Лондонски договор, 1913

Од Википедија, слободна енциклопедија

Со Лондонскиот договор склучен во мај 1913 година завршила Првата балканска војна (1912 - 1913), но поради незадоволството помеѓу Балканските сојузници од распределбата на отстапените територии од страна на Турција набрзо започнала Втората балканска војна (1913).

Лондонската конференција' била свикана во средината на декември 1912 година со цел потпишување на договор меѓу победничките во Првата балканска војна и поразената Турција, која со намера да задржи што поголема територија на Балканот, предложила на Македонија и Албанија да им се даде автономија под суверинет на Турција.

Албанија на 27 декември 1912 е призната за независна држава, а предлогот за Македонија не е прифатен. Србија и Грција уште пред војната тајно се договориле дека нема да дозволат создaвање на самостојна Македонија, ниту постоење на бугарско-албанска граница меѓу државните граници на Србија и Грција. И Бугарија го обила турскиот предлог за создавање на автономна Македонија.

Бугарија и Грција ги заостриле односите уште во почетокот на Првата балканска војна, особено откако грчката војска го зазела Солун. Грција во нотите од 3 и од 18 ноември 1912 година и од 22 април 1913 година, предлагала да се реши прашањето на границата. Бугарија ги отфрлила предлозите како претерани, а свои противпредлози не дала. Со потпишувањето на Лондонскиот мир на 30 мај 1913 година со Турција, односите меѓу балканските држави уште повеќе се заостриле.

Во тоа време, сојузниците ги окупирале оние територии што ги зазеле во војната против Турција. Меѓу Србија и Бугарија уште во време на војната била создадена привремена демаркациона линија: Патарица-Руен-сртот на Осоговските Планини-Злетовска река-Брегалница, до сливот на Крива Лакавица-сртот Плавуш -Дојранско Езеро. На таа линија започнало префрлувањето на бугарската војска од Тракија и истовремена концентрација на силите кон Грција. Тоа било причина на 1 јуни 1913 година Србија и Грција да склучат договор за пријателство и одбранбен сојуз против Бугарија.

Со тоа била извршена втората поделба на Македонија во текот на Балканските војни и биле воспоставени границите меѓу Србија, Бугарија и Грција. Покрај тоа, Србија добила право на слободно користење на пристаништето во Солун во траење од 50 години. Истиот ден била потпишана и Воената конвенција, во која биле регулирани меѓусебните воени обврски и соработката меѓу Србија и Грција во случај на напад од Бугарија или на некоја друга држава. По тие настани, големите сили, со оглед на сопствените интереси кон Балканот, развиле широка дипломатска активност. Русија настојувала да го зачува Балканскиот сојуз како пречка на австро-германското продирање на Балканот, а Австро-Унгарија тежнеела да се разбие овој сојуз и ја поддржувала Бугарија да не попушта во своите барања.

За да го спречи избувнувањето на нова, меѓусојузничка војна, Русија ги повикала сојузниците да го решат спорот по мирен пат и ги предупредила Србија и Бугарија на руската арбитража предвидена со Српско-бугарскиот договор. На рускиот апел двете страни одговориле условно: српската влада дека ја прифаќа арбитражата на Русија, доколку се прифати нејзиното барање за ревизија на договорот, а бугарската влада арбитражата ја прифаќала доколку се почитува договорот, односно воспоставената поделба на територијата.

Со оглед на тоа дека двете влади не отстапувале од своите барања, Русија се откажала од натамошна арбитража. Со тоа го забрзала почетокот на Втората балканска војна, новото распарчување на Македонија и воспоставување нови граници по пат на сила.

Меморандумот потпишан од Димитрија Чуповски, Н. Димов, Г. Константинович и А. Везников, во името на македонската колонија во Петерсбург, до Лондонската мировна конференција е испратен на 01 март 1913 г. Во меморандумот Димитрија Чуповски пишува дека: „2/3 од населнието на Македонија претставуваат посебно словенско племе“ и со истиот приложил своја етнографска карта.

Лондонската конференција завршува на 30 мај 1913 година.

Содржина 1 Хронологија на конференцијата 1.1 Прва средба на 6 Декември 1912 година 1.2 Барања на Балканските сојузници 1.3 23 Јануари 1913, Константинопол 1.4 Услови поставени од големите сили 1.5 Втора средба на Лондоската мировна конференција, мај 1913 1.6 Разговори помеѓу Балканските сојузници 1.7 Услови на Лондонскиот договор од 30 мај 1913 2 Надворешни врски 3 Литература

[уреди] Хронологија на конференцијата

[уреди] Прва средба на 6 Декември 1912 година

The armistice for the cessation of the First Balkan War was signed on December 3, 1912, and the London Peace Conference, composed of delegates from the Balkan allies, including Greece, who had not signed the armistice, and Turkey, held its first meeting on December 16, 1912. At the same time a Conference of Ambassadors, consisting of Sir Edward Grey and the London representatives of all the powers, was also in session.

[уреди] Барања на Балканските сојузници

The Balkan allies demanded a war indemnity, as also the cession of all European Turkey (excepting Albania), Crete, and the islands in the Aegean Sea. Turkey was to be allowed to retain Constantinople, together with a strip of territory extending from Midia on the Black Sea to Rodosta on the Sea of Marmora, as also the peninsula of Gallipoli or the Thracian Chersonese.

Turkey was unwilling to give up Adrianople, a sacrifice insisted upon by Bulgaria. The "Divan," or Turkish National Assembly, decided, however, on January 22, 1913, that the demands of the allies must be conceded. Kiamil Pasha telegraphed the Turkish commissioners at London that same night, directing them to yield Adrianople and agree to the cession of all Turkey in Europe beyond a line running from Enos on the Aegean Sea, at the mouth of the Maritza River, to Midia on the Black Sea.

[уреди] 23 Јануари 1913, Константинопол

COUP D'ÉTAT OF JANUARY 23, 1913, AT CONSTANTINOPLE.

But on the following day, January 23, as a result of a successful coup d'йtat, Kiamil Pasha was driven from power and Nazim Pasha murdered by Enver Bey, who placed himself at the head of a new government. When the news of the coup d'йtat reached London it was recognized that further negotiations were useless and that the London Peace Conference had failed.

[уреди] Услови поставени од големите сили

Adrianople having been captured by the Bulgarians, assisted by the Serbs, on March 28, 1913, the time was ripe for a resumption of peace negotiations. On March 22 the great powers had proposed the following terms as a basis for the renewal of negotiations: (1) A frontier line from Enos to Midia to follow the course of the Maritza, and the cession to the allies of all the territories west of that line, with the exception of Albania, whose status and frontiers were to be determined by the powers. (2) The question of the Aegean Islands to be decided by the powers. (3) Turkey to abandon all claims to Crete. (4) The powers would not entertain favorably the demand for an indemnity, but were willing to admit the allies to participation in the discussion of an international commission which should meet in Paris for the equitable settlement of their participation in the Ottoman debt and the financial obligations of the territories newly acquired. Turkey was to be asked to take part in the labors of this commission. (5) An end of hostilities immediately after the acceptance of this basis of negotiations

Turkey agreed to these stipulations, but the allies insisted, among other things, that the Aegean Islands be ceded directly to them and were eager for an indemnity.

[уреди] Втора средба на Лондоската мировна конференција, мај 1913

It was not until April 20 that the Balkan States finally agreed to accept the mediation of the powers. When the Balkan delegates and the representatives of the great powers finally met for the second time at London on May 20 they found a treaty embodying the original terms of the powers all ready for them to sign. They demurred at first, but when, on May 27, Sir Edward Grey, frankly told them that they must either sign or leave London they signed without much further delay on May 30, 1913.

[уреди] Разговори помеѓу Балканските сојузници

The long delay in the negotiations was largely due to differences among the allies regarding the division of the spoils. Mutual hatred and suspicion and conflicting territorial ambitions made agreement almost impossible. The action of the Conference of Ambassadors in regard to Albania added greatly in the difficulty of the situation, since Serbia was thereby prevented from extending its territory westward to the Adriatic and would be left with only a relatively small recompense for its sacrifices in the war, unless Bulgaria could be induced to consent to a modification of the Serbo-Bulgar treaty of March 13, 1912, a thing to which she was unwilling to agree. Even before the declaration of war Serbia had suggested a rectification of her frontier as outlined in the Serbo-Bulgar treaty of March, 1912. Her demands grew with her victories, with the free hand in Macedonia allowed her and Greece by Bulgaria's preoccupation in Thrace, and with her exclusion from the sea by the creation of Albania. Bulgaria, on the other hand, cared intensely for expansion in Macedonia. Very bitter feeling was generated between Bulgaria and Serbia, culminating in warlike preparations, some actual hostilities, and a final demand on May 25 on the part of Serbia for revision of the treaty of 1912. Meanwhile Serbia had been approaching Greece suggesting conterminous bounds in Macedonia and alliance against Bulgaria, and a final agreement with her was reached on May 19 -- June 1.

A second question was raised by Roumania, who hoped to gain Silistria and a more advantageous military frontier for her Dobrudja region. Bulgaria refused her suggestions as to compensation for neutrality (made at the London conference), and war almost resulted, but was averted by a Petrograd conference which gave Roumania Silistria without fortifications (May 7). On April 19 Serbia offered her a treaty against Bulgaria, and on May 2 the Greeks made a similar offer. She desired, however, to remain free until war was actually begun, fearing the effect of an alliance of all against Bulgaria.

[уреди] Услови на Лондонскиот договор од 30 мај 1913

The terms were practically those proposed by the powers on March 23. (1) Turkey ceded to the Balkan allies her territory in Europe beyond a line drawn from Enos near the mouth of the Maritza River on the Aegean Sea to Midia on the Black Sea. (2) The status and boundaries of Albania were to be fixed by the great powers. (3) The Sultan of Turkey ceded Crete to the Balkan allies in whose favor all rights of sovereignty were renounced. (4) To the great powers was left the decision upon the fate of the islands in the Aegean Sea (excepting Crete) and the status of Mount Athos.

[уреди] Надворешни врски

• Хронологија на Лондонската Мировна Конференција во 1913 година (англиски јазик)

[уреди] Литература

• Richard C. Hall: The Balkan wars 1912 - 1913 : prelude to the First World War. London 2000. ISBN 0-415-22946-4
• Robert Raymond Kritt: Die Londoner Botschafter-Konferenz 1912-1913. Diss. Wien 1960.
• James M. Miller: The concert of Europe in the first Balkan war 1912-1913. Diss. Ann Arbor 1969.
• Dimitrije Đorđević: Izlazak Srbije na Jadransko more i Konferencija ambasadora u Londonu 1912. Beograd 1956.
• Ignatz Rippel: Nach dem Balkankrieg. Wien 1914.
• Reginald Rankin: The inner History of the Balkan war. London 1914.