Rosopsida

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije

Rosopsida
(němsce: Dreifurchenpollen-Zweikeimblättrige)

Kostrjanc (Centaurea cyanus)

systematika

Domena

Eukarioty

Swět

Rostlinstwo

podswět

Gefäßpflanzen (Tracheobionta)

nadkmjen:

Symjeńcy (Spermatophyta)

kmjen:

Krytosymjenjaki (Magnoliophyta)

klasa:

Rosopsida

wědomostne mjeno

Rosopsida

Podklasy

(Ranunculidae)
(Asteridae)
(Caryophyllidae)
(Rosidae)

pok.·disk.·wobdź.

Rosopsida (němsce tež: Dreifurchenpollen-Zweikeimblättrige) tworja takson rostlinow z kmjena kćenjowych rostlin (Magnoliophyta). Jich embryjo ma, kaž wšitke dwuschadźikowe kćenjowe rostliny, dwě schadźikowej łopjenje, wuchadźa pak z próška z třoch charakteristiskich "włóžow", kotrež su hakle pod elektroniskim mikroskopom widźeć. Tutón specielny typ próškoweho zornjatka mjenuje so tricolpat, potajkim třimóršćinowy (třiwłóžowy).

W systematice biologije bu tuta skupina hakle před mało lětami znowa definowana, jako wotkry so z pomocu moderneje techniki nowy typ próškoweho zornjatka. W někotrych systemach bu wona jako třeća klasu pódla jednoschadźikowych a wostatnych dwuschadźikowych zarjadowana. Často so wona tež jako Eudicots abo woprawdźite Dikotyledony woznamjenja. Dotal wuchadźa so z toho, zo je třimóršćinowe próškowe zornjatko něhdźe před 65 mio. lětami (wobrot mjezy krydowej dobu a tercierom) nastało.

[wobdźěłać] Kajkosće

We wegetatiwnym wobłuku dadźa so Rosopsida lědma wot wostatnych dwuschadźikowy rozeznawać. Při wšěm je móžno, někotre drobne kajkosće spowšitkownjeć. Łopjena su často zestajane a daloko rozšěrjene přiłopjena wustupuja w porach a njezrosćenej. Transwersalne předłopjena su na Achselsprossen. Kwět je zwjetša štyri- do pjećłopjenowy, po přaslenkach rjadowany a (často tež wjacekróć) do kelucha a króny dźěleny. Próškowe łopjena su zwjetša w jednym abo dwěmaj kružkomaj rjadowane, wustupuja pak nic zrědka rozmnožene (Polyandrie). Płodowe łopješka su často zrosćene (coenokarp).

[wobdźěłać] Systematika

Podklasa Ranunculidae
- Ranunculales
Podklasa Caryophyllidae
- Caryophyllales
Podklasa Rosidae
- Vitales: z jeničkej swójbu:
  - Vitaceae
- Crossosomatales
- Geraniales
- Myrtales
- Huales: z jeničkej swójbu:
  - Huaceae
- Zygophyllales
- Celastrales
- Malpighiales
- Oxalidales
- Fabales
- Rosales
- Cucurbitales
- Fagales
- Brassicales
- Malvales
- Sapindales
- Tři swójby so wostaja Rosidae přirjadować, nic tola porjadźe; to su Picramniaceae, Tapisciaceae a Dipentodontaceae.

Podklasa Asteridae
- Cornales
- Ericales
- Oncothecales
- Icacinales
- Garryales
- Vahliales
- Gentianales
- Lamiales
- Solanales
- Aquifoliales
- Escalloniales
- Paracryphiales
- Apiales
- Bruniales
- Asterales
- Desfontainiales
- Dipsacales

Slědowace porjady njejsu žadnej podklasy přirjadowane:
- Sabiales: z jeničkej swójbu:
  - Sabiaceae
- Proteales
- Buxales
- Trochodendrales
- Gunnerales
- Berberidopsidales
- Dilleniales: z jeničkej swójbu:
  - Dilleniaceae
- Santalales
- Saxifragales

Slědowace taksa niže rjadowanskeje runiny su w swojim systematiskim zarjadowanju tohorunja hišće njejasne:
- Apodanthaceae
- Boraginaceae
- Centroplacus
- Cynomoriaceae
- Gumillea
- Haptanthaceae
- Hoplestigmataceae
- Medusandraceae
- Metteniusaceae
- Pottingeriaceae
- Trichostephanus