ვიკიპედია:რჩეული სტატიები/ახალი

დავით IV აღმაშენებელი (1073-1125), საქართველოს მეფე 1089-1125 წლებში, გიორგი II-ის ძე, ბაგრატიონთა დინასტიიდან; ერთ–ერთი ყველაზე წარმატებული ქართველი მონარქი; 1121 წელს თურქ-სელჩუკთა ქვეყნიდან განდევნდა მოახერხა დიდგორის ბრძოლაში მნიშვნელოვანი გამარჯვებით. მის მიერ არმიაში და მმართველობის სისტემაში გატარებულმა რეფორმებმა შესაძლებელი გახადა ქვეყნის გაერთიანება და მთელი კავკასიის მიწების საქართველოს დაქვემდებარებაში შემოყვანა. ქრისტიანული კულტურის წამხალისებელი და თავად თავდადებული ქრისტიანი საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ წმინდანად არის შერაცხული.

დავითი, გიორგი II–სა და ელენეს ერთადერთი ვაჟი, 1073 წელს სატახტო ქალაქ ქუთაისში დაიბადა. ქვეყანაში შექმნილი პოლიტიკური ვითარების გამო, მამასი იძულებული შეიქმნა ტახტიდან გადამდგარიყო და 16 წლის ძე გაემეფებინა. დავით IV–ს მემკვიდრეობად თურქ-სელჩუკებისაგან დარბეული ქვეყანა, დაცარიელებული ქალაქები და სოფლები და მთებში გახიზნული დამშეული მოსახლეობა ერგო. გამეფებისთანავე მან ყმა-მოლაშქრეთა და მსახურეულ აზნაურთაგან მხედართა რაზმების შექმნა დაიწყო. ერთგული რაზმებით იგი თურქ-სელჩუკებს ესხმოდა, ავიწროვებდა მათ, ხოლო მთაში გახიზნულ მოსახლეობას ბარად ჩამოსვლის პირობებს უქმნიდა. (…სრულად)

სურათზე: გელათის მონასტრის ფრესკაზე გამოსახული დავით აღმაშენებელი ხელში საკუთარი ანდერძითა და ტაძრის მაკეტით.

ოპ-არტი, ანუ ოპტიკური ხელოვნება (ინგლ. optical art) აღნიშნავს მხატვრულ ნამუშევრებს და სხვა ხელოვნების ნიმუშებს, რომლებშიც ოპტიკური ილუზიებია გამოყენებული. ოპ-არტს ასევე გეომეტრიულ აბსტრაქციებს ან მახვილკუთხა აბსტრაქციებს უწოდებენ, თუმცა უფრო სასურველი ტერმინი შემეცნებითი აბსტრაქციაა. ჯონ ლანკასტერის განსაზღვრებით „ოპტიკური ხელოვნება ხატვის მეთოდია, რომლის მიზანი ურთიერთქმედებაა ილუზიასა და ნახატის სიბრტყეს შორის, შემეცნებასა და ხედვას შორის“. ოპ-არტის საუკეთესო ნამუშევრების უმრავლესობა შავ-თეთრია. მათი ცქერისას მაყურებელს მოძრაობის, ფარული გამოსახულებების, ვიბრაციის შეგრძნება ეუფლება.

ტერმინი პირველად გამოჩნდა ჟურნალ ტაიმში 1964 წლის ოქტომბერში, თუმცა ნამუშევრები, რომელთაც ამჟამად ოპ-არტს უწოდებენ პირველად რამდენიმე წლით ადრე შეიქმნა. მაგ. ვიქტორ ვაზარელის ნახატი „ზებრები“ (1938) მთლიანად მრუდი შავ-თეთრი ზოლებისგან შედგება, რომლებიც კონტურულ ხაზებში არ არის მოქცეული. შედეგად, ზოლები თითქოს იღვრება ან პირიქით წინ მოიწევს მათ გარშემო კომპოზიციის შავი ფონისგან. ასევე ჯონ მაკჰეილის „Dazzle“ პანელები გამოფენილი 1956 წელს ექსპოზიციაზე „This is Tomorrow“ (ეს ხვალინდელი დღეა) და მისი სერია "პანდორა" თანამედროვე ხელოვნების ინსტიტუტში 1962 წელს პროტო-ოპ ტენდენციებს ასახავს. (…სრულად)

სურათზე: „მოძრაობა კვადრატებში“, ბრიჯიტ რაილი, 1961.

ლუი ნიკოლა დ’ავუ (ფრანგ.: Louis-Nicolas d'Avoût), აუერშტეტის ჰერცოგი, ეკმიულის და იმპერიის თავადი (1770-1823), ფრანგი სახელმწიფო და სამხედრო მოღვაწე, საფრანგეთის პერი, საფრანგეთის მარშალი; ითვლება ნაპოლეონ I-ის ერთ-ერთ საუკეთესო გენერლად. მისი სიმკაცრისა და დისციპლინისადმი მეტსახელად „რკინის მარშალი“ შეარქვეს, ხოლო ჰამბურგის გუბერნატორობის დროს (1813-1814) გამოჩენილი სისასტიკისათვის — „ჰამბურგის რობესპიერი“. დავუ მდიდარი არისტოკრატული ოჯახის წარმომადგენელი იყო და ნაპოლეონთან ერთად ბრიენის კადეტთა სასწავლებელში სწავლობდა. დავუ იბრძოდა ნაპოლეონის იტალიურ არმიაში და ეგვიპტის ექსპედიციაში, ასევე ავსტრიის, პრუსიის და რუსეთის წინააღმდეგ. რუსული კამპანიის დროს დავუ არმიის 1-ელ კორპუსს სარდლობდა 1812 წლის 23 ივლისს მოგილევთან ბრძოლაში პეტრე ბაგრატიონი დაამარცხა. ნაპოლეონის იტალიურ არმიაში ეგვიპტის ექსპედიციაში ბრძოლისას მან, როგორც კავალერიის გენერალმა, ბონაპარტის ნდობა მოიპოვა. 1800 წელს მას დივიზიის გენერლის სამხედრო წოდება მიენიჭა და „იტალიური არმიის“ კავალერიის სარდლად დაინიშნა. მარენგოსთან ბრძოლის შემდეგ იგი კონსულის გვარდიის გრენადერთა სარდალად, ხოლო ნაპოლეონის ტახტზე ასვლის შემდეგ იმპერატორის გვარდიის მთავარსარდალი გახდა და საფრანგეთის მაშრლის სამხედრო წოდება მიენიჭა. (…სრულად)

ფერით ორჰან ფამუქი (თურქ. Ferit Orhan Pamuk, დ. 1952 წლის 7 ივნისი, სტამბოლი) თურქული პოსტმოდერნისტული ლიტერატურის წამყვანი მწერალი-რომანისტია. საკუთარ სამშობლოში უზომოდ პოპულარული მწერლის მკითხველთა რიცხვი დღითიდღე იზრდება მთელ მსოფლიოში. მისი, როგორც ევრაზიის ერთ-ერთი ყველაზე გამოჩენილი თანამედროვე რომანისტის ნამუშევრები თარგმნილია ორმოცზე მეტ ენაზე. მიღებული აქვს წამყვანი თურქული და საერთაშორისო ლიტერატურული ჯილდოები. 2006 წლის 12 ოქტომბერს ნობელის პრემიის ლაურეატი გახდა ლიტერატურის დარგში — პირველი თურქეთის მოქალაქე, რომელიც ნობელის პრემიას იღებს. ფამუქის წიგნებისთვის დამახასიათებელია ეროვნული თვითგამორკვევის კრიზისი გამოწვეული ევროპულ და ისლამურ ღირებულებათა შორის კონფლიქტის გამო. თემა თანამედროვე მკითხველისთვის შეიძლება ერთგვარად გამაღიზიანებელიც კი იყოს, მაგრამ ფამუქისეული მოვლენების კომპლექსურ განვითარებას, დამაინტრიგებელ სიუჟეტებსა და ხასიათთა სიღრმეს აღტაცებაში მოვყავართ ხოლმე. ფამუქი სამშობლოში თავისი შეხედულების გამო სომხების გენოციდთან მიმართებაში წინააღმდეგობით აღსავსე ფიგურაა. (…სრულად)