რუსეთი

ვიკიპედიიდან

სექციების სია 1 სახელწოდება 2 გეოგრაფია 3 სახელმწიფო 4 ტერიტორიული მოწყობა 5 დემოგრაფია 6 ეკონომიკა 7 უახლესი ისტორია 8 კულტურა

[რედაქტირება] სახელწოდება

• ოფიციალური: რუსეთის ფედერაცია.
• ეროვნული: Россия, Российская Федерация.
• ეტიმოლოგია: შესაძლოა სახელწოდება მომდინარეობდეს შვედური სიტყვისაგან rus, რაც ”მცხოვრებს” ნიშნავს. თვით რუსული ენით ეს ტერმინი არ აიხსნება.

[რედაქტირება] გეოგრაფია

ქვეყანა აღმოსავლეთ ევროპასა და ჩრდილოეთ აზიაში. ფართობის მიხედვით (17.075.400 კვ.კმ) მსოფლიოს უდიდესი სახელმწიფოა. გამოიყოფა დიდი გეოგრაფიული რაიონები - აღმოსავლეთ-ევროპის ვაკე, დასავლეთ-ციმბირის დაბლობი, ცენტრალური ციმბირის მაღლობი. ტერიტორიის ნაწილი მთიან რეგიონებს უკავიათ - ალტაი, ჩრდილოეთი კავკასია, კოლიმა, საიანი, ურალი. უმაღლესი მწვერვალია - იალბუზი, 5,633 მ. მთავარი მდინარეები - ამური, ანგარა, ირტიში, ლენა, ობი, ვოლგა, ენისეი. ტბები - ბაიკალი, კასპიის ზღვა, ლადოგა, ონეგა.

[რედაქტირება] სახელმწიფო

• სახელმწიფო სისტემა - გარდამავალი.
• სახელმწიფოს მეთაური - პრეზიდენტი ვლადიმირ პუტინი (2000 წლიდან).
• მთავრობის მეთაური - პრემიერ-მინისტრი ვიქტორ ზუბკოვი(2007 წლიდან).
• საკანონმდებლო ორგანო - ორპალატიანი ფედერალური კრება (ფედერაციის საბჭო - 178 წევრი და სახელმწიფო დუმა - 450 წევრი).
• პოლიტიკური პარტიები - კომუნისტური პარტია (თავმ. გ.ზიუგანოვი), მოძრაობა "ნაშ დომ - როსია" (ვ.ჩერნომირდინი), ლიბერალურ-დემოკრატიული პარტია (ვ.ჟირინოვსკი), გაერთიანება "იაბლოკო" (ვ.იავლინსკი).

[რედაქტირება] ტერიტორიული მოწყობა

რუსეთის ფედერაცია 89 თანაბარუფლებიანი სუბიექტისაგან შედგება, მათ შორის - 21 რესპუბლიკაა (республика), 1 ავტონომიური ოლქი (автономная область), 10 ავტონომიური ოკრუგი (автономный округ), 6 მხარე (край), 49 ოლქი (область) და 2 ფედერალური ქალაქი (город – მოსკოვი, სანკტ-პეტერბურგი).

2000 წლის მაისში პრეზიდენტის დეკრეტით შემოღებულ იქნა ახალი ადმინისტრაციული დაყოფა - 7 ფედერალური რეგიონი:

• ცენტრალური რუსეთი (ადმ. ცენტრი - მოსკოვი)
• ჩრდილო-დასავლეთი რუსეთი (ადმ. ცენტრი - სანკტ-პეტერბურგი)
• სამხრეთი რუსეთი (ადმ. ცენტრი - დონის როსტოვი)
• ვოლგისპირეთი (ადმ. ცენტრი - ნიჟნი-ნოვგოროდი)
• ურალი (ადმ. ცენტრი - ეკატერინბურგი)
• ციმბირი (ადმ. ცენტრი - ნოვოსიმბირსკი)
• შორეული აღმოსავლეთი (ადმ. ცენტრი - ხაბაროვსკი)

რუსეთის ეროვნული რესპუბლიკები

რესპუბლიკა	ფართობი (ათასი კმ²)	მოსახლ. (ათასი)	დედაქალაქი
ადიღეა	7,6	438	მაიკოპი
ალტაი	92,6	202	გორნო-ალტაისკი
ბაშკირეთი	143,6	4.044	უფა
ბურიატია	351,3	1.003	ულან-უდე
დაღესტანი	50,3	2.094	მახაჩკალა
ინგუშეთი	3.8	488	მაგასი
ყაბარდო-ბალყარეთი	12,5	788	ნალჩიკი
ყალმუხეთი	76,1	308	ელისტა
ყარაჩაი-ჩერქეზეთი	14,1	429	ჩერკესკი
კარელია	172,4	736	პეტროზავოდსკი
კომი	415,9	1.163	სიკტივკარი
მარიი ელი	23,2	735	იოშკარ-ოლა
მორდოვეთი	26,2	888	სარანსკი
სახა (იაკუტია)	3.103,0	887	იაკუტსკი
ჩრდილოეთ ოსეთი-ალანია	8,0	689	ვლადიკავკაზი
თათარსტანი	68,0	3.683	ყაზანი
ტივა	170,5	306	კიზილი
უდმურტეთი	42,1	1.596	იჟევსკი
ხაკასეთი	61,9	568	აბაკანი
ჩეჩნეთი-იჩქერია	8.6	490	გროზნო
ჩუვაშეთი	18,3	1.313	ჩებოქსარი

[რედაქტირება] დემოგრაფია

• მოსახლეობა - 144,5 მლნ (2003), მათ შორის - რუსი 81,5%, თათარი 3,8%, უკრაინელი 3%, ჩუვაში 1,2%, ბაშკირი0,9%.
• სახელმწიფო ენა - რუსული.
• რელიგია - მართლმადიდებელი ქრისტიანობა, ისლამი, იუდაიზმი.
• დედაქალაქი - მოსკოვი (8.368 ათასი).
• დიდი ქალაქები - სანკტ-პეტერბურგი (4.582), ნიჟნი ნოვგოროდი (1,340), ეკატერინბურგი (1,257), ნოვოსიბირსკი (1,395), სამარა (1.147), ომსკი (1.132), ყაზანი (1.114), უფა (1.097), ჩელიაბინასკი (1.080).

[რედაქტირება] ეკონომიკა

რუსეთი ინდუსტრიულ-აგრარული ქვეყანაა. ქვეყანას აქვს ნავთობის, ბუნებრივი აირის, ქვანახშირის მნიშვნელოვანი მარაგები, საშენი ხე-ტყე, სხვა სტრატეგიული მინერალები, რაც ქვეყნის შემოსავლების ძირითადი წყაროა. მრეწველობის წამყვანი დარგებია: მანქანათმშენებლობა, შავი და ფერადი მეტალურგია, ქიმიური და ნავთობქიმიური მრეწველობა, სატყეო მეურნეობა და სხვა. მნიშვნელოვანი წილი აქვს სოფლის მეურნეობას. ექსპორტის ძირითადი ელემენტებია - ბუნებრივი გაზი, ნავთობი, მანქანათმშენებლობის პროდუქცია, ხე-ტყე, ქვანახშირი, კვების პროდუქტები. ეროვნული ვალუტა - რუსული რუბლი (RUR).

[რედაქტირება] უახლესი ისტორია

1991 წელს სსრ კავშირის დაშლის შემდეგ გახდა მისი სამართალმემკვიდრე. 1992 წელს ჩამოაყალიბა დამოუკიდებელ სახელმწიფოთა თანამეგობრობა. 1993 წელს მიღებულ იქნა რუსეთის ფედერაციის კონსტიტუცია. 90-იანი წლების მე-2 ნახევარში გაურთულდა მდგომარეობა ფედერაციის სუბიექტებთან, განსაკუთრებით თათარსტანთან და ჩეჩნეთთან. ამ უკანასკნელთან საომარი მოქმედებები დღემდე გრძელდება. 1999 წლის ბოლოს პოლიტიკური კავშირი შეკრა ბელარუსთან.

[რედაქტირება] კულტურა

• არქიტექტურა: პეტერბურგის ისტორიული ცენტრი, კიჟი პოგოსტი, კრემლი და წითელი მოედანი, ამაღლების ტაძარი მოსკოვში, ნოვგოროდი და მისი შემოგარენი, დიდი ნოვგოროდი, ვლადიმირისა და სუზდალის მონუმენტები.
• სხვა ღირშესანიშნაობები: სოლოვეცკის კუნძულის ისტორიული ანსამბლი, ბაიკალის ტბა, კამჩატკის ვულკანები, კავკასიის მინერალური წყლები.
• სულიერი კულტურა: რუსული ეპოსი - თქმულება იგორზე (XII ს.).

ხ·გ·რ დიდი რვიანი

კანადა    საფრანგეთი   გერმანია   იტალია   იაპონია  რუსეთი  ბრიტანეთი   აშშ