НАТО-во бомбардирање на СР Југославија

Од Википедија, слободна енциклопедија

НАТОвото бомбардирањето на Сојузна Република Југославија (или Операцијата Сојузничка сила според НАТО) е воена операција на НАТО против Сојузна Република Југославија што траеше од 24 март до 10 јуни 1999 година, како дел од Косовската војна. Тоа е втора поголема борбена операција во историјата на НАТО, по бомбардирањето на босанските Срби во 1995 година.

При бомбардирањето НАТО вршеше напади врз воени цели, но и врз стопански и цивилни објекти. Во нападите што траеја 78 дена без прекин тешко се оштетени бројни инфраструктурни објекти, стопански објекти, училишта, здравствени установи, медиумски куќи, споменици на културата, цркви и манастири. Проценките за жртвите се движат помеѓу 1.200 и 2.500 загинати и околу 5.000 ранети, а економската штета се проценува на 30 милијарди долари.

[уреди] Причини за војната

Тврдејќи дека на Косово се случува етничко чистење и хуманитарна катастрофа, државите членки на НАТО, во прв ред САД, бараа Советот за Безбедност на ОН да донесе одлука за воена интервенција против Југославија. Поради противењето на Кина и Русија таква резолуција не беше донесена, по што државите членки на НАТО пристапија кон самостојна воена интервенција.

Причината за интервенцијата според НАТО е одбивањето на Југославија да го потпише договорот што и беше понуден во текот на преговорите во Рамбује. Според тој договор суверенитетот на СРЈ беше сериозно доведен во прашање: се бараше влегување на трупите на НАТО во Косово и нивно слободно движење по целата територија на СРЈ, како и референдум по три години на Косово со цел утврдување на неговиот конечен статус. Многу аналитичари, вклучувајќи го и Ноам Чомски, сметаат дека овој договор имаше карактер на ултиматум и дека се калкулираше со тоа дека југословенската делегација нема да може да го потпише.

[уреди] Текот на операциите

Доминантна сила во операциите беше САД, но во нив во одреден степен беа вмешани сите членки на НАТО, дури и Грција и покрај тоа што таа јавно се противеше на бомбардирањето. Бомбардирањето беше сконцентрирано на територијата на Србија, додека другата членка на федерација, Црна Гора, речиси и не беше бомбардирана, бидејќи НАТО сакаше да ја зајакне позицијата на Мило Ѓукановиќ наспроти позицијата на Слободан Милошевиќ.

По почетокот на бомбардирањето започна главниот бран на бегалци од Косово. Во април ОН извести дека 850,000 лица – главнината од нив Албанци – ги напуштиле своите домови. Голем дел од нив пребегнаа во Албанија и Македонија.

НАТО тврдеше дека поседува високо-софистицирано оружје („паметни бомби“ и слично) кои ќе ги минимизираа цивилните жртви, но неспорен факт е дека во текот на бомбардирањата имаше голем број цивилни жртви токму поради бомбардирањата. Помеѓу инцидентите предизвикани од страна на НАТО се воздушниот напад од почетокот на мај врз бегалски конвој од етнички Албанци, при кој беа убиени 50 лица, бомбардирањето на кинеската амбасада во Белград на 7 мај, бомбардирањето на зградата на Радио Телевизија Србија и друго. При нападите беа користени и касетни бомби, како и бомби со осиромашен ураниум.

[уреди] Кумановскиот договор

На 9 јуни СРЈ и НАТО во Куманово потпишуваат договор со кој се стави крај на бомбардирањата. Според договорот на територијата на Косово треба да се разместат 45.000 војници предводени од НАТО и со мандат од Обединетите Нации. Во врска со тоа се постигнува согласност Советот за Безбедност на ОН да донесе соодветна резолуција. Врз основа на тоа, на 10 јуни е усвоена Резолуцијата 1244.