore sin. Do dra hän d friähjere Autore normalerwiis ke Inträssi gha. Do bildet numme d Stüdäntesproch ("Burschensprache") e Üsnahm, wu sitter em 17. Johrhundert sich het kenne entwickle - vorhär isch an dr Uni sowiso latiinisch glehrt un z.T. gschwätzt wore. Allerdings isch s Latiinisch aü e Quälle vu dr Jugendsproch gsii, so bim Wort Pfifficus (Ändung -icus).
Sitter em 20. Johrhundert isch aü d Pennälersproch (Schiälersproch) erforscht wore, wu stark vu dr Stüdäntesproch beiiflusst gsii isch.

[ändere] Lueg aü:

Wiä schriib ich guets Alemannisch? - Hiiwiis zum Vermeide vu Jugendsproch bim Schriibe.

[ändere] Litratür

Hermann Ehmann: Jugendsprache und Dialekt. Regionalismen im Sprachgebrauch von Jugendlichen. Opladen 1992
Gerhard Herr: Der sprachliche Wahnsinn als Kreativitätsschub. Badischi Zittig, 12. 2.1997
Mario Vigl: "Ey Alter, ich mach disch krankenhaus!" Multikulti-Slang im Aufwind. Badischi Zittig, 27. 1. 1999