Pòrtal:Kòreja
Z Wikipedia
Pòrtal Kòreja
Kòreja to cywilizacëjowô ë geògrafnô òbéńda Kòrejańsczégò Półòstrowa w pòrénkòwi Azëji, greńcząca òd zapôdu z Chinama a z Ruską òd norde ë Japòńską przez Kòrejańską Gardzelëznã. Zwónô je czãsto "Zemią pòrénszégò miru".
To jedna z nôstarszëch cywilizacëji, ji historëja je ju znónô òd kòl 3000 lat. Dłëdżé cządë miru przeczëdóny bëłë pòjedinczëma napadama cëzëch krôjów. W 1905 rokù Kòreja òsta zaanektowónô bez Japòńską ë 5 lat pózdze òsta ji kòloniją. W sztądze II swiatowi wòjne òsta wëzwòlonô bez wòjska Sowiecczégò Związkù ë USA ë pòdzélonô na dwa pòliticzne dzélë, Nordową ë Pôłniową Kòrejã z grańcą midze nima na równoleżnikù 38o.
Nordowô Kòreja je kòmùnistowim państwã, czasã zwónym stalinowsczim ë izolacjowim. Pôłniowô Kòreja to kapitalistnô, liberalnô demokracëja jaka je na 10 môlu w ekònomòwich rankingach.
W òbéńdze Kòreji mieszkô etniczno jednotne karno Kòrejanów, co gôdają jednym jãzëkã zwónym kòrejańsczim a do pisaniô brëkùją apartnegò skriptu hangeul.
|
Wëbróny artikel
Kòrejańsczi jãzëk (한국어/조선어) je ùrzãdnym jãzëkã òbëdwóch Kòrejów: Pôłniowi ë Nordowi. Je téż jednym z dwóch òficjalnëch jãżëków w prowincëji Yanbian w Chinach. Na całownym swiece je kòl 78 milionów lëdzy, chtërni gôdôją w nym jãzëkù, wrechòwując w to wiôldżé grëpë w Rusczi, Chinach, Aùstralëji, USA, Kanadze, Brazylëji, Japòńsczi a slédnio téż na Filipinach. Genealogòwi régòwanié kòrejańsczégò je dzysdniowò diskùtowane. Wiele mòwòùczałich daje nen jãzëk do grëpy ałtajsczich jãzëków, jinszi do jãzëków izolowónëch. Kòrejańsczi je aglunatiwny w mòrfologiji ë òrtu SOV w syntakse. Czile słów bëło wimpòrtowónëch z chińsczégò jãzëka abò zrobionëch na ôrt chińsczich słów. Wëbróny òdjimk
 Taepyeongmu (태평무), to Kòrejańsczi tùńc bãdący proszbą ò pòkój dlô kraju. Jegò pòchodzënk nie je znóny, trzëmô sã, że béł òkazjonalnié tùńczony przez królów òb czas panowaniô dynastëji Joseon. Na zaczątkù 20 stalata òstôł rearanżowóny przez Hahn Seungjuna (한성준 韓成俊 1875-1941) ë òn téż zabédowôł, że ruchna brëkòwóné bez tùńcerzów szlachùją za królewsczima gwanbok (관복, òficjalné ruchna). Taepyeongmu je jednym z Wôżnëch Niematerialnëch Kùlturowëch Swòjiznów Pôłniowi Kòreji. Do napisaniô
Pòlitika ë gòspòdarka Òglowò: Pòlitika Pôłniowi Kòreji - Pòlitika Nordowi Kòreji - Fana Sparłãczeniô - Juche Sztaturë: Goh Kun - Kim Dong Jo - Gim Jeong-il - Gim Ilsong - Lee Hae Chan - Li Syng Man - Pak Pong Ju - Baek Sang Seung - Lee Hae Chan - Han Seung Soo - Choi Kyu Ha - Chun Doo Hwan - Kim Dae Jung - Kim Young Sam - Park Chung Hee - Roh Moo Hyun - Roh Tae Woo - Syngman Rhee - Yun Po Sun Historëjô Òglowò: Historëjô Kòreji - Historëjô Nordowi Kòreji - Historëjô Pôłniowi Kòreji Pòchwôtë: Go-Joseon - Samhan - Trzë Królestwa Kòreji - Koguryŏ - Paekche - Silla - Zrzëszonô Silla - Balhae - Koryŏ - Dinastëjô Joseon - Japòńskô òkùpacëjô Kòreji - Pòdzélënk Kòreji - Kòrejańskô wòjna |
Wëbrónô biografija
 Jang Yeong-sil béł kòrejańsczim ùczałim ë astronomã òbczas dinastëji Joseon (1392-1910). Ùrodzëł sã jakno słëga, leno nowô pòlitika króla Sejonga Wiôldżégò znosënia klasnëch różnic pòzwòliła Jangòwi robic w nôrodny cywilny służbie. Wënalôzczi Janga, jakno deszczomierzôk ë wòdomierzôk, pòdczorchniają technologòwé awansowónié dynastëji Joseon. Czë wiész, że...
...pierszô zwada midze Ruską a Kòreją miôła swój môl czedë wòjska dynastëji Joseon pòd prowôdzëzną Sin Ryu dobéłë nad wòjskama Rusków w 1650? ...Pôłniowô Kòreja bëła pierszim na swiece krajã, w jaczim we wszëtczéch szkòłach bëł chùtczi przistãp do internetu? ...Hotel Ryugyong w P'yŏngyang (Phenianie), mògł bë bëc nôwëższim hotelã na swiece, eżlë bë òstôł skùńczony? ...Jikji (Baekun Hwasang Chorok Buljo Jikji Simche yojeol, wëdóny 1377) je nôstarszą wëdrëkòwóną na metalu knéżką? Kòrejańsczé słowò
가을 gaeul jeséń Nie widzysz kòrejańsczéch céchów - zainstalëjë wspiarcë dlô azjatëcczëch jãzëków abò kòrejańsczé fòntë Do napisaniô
Òglowò wëdowiédza Kòreja - Nordowô Kòreja - Pôłniowô Kòreja Geògrafijô Òglowò: Ùrzãdny pòdzélk Nordowi Kòreji - Ùrzãdny pòdzélk Pôłniowi Kòreji Pòchwôtë: P'yŏngyang - Seul Kùltura ë kùńszt Òglowò: Zwëkòwô kùltura Kòreji - Himn Nordowi Kòreji - Himn Pôłniowi Kòreji Pòchwôtë: Arirang - Celadon - Shinhwa - Chima jeogori - Ondol - Kimchi - Beopju - Bibimbap - Bulgogi - Gaegogi - Galbi - Gimbap - Żeńszeń - Gochujang - Hoe - Jiaozi - Kimchi bokkeumbap - Kimchi jjigae - Kòrejańskô kùchnia - Makkeolli - Milkis - Samgyeopsal - Naengmyeon - Soju - Sojowi zós - Sujeo - Tofu Òbaczë téż: |
