Platdiets
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Norbiks. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Norbiks aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
D'r Nederlandstalige term Platdiets um 't plat va Voere te beneume is in de jaore 60 in Vlaandere oontsjtaande. De Voerenaere eeges neumde hun Plat doe nog gewoeën en zoonder biebedoelinge Plat (Moelings en Voeres) of ten ooste van de Uerdinger Seitenlinie 't Platduutsj (Oos-Voeres).
Inhawd |
[bewirk] Legitimatie Fraanse taalkeus in Voere.
D'r naam Platdiets waoërt dör Vlamsje politici aa-gegraeëpe um in Vlaandere eeges mit taalkundige argumaente aannaemelek te make vörwat de mieërderheed van de bevolking va Voere vör 't Fraans kaoës. 't Platdiets zow 'n taal zieë die in zichzelf 'n taalkeus tusje de standaardtale 't Nederlands of 't Fraans aoëpe heel. Dis taalkeus waor dus väör alle aander luuj in Vlaandere ging optie want dao waoërte dialecte gekald die alling bie 't Nederlands hure. Me mot neet vergaeëte dat in dae tied 't oet Nederland geïmporteerde ABN de Vlamingen nog ummer vraemer aa-deeg es 't Fraans. 't Fraans how in dae tied och nog 'ne hoeëgere status.
[bewirk] Vlamsje taalpolitiek.
D'r Nederlandstalige naam Platdiets vör de taal va Voere is dus 'n politieke constructie in 't kader van d'r taalpolitiek dae va Vlaandere 'n homogeen Nederlandstalig gebied woolt make dör de mäögelekheed van 't zelfsjtandig make van 'n taalkeuze oet 't bewustzieë van de Vlaminge te haowe. Voere moeg dus gee väörbeeld waeëre in dae zin en dus waoërt van 't dialect dat me dao kalde get gaans speciaals gemakt. Dör Vlamsje politici.
[bewirk] Gevolge väör de benaming van 't Plat in Voere.
In dae tied hubbe de Vlaminge in Voere en Moelinge d'r naam van hun dialect verenderd in 't Vlamsj. Daomit goof me dan aa dat me voond dat hun Plat dao dezelfde 'natuurleke' wirking how es de dialecte in Vlaandere: n.l. 't Nederlands es standaardtaal. De Franstalige in Voere en Moelinge bleve d'r naam Plat behaowe en in 't Oost-Voeres neumt me 't dialect nog ummer Platduutsj, zjuus wie de luuj in 't Moontsener gebied. Zjuus wie vreuger.
[bewirk] Gevolge väör 't kalle van 't Plat in Voere.
Langs Vlamsje kaant gong me in dae tied och d'r naam van 't Nederlands verendere in good Vlamsj. 't Gebruuk van 't Plat verminderde hieël sjtaerk. In Vlaandere waorte de dialecte bis e jaor of tieën gelaeje nog es de taal van de wirkluuj bezieë. Wae get gelieërd how, kalde Nederlands. Och in Voere. Dao baove-n-op kieëm nog dat me neet d'r indruk wol wekke dat me nog twiefelde an de taalkeus. Dat koes me 't bitste bewieze dör 't Plat neet mie mit de keender te kalle.
Saer e jaor of tieën bekiekt me 't Plat langs d'r Vlamsje kaant neet mie zo negatief. De Nederlands-Limburgse houding t.a.v. die taal is dao zieëker neet vraem aan. Mae och 't gegaeve dat Nederlanders sinds 2000 väör d'r gemingderaod va Voere maoge mitsjtimme haat daobie 'n neet te oondersjatte rol gesjpeld. 't Plat haat in Vlaandere gee Europees statuut.
Langs Franstalige kaant is me, wie de Vlaminge 't Plat 't Vlamsj gonge neume, hos van d'r ene op d'r aandere daag Fraans gaoë kalle mit de keender. Daomit goof me dan aa dat me neet umwille van 't Plat, dat me kalde, bie Vlaandere woolt hure. Ze veulde zich heem in 't Laand va Herf en in 't Moontzenergebied en dao gong me och wie langer wie mieë Fraans kalle. Mit hun taalkeus binneshoes makde me zie taalpolitiek sjtaandpunt dudelek.'t Plat wert langs Franstalige kaant alling nog gekald däör luuj baove de 40/50 jaor.
[bewirk] Term Platdiets is uvverbodig waore.
D'r oetsjpraak, dat luuj die van oudsher d'r term platduuutsj vör hun dialect gebruke, daomit zowwe wille zigke dat ze 'n taal kalle die neet verboonde is mit 't Zuud-West-Nederfrankisch of 't Limburgs, klopt dus neet. Dis interpretatie van 't gebruuk van d'r term Platduutsj is 't gevolg van 't feit, dat d'r Nederlandstalige term Platdiets, vör 't Plat va Voere, huutsedaag in d'r ege Vlamsje kontekst uvverbodig is waoëre - Vlaandere is Nederlandstalig, 't is in 2000 dör de aktie va Mergelsberg och bewaeze dat zelfs de Vlaminge in Voere dat definitief zeunt! - mae es idee waal nog deepgeworteld in 't Vlamsj collectief bewuszieë aanwezig is. Mitstens wert zoe'n idee dan tiedelek in 'n ander kultuurgemeensjap 'hinein interpretiert' bis dat dao 'n reaktie op keump en de ege bevolking tut inzich keump, ziet wie de gesjiedenis gegange haat en dao vraej mit haat of kriet. Pas da kint dat idee vergoeë en is me vaeërdeg vör 'ne volgende sjtap in Vlaandere.
[bewirk] D'r volgende sjtap in Vlaandere.
't Erkenne van de dialecte, mae väöral 't erkenne van 't fraans en de franstalège è Voere in de paasende Europese statute.
