კონსტრუქტივიზმი

ვიკიპედიიდან

კონსტრუქტივიზმი იყო ხელოვნებისა და არქიტექტურის მიმდინარეობა რუსეთში 1914 წლიდან (განსაკუთრებით აქტუალური ოქტომბრის რევოლუციის დრო), ტერმინი, რომელიც ხშირად გამოიყენება თანამედროვე ხელოვნებაში, და რომელიც უარჰყოფდა წმინდა ხელოვნებას, უპირატესობას ანიჭებდა რა ხელოვნებას, როგორც სოციალური დანიშნულების ინსტრუმენტს — სოციალისტური სისტემის მშენებლობისთვის.

ტერმინი „კონსტრუქციის ხელოვნება“ პირველად გამოიყენა კაზიმირ მალევიჩმა 1917 წელს ალექსანდრე დორჩენკოს ნამუშევრის აღწერისას. კონსტრუქტივიზმი, როგორც პოზიტიური ტერმინი პირველად გამოჩნდა ნაუმ გაბოს 1920 წლის „რეალისტურ მანიფესტში“. ამ სტილის მიმდევრები ინდუსტრიული დიზაინის გავლენის ქვეშ იყვნენ და მასვე იყენებდნენ შემოქმედების მასალად (ლითონის ფურცლები, მინა და მისთ.). ხშირად ეს მასალა გამოყენებული იყო გეომეტრიული ფორმის ობიექტების შესაქმნელად.

მიმდინარეობის ჩამოყალიბება ეკუთვნის ვლადიმირ ტატლინს, ხოლო გვიანდელ კონსტრუქტივისტთა შორის იყვნენ მანუელ რენდონი, ხოაკინ ტორეს გარსია, ანტუან პევსნერი და ნაუმ გაბო. ახალი მიმდინარეობის იდეოლოგია ჩამოაყალიბა განათლების სახალხო კომისარმა ანატოლი ლუნაჩარსკიმ პეტროგრადის ძველი სახვითი ხელოვნების აკადემიის და მოსკოვის მხატვართა კოლეჯის ბაზაზე 1918 წელს. კონსტუქტივისტთა იდეოლოგიური ცენტრი მოსკოვში იყო „ვხუტემასი“ — ხელოვნებისა და დიზაინის სკოლა დაარსებული 1919 წელს. გაბოს მტკიცებით სწავლება ამ სკოლაში უფრო მეტად პოლიტიკურ და იდეოლოგირუ დისკუსიებს ემყარებოდა ვინემ თავად ხელოვნებას.

კონსტრუქტივიზმის კანონიკური ნაშრომი იყო ტატლინის პროექტი მესამე ინტერნაციონალის (1920) მონუმენტისთვის, რომელშიც მან გააერთიანა მანქანური აესთეტიკა დინამიურ კომპონენტებთან, როგორიცაა სამძებრო ფარნები და პროექციული ეკრანები. გაბომ ტატლინის ნამუშევარი სახალხოდ გააკრიტიკა, მოუწოდა რა მას „შექმნას ფუნქციონალური შენობები და ხიდები ან წმინდა ხელოვნება, და არა ორივე ერთად“. ამას მოჰყვა 1920 წელს მოსკოვის ჯგუფის ორად გაყოფა, როცა გაბომ და პევნერმა გამოაქვეყნეს „რეალისტური მანიფესტი“, რომელშიც გამოცხადებული იყო მოძრაობის შემოქმედებითი ბირთვი. ეს ეწინააღმდეგებოდა ტატლინისა და როდჩენკოს კონსტრუქტივიზმის უტილიტარულსა და ადაპტირებად ვერსიას. გაბოსგან გამიჯვნისთვის ამის შემდეგ ტატლინი და როდჩენკო საკუთარ განშტოებას „პროდუქტივიზმს“ უწოდებენ. კონსტრუქტივისტთა მთავარი პოლიტიკური პატრონი ლეონ ტროცკი იყო, მაგრამ 1921 წლიდან მისი მხარდაჭერა მცირედება — კომუნისტურ პარტიას არ შეეძლო მხარი დაეჭირა წმინდა ხელოვნების მოძრაობისთვის.

რუსული მხატვრული მიმდინარეობები

სტროგანოვის სკოლა | პერედვიჟნიკები | აბრამცევოს კოლონია | რუსული სიმბოლიზმი | მირ ისკუსტვა | კუბოფუტურიზმი | სუპრემატიზმი | კონსტრუქტივიზმი | რუსული ავანგარდი | სოცრეალიზმი | ნონკონფორმიზმი