Логика
Од Википедија, слободна енциклопедија
Зборот логика, од старогрчки: λόγος (логос), првобитно значел збор или она што се зборува, (но исто така и мисла или расудување) се занимава со проучување на критериумите за проценка на аргументи иако мислењето на философите на оваа тема е поделено. Но штом предметот е воспоставен, задачата на логичарот е иста: да различи валидни од лажни аргументи изведување за да може да направи разлика помеѓу добар и лош аргумент.
Логиката се смета за гранка на философијата. Од средината на XIX век логиката исто така се проучува и како дел од математиката, а во поскоро време и во информатиката. Логиката како наука, ја истражува и класифицира структурата на премисите и агрументите со проучување на формални системи на изведување како и со проучување на аргументи од секојдневниот јазик. Затоа делокругот на логиката може да биде многу голем - од изучување на фундаментални концепти како неточности и парадокси па сé до специјализирани анализи на расудување како веројатно точни расудувања и аргументи кои содржат каузалност.
Содржина |
[уреди] Карактерот на логиката
Заради нејзината фундаментална улога во философијата, карактерот на логиката представува предмет на спор помеѓу философите: неможно е да се опишат делокругот и ограничувањата на логиката на начин кој ќе е прифатлив за сите. И покрај тоа, изучувањето на логиката е кохерентно и технички основано. Овој напис ја карактеризира логиката прво со вовед во некои фундаментални концепти за нејзиниот облик, а потоа со преглед на неколку школи на размислување како и со краток увид во историјата на логиката дава објаснение за врската помеѓу логиката и другите науки. На крајот, написов дава објаснение за неколку од суштинските концепти на логиката.
[уреди] Неформална, формална и симболичка логика
Круцијалниот концепт на обликот е централна точка на дискусија во разокткривањето на карактерот на логиката и истата го комплицира изложувањето дека зборот 'формална' во поимот „формална логика“ е често употребуван на двосмислен начин. Ќе почнеме со давање на една дефиниција до која ќе се држиме през целата оваа статија:
- Неформалната логика изучува аргументи во природниот јазик . Изучувањето на неточности е особено важна гранка на неформалната логика.
- Инференцијата може да има наполно формална содржина доколку може да биде изразена како одредена апликација на целосно апстрактно правило, т.е. правило кое не се однесува на некој конкретен ентитет или својство. Подоцна ќе видиме дека многу од дефинициите на логиката, логичките инференции и инференции со наполно формална содржина се едно исто нешто. Ова не го прави појмувањето на формалната логика бесмислено, бидејќи човек може да ја истражува логиката и без да се посвети на некоја конкретна формална анализа.
- Формалната логика изучува инференции со наполно формална содржина, каде што таа содржина е јасно видлива.
- Симболичката логика изучува симболички апстракции кои ги доловуваат формалните особини на логичката инференција.
Двосмисленоста се состои во тоа што поимот „формална логика“ често се употребува наместо поимот симблоичка логика како што го дефиниравме, при што под формална логика се подразбира вило која било кое испитување без симболичка апстракција; токму ова значење на „формална“ е паралелно на примените употреби кои доаѓаат од „формалните јазици“ или „формалната теорија“.
Додека гледано според горенаведените анализи формалната логика е стара наука која постои повеќе од 2000 години, симболичката логика е компаративно млада наука и се јавува како резултат на апликацијата на математички увиди на логички проблеми. Преминот од неформална логика преку формална логика во симболичка логика е премин на теоретска софистикација: на нужност - за да се сфати формалната логика потребно е да се вградат одредени утврдени параметри кои се распростанети во симболичката анализа на логиката. Генерално, логиката се доловува со формални системи кои го опфаќаат формалниот јазик кој опишува збир на формули и збир на правила на изведување. Формулите обично представуваат тврдења кои би не интерелирале - исто така правилата на изведување представуваат инференции; таквите системи обично имаат наменета интерпретација.
Во рамките на овој формален систем, правилата на изведување и потенцијалните аксиоми назначуваат група теореми кои се формули изводливи со помош на правилата на изведување. Најесенцијалната карактеристика на еден формален логички систем е правилност (аргументот е валиден и сите премиси во него се точни), која е особината која под интерпретација, сите правила на изведување се валидни инференции. Теоремите за правилен формален систем се во тој случај вистини. Минимален услов кој правилните системи треба да го задоволуваат е доследност, што значи дека ниедна теорема не и противречи на некоја друга. Исто така од значење е и комплетноста, што значи дека сé што е точно е исто така докажливо. Но, штом јазикот на логиката ќе достигне одредено ниво на експресивност (како логика од втор ред, да речеме), комплетноста станува неостварлива.
Во случајот на формални логички системи, теоремите можат често да се интепретираат како изрази на логички вистини (тавтологии), и токму на овој начин таквите системи доловуваат барем дел од логичката точност и инференција.
Формалната логика содржи мноштво разни логички системи како силогизми, предикатна логика и модална логика, и формални системи кои се неопходни во сите гранки на математичката логика.
[уреди] Конкурентни поимувања за логиката
Логиката се појавила (видете подолу) од потребата за точност во аргументацијата. Поимувањето за логиката како наука за аргументите е историски фундаментална и токму така основачите на разните логики како Аристотел, Мо-це и Аксапада Гаутама ја замислувале логиката. Современите логичари обично сакаат да не уверат дека логиката ги изучува само оние аргументи што се јавуваат како резултат на соодветно генерални облици на инференција; на пример стенфордската философска енциклопедија вели дека и покрај тоа логиката „не го покрива доброто расудување во целина. Тоа е задача на теоријата на рационалност. Логиката, поточно речено, се занимава со инференциите чија валидност може да се проследи наназад до формалните особини на репрезентациите вклучени во таа инференција, биле тоа лингвистички, ментални, или други репрезентации“ (Хофвебер 2004).
Наспроти тоа Имануел Кант вовел алтернативен поим за логиката во чиј прилог аргументирал дека логиката треба да се сфати како наука за расудувањето - идеја искористена во логичко-философско дело на Готлоб Фреге, каде поимот мисла (германски: Gedanke) е заменет со поимот суд (германски: Urteil). Врз база на овој концепт, валидните инференции на логиката следат од структурните особини на судовите или мислите.
Трет поглед на логиката доаѓа од идејата дека логиката е пофундаментална од расудувањето и така логиката е наука за состојби (герм. Sachverhalt) во глобала. Бари Смит укажува на Франц Брентано како извор на оваа идеја која, како што тој вели, ја достигнува својата врвна точка во делото на Адолф Рајнах (Смит 1989). Ова гледиште за логиката изгледа радикално различно од предходното: по ова гледиште логиката нема суштинска врска со аргумент, и изучувањето на неточности и парадокси повеќе не е есенцијален дел од дисциплината.
Понекогаш се среќава и четврто гледиште за логиката: како формална манипулација на симболи во согласност со препишани правила. Овој став може да се критикува на база на тоа што секој формален систем немора да биде логика. Ваквите истанкувања обично испуштаат да објаснат како треба да изгледа еден систем за да биде логика.
[уреди] Историја на логиката
Логиката како експлицитна анализа на методи на расудување се појавила првобитно во три земји: Кина во V век п.н.е, Индија и Стара Грција во периодот помеѓу II век п.н.е и I век од нашата ера.
Формално софистицираниот третман на современата логика доаѓа од грчката традиција, иако можно е дека пионерите на Булевата логика имале познавања од индиската логика. (Ганери 2001). Самата старогрчка традиција доаѓа од пренесувањето на Аристотеловата логика и забелешките за неа кај Исламски философи, па преку нив кај средновековните логичари. Неевропските традииции не ја доживеале Современата ера: во Кина, традицијата на научна истрага во логиката била потисната од династијата Чин која била следбеник на легалистичката философија на Хан Феици; во исламскиот свет водигањето на Ашаровата школа значело крај на вистинската логика.
Во Индија пак, иновациите во сколастичката школа наречена Њаја, продолжиле до раниот XVIII век. Накратко по колонизацијата и оваа логика се губи. Во XX век некои западни философи како Станислав Шајер и Клаус Глашоф пробале да испитаат некои аспекти на индиската логика.
За време на средновековието, по откритието дека аристотеловите идеа се прилично некомпатибилни со религијата, поголемо внимание се обрнало на неговата логика. За време на доцниот среден век логиката станува главниот предмет за философите, кои се впуштале во критички логички анализи на философски аргументи.
[уреди] Поврзаност со другите науки
Логиката укажува на рационалноста и структурата на концептите, и така до некаде се вркстува со психологијата. Логиката го опишува расудувањето на препишувачки начин (т.е. кажува како расудувањето треба да се одвива), додека психологијата е описна, така што преклопот не е толку забележлив. Меѓутоа Готлоб Фреге, е непопустлив кога се работи за анти-психологизам: дека логиката треба да се разбере на наичин независен од идиосинкратиите на расудување на поедини луѓе.
[уреди] Дедуктивно и индуктивно расудување
Првобитно, логиката се состоела само од дедуктивно расудување што се занимава со она што универзално следи од дадени премиси. Меќутоа треба да се каже дека индуктивното расудување—науката за изведување на доверлива генерализација од набљудувањата—понекогаш се смета за дел од предметот на логиката. Во склад со тоа, мораме да направиме разлика помеѓу дедуктивна валидност and inductive валидност. Инференцијата е дедуктивно валидна ако и само ако не постои ниту една возможна ситуација во која сите премиси се точни, а заклучокот неточен. Поимот дедуктивна валидност може ригорозно да се искаже во системите на формалната логика во рамките на јасните поими на семантиката. Од друга страна, за индуктивната валидност потребно е да дефинираме доверлива генерализација за самиот збир на набљудувања. Оваа дефиниција може да се даде преку разни приоди, некои понеформални од некои други; во некои од овие дефиниции можеме да употребиме математички модели на веројатност. Најголемиот дел од нашава расправа за логиката се занимава со дедуктивна логика.
[уреди] Предмети на логиката
През историјата, луѓето сакале да прават разлика помеѓу добри и лоши аргументи, и така логиката била изучувана во сличен или поинаков облик. Аристотеловата логика се занимава со укажување на добри аргументи и за таа цел се изучува и денес, додека кај математичката логика и аналитичката философија многу поголемо внимание се обрнува на логиката како предмет на изучување сам за себе, така што логиката таму се изучува на едно поапстрактно ниво.
[уреди] Силогистичка логика
Органон е збирка на дела од Аристотел на тема логика и заедно со делото Аналитика Прва го сочинуваат првото експлицитно дело на тема формална логика со тоа што истото ја воведува силогистиката. Деловите на силогистиката биле анализи на расудувања во тврдења кои се содржат од два израза поврзани меѓусебно со фикциран број на врски, и изразување на инференциите со помош на силогизми кои се содржеле од две тврдења со два заеднички израза како тврдење, и заклучокот кој бил тврдење за двата неповрзани израза од тврдењата.
Ова аристотелово дело се сметало во класичната антика, средновековието и на Блискиот Исток како олицетворение на еден наполно целосен систем. Но не само аристотеловиот систем бил високо вреднуван: стоиците предложиле систем на исказна логика кој подоцна се изучувал од страна на средновековните логичари; нити Аристотеловите дела биле неоспорени; на пример, проблемот на многукратна севкупност бил забележан во средниот век. И покрај тоа, проблемите со силогистичката логика не биле гледани како предемет на револуционерни промени.
Денес, Аристотеловиот систем се изучува само заради неговата историска вредност (но сепак, денес постои интерес за проширување на изразната логика), и се смета дека станал застарен по изумувањето на изказната логика и предикатната анализа.
[уреди] Предикатна логика
Логиката како што се изучува денес е многу поразличен предмет од она што се изучувало порано и главната разлика е во иновацијата на предикатната логика. Додека Аристотеловата силогистичка логика ги наведува формите на релевантните делови од расудувањата во прашање, предикатната логика дава речениците да бидат анализирани по предмет и аргумент на неколку начини, така давајќи и можност на предикатната логика да го реши проблемот на многукратна севкупност кој ги збунувал средновековните логичари. Со помош на предикатна логика, логичарите конечно можеле да објаснат доволно генерални квантификатори за да можат да се изразат сите аргументи кои се јавуваат во природниот јазик.
За откривањето на предикатната логика заслужен е Готлоб Фреге, кој е исто така еден од основачите на аналитичката философија, но формулацијата на предикатната логика во најчеста употреба денес е логиката од прв ред представена во Принципи на теоретската логика од Дејвид Хилберт и Вилхелм Акерман во 1928 год. Аналитичката генералност на предикатната логика и дала формализација на математиката и ја придвижила теоријата на множествата и му овозможила на Алфред Тарски да го развие својот пристап кон теоријата на моделите; може да се каже без претерување дека ова е основата на современата математичка логика.
Фрегевиот систем на предикатна логика не бил од прв-, туку од втор ред. Главните заштитници на логиката од втор ред се Џорџ Булос и Стјуарт Шапиро (од критиките на Вилард Ван Орман Квин и други).
[уреди] Модална логика
Кај јазикот, модалноста се занимава со феноменот на модификацијата на семантиката на некои делови од реченицата од страна на специјални глаголи или модални частици. На пример:„Одиме кон куќата“ може да се модифицира за да даде „Треба да одиме кон куќата“, „Можеме да одиме кон куќата“ и можеби „Ќе одиме кон куќата“. Поапстрактно, може да се каже дека модалноста влијае на условите под кои сметаме дека едно тврдење е задоволено.
Логичкото изучување на модалноста потекнува од Аристотел, кој се занимавал со модална веројатност на на нужност и веројатност, за која тој сметал дека е двојна во смисол на Де Моргановата двојност. Додека изучувањето на нужноста и веројатноста останало значајно за философите, скоро никакви иновации не се случиле сé до патоказните истражувања на Кларенс Ирвинг Луис во 1918 год., кој формулирал семејство на сопернички аксиоматизации на модалните веројатности. Неговото дело отпочнало порој на нови дела на таа тема проширувајќи ги висдовите на модалитети кои се третираат со придодавање на деонтичката и епистемолошката логика. Зачнувачките дела на Артур Прајор го примениле истиот формален јазик за третирање на темпоралната логика и го исчистил патот за бракот помеѓу овие два предмета. Саул Крипке ја формулирал (истовремено со соперниците) неговата теорија на рамковна семантика која ја револуционализирала формалната технологија на располагање на модалните логичари дотогаш и преку теоријата на графите, нов начин на гледање на модалноста која има многу облици на примена во математичката лингвистика и информатиката, како на пример динамичката логика.
[уреди] Дедукција и расудување
Мотивот за изучување на логиката кај антиците е јасен. Како што кажавме: тие сакале да научат да разликуваат добри од лоши аргументи и така да станат поефективни во аргументирање и говорништво и можеби, да си го подобрат карактерот.
Оваа мотивација сеуште живее, иако повеќе не е од централно значење за логиката; типично дијалектичка логика ја представува срцевината на предметот критичко размислување кој е задолжителен предмет на многу универзитети, особено оние по американскиот модел.
[уреди] Математичка логика
Математичката логика има две области на инстражување: примена на техниките на формалната логика во математиката и математичкото расудување и примена на математички техники во приказот и анализата на формалната логика.
Најсмелиот потфат за примена на логиката во математиката несомнено бил логицизмот измислен од страна на философите-логичари како Готлоб Фреге и Бертранд Расел: нивната замисла била дека математичките теории се логички тавтологии и ова требало ова да се покаже во програмата по пат на сведување на математиката на логика. Разните обиди за ова да се покаже пропаднале, од осакатувањето на Фрегевиот проект во неговата Grundgesetze од страна на Раселовиот парадокс, до поразот на Хилбертовиот програм од страна на Геделовите теореми за непотполноста.
Изјавата на Хилбертовиот Програм и нејзиното побивање од страна на Гедел зависеле од утврдувањето на втората област на математичката логика во нив која е примена на математика во логиката во облик на доказна теорија. И покрај негативната природа на теориите за нецелосност, Геделовата теорема за непотполноста, која е резултат од теоријата на моделите и друга примена на математика во логикара, може да се гледа како доказ колку блиску логицизмот има дојдено до вистината: секоја строго дефинирана математичка теорија може да биде точно доловена со логичка теорија од прв ред; Фревегата доказна анализа е доволен да ја „опише“ целата математика, но не е еквивалентна на неа. Така можеме да видиме колку согласни биле двете области на математичката логика.
Доколку доказната теорија и теоријата на моделите се основата на математичката логика, тие се само два од четирите столба на предметот. Теоријата на множествата потекнува од изучувањето на бескрајноста од страна на Георг Кантор и постанал извор на најбитните и најтешките теми во математичката логика, од Канторовата теорема, преку статусот на аксиомата на изборот и прашањето за независноста на континуум-хипотезата, до современата дебата за аксиомите на својството на големите основни броеви.
Теоријата на рекурзијата ја доловува поимот „пресметка“ во логички и аритметички смисол; нејзините најголеми достигнувања се неодлучливоста на проблемот на нерешливоста од Алан Туринг и неговото представување на тезата Черч-Туринг. Денес, теоријата на рекурзијата највеќе се занимава со порафинираниот проблем на класите на комплексонста -- Во кој случај еден проблем е ефикасно решлив? -- и класификацијата на степените на нерешливост.
[уреди] Философска логика
Философската логика се занимава со формален опис на природниот јазик. Најголемиот број на философи предпоставуваат дека „нормално“ добро расудување може да биде доловено во логиката, доколку се најде соодветна метода за превод на обичниот јазик во логички јазик. Философската логика пред сé е продолжение на традиционалната дисциплина која била нарекувана Логика пред нејзиното надградување од страна на математичката логика и се занимава многу повеќе со поврзаноста на природниот јазик со логиката. Како резултат на тоа, философските логичари имаат многу допринос кон нестандардните логики (како на пр. слободните логики и темпоралните логики) како и разни додатоци на класичната логика (како на пр. модалните логики) и и нестандардни семантики за таквите логики (како на пр. Крипковата техника на надвреднувања во логичката семантика).
[уреди] Логиката и информатиката
Логиката е основа на информатиката: работата на Алан Туринг на [[проблемот на нерешливоста следела од Геделовата работа на теоремата за непотполноста и идејата за компјутер за општа употреба која дошла од ова дело била од фундаментално значење за компјутерските инженери и програмери во 1940-тите години.
Во 1950-тите и 1960-тите години, научниците предвиделе дека човечкото знаење може да се изрази преку логика по пат на Математичка нотација, и со тоа би било можно да се направи машина која ќе може да расудува (размислува) т.е. да се создаде вештачка интелигенција. Ова се испоставило дека е потешко остварливо одколку што се очекувало заради комплексноста на човечкото расудување. Кај логичкото програмирање еден проблем се состои од множество аксиоми и правила. Системите на логичко програмирање како Пролог ги пресметуваат последиците од на аксиомите и правилата за да одговорат на поставено прашање.
Денес логиката широко се применува кај вештачката интелигенција и информатиката. Овие полиња се богат извор на проблеми кај формалната логика. ЗПМ-системот за пресметковна класификација во овие нешта:
- Отсек F.3 за Програмски логики и нивно значење и F. 4 за Математичка логика и формални јазици како дел од информатичката теорија: ова дело ја покрива формалната семантика на програмските јазици, како и дела за формални методи како Хоаровата логика
- Булевата логика е од од фундаментално значење за информатиката: особено, отсекот B.2 на системот кој се однесува на аритметички и логички структури;
- Многу фундаментални логички формализми се од суштинско значење за отсекот I.2 за вештачка интелигенција, како на пример модална логика и Подразбрлива логика во формализмите и методите при представувањето на знаењето, и Хорновите клаузули кај логичкото програмирање.
освен тоа, компјутерите можат да се користат како алатки за логичарите. на пример, кај симболичката и математичката логика, утврдување доказите можат да се врши со компјутерска помош. Со употреба на автоматизирано кокажување на теореми машините можат да пронаоѓаат и проверуваат докази, како и да работат со докази кои се предолги за да да бидат пишувани рачно.
[уреди] Расправа за логиката
Како што постои несогласување за тоа која е задачата на логиката, така постои и несогласност на прашањето кои логички вистини постојат.
[уреди] Биваленција и законот на исклучената средина
Сите логики за кои се зборува погоре се „бивалентни“ или „двовредносни“ логики; т.е. ги разделуваат тврдењата на точни и неточни. Системите кои ја отфрлаат оваа биваленција се нарекуваат некласични логики.
На почетокот на XX век полскиот логичар Јан Лукасиевич ја истражувал можноста за проширување на утврдените вредности „точно/неточно“ со трета вредност - „можно“, и така ја измислил тројната логика, првата повеќевредсносна логика.
Интуиционистичката логика е уште една алтернативна логика предложена од Л. Е. Ј. Броувер како вистинската логика за математичко расудување која се базира на отфрлањето на законот за исклучената средина како дел од интуиционизмот. Броувер ја отфрлил формализацијата на математиката, но неговиот ученик Аренд Хејтинг ја изучувал интуиционистичката логика на формален начин, како што ја изучувал и Герхард Генцен. Оваа логика представува поле на интерес кај информатичарите, бидејќи е конструктивна логика и затоа логика за планираните способности компјутерите.
Модалната логика не е условена од вистиитостите и затоа често се предлага како некласична логика. Меѓутоа, модалната логика се формализира по принцип на исклучена средина, и нејзината релациона семантика е бивалентна, така што приклучувањето на оваа логика кон некласичните логики е предмет на дискусија. Од друга страна, модалната логика може да се употреби за шифрирање на некласичните логики, како интуиционистичката логика.
Одтогаш па наваму, измислени се разни логики од типот на дифузната логика кои содржат беконечен број на „степени на точност“, представени преку реални броеви помеѓу 0 и 1. Бејсовата веројатност може да се интерпретира како како логички систем каде веројатноста е субјективната вистинска вредност (точно или неточно).
[уреди] Импликација: строга или материјална?
Лесно е да се види дека поимот „импликација“ формализиран во класичната логика неможе удобно да се преведе во природниот јазик по пат на реченицата „ако... тогаш...“ зарради ред проблеми наречени парадокси на материјална импликација.
Првата класа на парадокси ги сочинува оние парадокси кои вклучуваат контрафакти како „Ако месечината е направена од зелен кашкавал, тогаш 2+2=5“, кои се збунувачки бидејќи природниот јазик не го поддржува принципот на експлозија. Со елиминација на овие класи на парадокси Дејвид Луис дошол до својата формулација на строгата импликација и до порадикалната ревизионистичка логика како релевантната логика и дијалетеизмот.
Втората класа на парадокси сочинува парадокси кои вклучуваат излишни искази, кои лажно нѐ тераат да мислиме дека го знаеме следбеникот доколку го знаеме предходникот: така, реченицата „ако тој човек победи на изборите, баба ќе умре“ е материјално вистинита доколку бабата е во последниот стадиум на некоја смртоносна болест независно од тоа дали тој човек победи на изборите. Ваквите реченици одат против Грисовата максима на релевантност, и можат да се моделираат на база на логиките кои го отфрлаат монотоноста на барањата како релевантната логка.
[уреди] Толеранција на невозможното
Кај логиката се поставува и прашањето дали треба да се толерира недоследноста. Тука релевантната логика и дијалетеизмот се најважните приоди, иако полето на интерес е различно: главното прашање кое постои кај класичната логика и некои од нејзините соперници како интуиционистичката логика е тоа што тие го почитуваат принципот на експлозија, што значи дека логиката пропаѓа доколку може да изведе контрадикција. Греам Прист, поборникот за дијалетеизмот, има аргументи во корист на парадоследност врз чудната основа дека тие всучност се, вистинити контрадикции (Priest 2004).
[уреди] Дали логиката е емпириска?
Кој е епистемолошкиот статус на законите на логиката? Какви аргументи се соодветни за критикување на предложени логички принципи? Во еден влијателен предмет наречен Дали логиката е емпириска? базиран на предлог на В.В.О. Квин, Хилари Патнам аргументира дека во глобала фактите на исказната логика имаат сличен епистемолошки статус со фактите за физичкиот универзум, на пример како што законите на механиката или генералниот релативитет, и особено познавањата на физиката од квантната механика имаат докази во корист на напуштањето на некои добро познати принципи на класичната логика: ако сакаме да бидеме реалистични за фичичките феномени опишани од квантната физика, тогаш треба да го отфрлиме принципот на дистрибутивност, и да ја замениме класичната логика со квантна логика предложена од Гарет Биркхоф и Џон фон Нојман.
Друг предмет со исто име од Сер Мајкл Дамет аргументира дека Патнамовиот реализам го бара законот за дистрибутивност: дистрибутивност на логиката е од круцијално значење за увидите на еден реалистичар во начинот на кој тврдењата за светот се вистинити. На истиот начин, Дамет аргументирал, принципот на биваленција е нужен за истото. Вака, прашањето Дали логиката е емпириска? нормално води до фундаментална метафизичка расправија на тема реализам наспроти антиреализам.
[уреди] Видете исто така
- Математика
- Философија
- Логичко следство
- Таблица на логички знаци
- Философија на логиката
- Индуктивно расудување
- Дедуктивно расудување
[уреди] Библиографија
- G. Birkhoff and J. von Neumann, 1936. 'The Logic of Quantum Mechanics'. Annals of Mathematics, 37:823-843.
- D. Finkelstein, 1969. 'Matter, Space and Logic'. In R. S. Cohen and M. W. Wartofsky, (eds.), Proceedings of the Boston Colloquium for the Philosophy of Science, Boston Studies in the Philosophy of Science, vol 13. ISBN 90-277-0377-9.
- D. M. Gabbay and F. Guenthner (eds.) 2001-2005. Handbook of philosophical logic (2nd ed.). 13 volumes. Dordrecht, Kluwer.
- D. Hilbert and W. Ackermann, 1928. Grundzüge der theoretischen Logik (Principles of Theoretical Logic). Springer-Verlag, ISBN 0-8218-2024-9.
- W. Hodges, 2001. Logic. An introduction to elementary logic. Penguin Books.
- T. Hofweber, 2004. Logic and Ontology. Во Стенфордската философска енциклопедија.
- R. I. G. Hughes (editor), 1993. A Philosophical Companion to First-Order Logic. Hackett.
- W. Kneale and M. Kneale, 1962/1988. The Development of Logic. Oxford University Press, ISBN 0-19-824773-7.
- G. Priest, 2004. Dialetheism. Во Стенфордската философска енциклопедија.
- H. Putnam, 1969. Is Logic Empirical?. Boston Studies in the Philosophy of Science, vol V.
- B. Smith, 1989. 'Logic and the Sachverhalt', The Monist, 72(1):52-69.
[уреди] Надворешни врски
- Вовед во философската логика од Пол Њуал, за почетници ((en))
- Translation Tips од Питер Субер, за преведувањето од англиски во логичка нотација ((en))
|
Општо |
Портал · Листа на категории | Источна философија · Западна философија | Историја на философијата (античка • средновековна • модерна • современа) |
|
Листи |
Основни теми · Сите теми · Философи · Философии · Глосар · Движења · други листи |
|
Гранки |
Аестетика · Етика · Епистемологија · Логика · Метафизика · Политичка философија |
|
Философија на |
Војната · Географијата · Законот · Информацијата · Историјата · Јазикот · Литературата · Математиката · Науката · Образованието · Психологијата · Религијата · Социјалната наука · Технологијата · Умот · Физиката · Философијата · Човечката природа |
|
Школи |
Аналитичка философија · Аристотелизам · Виртуелна етика · Деконструкционизам · Деонтологија · Дијалектички материјализам · Дуализам · Егзистенцијализам · Емпиризам · Епикуризам · Хегелизам · Херменеутика · Хуманизам · Идеализам · Кантизам · Континентална философија · Критичка теорија · Логички позитивизам · Марксизам · Материјализам · Монизам · Надреализам · Неоплатонизам · Нихилизам · Платонизам · Позитивизам · Постмодернизам · Пост-структурализам · Прагматизам · Пред-Сократизам · Рационализам · Релативизам · Стоицизам · Структурализам · Схоластицизам · Утилитарианизам · Феноменологија · Реализам · Сектицизам · |
|
Надворешни врски |
Пример · Интернет енциклопедија на Философијата (англиски) · Философски речник (англиски) · Стенфорд енциклопедија на философијата (англиски) · EpistemeLinks · Итернет философски водич (англиски) · Noesis пребарувач |
|
|
|
|---|---|
| Навигација: |
|
| Главни статии: |
|
| Клучни поими |
|
| Спорови |
|
| Важни личности |
|
| Листи |
|
