Stary zakoń

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije

Stary zakoń je zběrka knihow, kotraž je židowskemu ludej a pozdźišo křesćanam jenak swjata. Židźa Palestiny rozeznawaja tři dźěle biblije: Pjeć knihow (pentateuch) zakonja (tora):Genezis, Eksodus, Lewitikus, Numeri, Deuteronomium, kotrež so Mójzesej připisuja. Knihi profetow, kotrež dźěla do zažnych (Jozua, sudnikow, Samuel, kralow) a do pózdnich profetow (Jezaja, Jeremia, Ecechiel a knihi dwanaće profetow) a dalše spisy (Psalmy, Ijob, Přisłowa, Rut, Žałosćenja, Pěseń pěsnjow, Kohelet, Ester, Daniel, Esra, Nehemia a chroniki). Dokelž njedźělachu hišće knihi Samuel, kralow, Esra, Nehemia a chroniki a dokelž znajachu 12 małych profetow jako jednu knihu, ličachu cyłkownje 24 knihow Swjateho pisma. Hakle w křesćanskich wudaćach dźělachu mjenowane knihi, tak zo znaje tutón kanon 39 knihow, t. mj. protokanon (prěni porjad). Grjeksce rěčacy Židźa wužiwachu při Božich słužbach w synagogach bibliju w grjekskim přełožku, t. mj. septuagintu. Tuta wobsahowaše hišće dalše knihi, kotrež mějachu Židźa w diasporje tež za Swjate pismo (deuterokanon) (katolski pohlad): knihi Tobit, Judit, 1 a 2 Makkabejow, Baruch, mudrosće a Sirach, nimo toho wěste wotrězki w knihomaj Daniel a Ester. W hebrejskej bibliji pobrachuja deuterokanoniske knihi. W křesćanskich wudaćach biblije su knihi znowa rjadowali a rozdźělili na stawizniske, powučne a profetiske knihi. Martin Luther je jenož hebrejski tekst připóznał, je deuterokanoniski wuzamknył a apokryfy - pozdźišo přidate - mjenował. Protokanoniske knihi Stareho zakonja su prěnjotnje hebrejske. Někotre wotrězki maja aramejski pratekst, kaž Jězus doma rěčał, deuterokanoniske su grjekske. Swětowy zwjazk bibliskich towarstwow a Sekretariat za jednotu křesćanow stej 1968 wobzamknyłoj, zo mamy w ekumeniskich wudaćach tež deuterokanoniske knihi.