Całtki
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
|
Całtki |
|
|---|---|
| Wobraz:Muguet by ltshears.jpg | |
| systematika | |
| Domena | Eukarioty |
| Swět | Rostlinstwo |
| klasa: | (Liliopsida) |
| podklasa: | (Liliidae) |
| porjad: | (Asparagales) |
| swójba: | (Ruscaceae) |
| ród: | (Convallaria) |
| družina: | Całtki |
| wědomostne mjeno | |
| Convallaria majalis | |
| L. | |
Całtki abo całtka (łaćonsce Convallaria majalis) je rostlina ze swójby ruskusowych rostlinow (Ruscaceae). Prjedy běchu dźěl całkowych rostlinow (Convallariaceae). Molekularnobiologiske přepytowanja přinjesu dźensniše přirjadowanje.
Wobsah |
[wobdźěłać] Wopis
Całtki su wjacelětna, zelišćowa, naha, podzemsce łazaca rostlina, kotraž dosahuje wysokosć wot 30 cm.
Podzemsce maja ricom.
Delnje łopjena su šupizkojte. 2 hornjej łopjenje stej šěroko-lancetojtej, paralelno-nerwnej, dosahujetej dołhosć mjezy 10 a 20 cm.
Kćěja wot meje hač do junija. Kwětnistwo je dołhostołpikate, wuńdźe z paže najhornišeho šupizkojteho łopjena. Nošne łopjena su móličke, krótše hač kćenjowe stołpiki. Kćenja su nygace, zwonate, dosahuja dołhosć mjezy 5 a 7 mm. 6 kćenjowych łopjenow su zarostowane, z małymi, won zhibowanymi kónčkami.
Płódnik je hornje stejacy. Płód je čerwjena jahoda.
Rostlina je smjerćonošnje jědojta.
Ćopłotolubujaca rostlina bu najčasćišo wot insektow (předewšěm wot pčołow) wopróšena, ale sebjewopróšenje často wjedźe k nasadźenju wot płodow. Jahodowe płody buchu wote zwěrjatow rozšerjene.
[wobdźěłać] Stejnišćo
Całti rostu w lisćowych lěsach a pod kerčinami; na wapnu.
[wobdźěłać] Přestrjeń
Całti su w nimale cyłej Europje (w juhu jenož w horinach), we wuchodźe hač do centralneje Azije rozšerjene.
[wobdźěłać] Substancy
Rostlina wobsahuje glykosidy (Cardenolide), kotrež buchu za lěkowanje wutrobnych chorosćow wužiwane. Jich wuskutkowanje je podobne na tym čerwjeneho naporsta (łaćonsce Digitalis purpurea).
[wobdźěłać] Žórła
- GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, strona 156
- GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, stronje 158-159
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, stronje 96-97
