Неопаганство
Од Википедија, слободна енциклопедија
Неопаганството е хетерогена група на нови религиозни движења кои се базирани на антички, главно пред-христијански верувања. Најголем број од нив се индо-европски по потекло. Како што вели и името, овие религии се пагански по природа, иако точната врска со античкото паганство е извор на голем број на дебати.
Неопаганските верувања се разновидни и затоа самиот термин неопаганство е доста широк. Некои Неопагани следат синкретички споеви на повеќе култури, митологии и ритуали, додека други пробуваат до некој степен да ги реконструираат античките верувања кои постоеле пред авраамските религии (христијанството,јудеизмот и исламот). Други пак, следат верувања кои се создадени во модерно време.
Бидејќи термините паган и паганство биле создадени од авраамска гледна точка, неопагански религии се пост-христијански религиозни движења и се главно модерен феномен чии корени потекнуваат од романтизмот во 19 век. Политеистичките религии кои преживеале во модерното доба релативно недопрени од авраамските религии како хиндуизмот и шинтоизмот не се сметаат за неопагански.
Содржина |
[уреди] Историја
По христијанизацијата на Европа, одредени пагански елементи биле асимилирани во христијанството, но интерес за пред-христијанските верувања не се јавил до доцниот среден век со откривањето на старогрчки текстови од страна на арапите и пренесени во Европа од страна на еврејски трговци. Тома Аквински се обидел да ги спои грчко-римските философски концепти и космологија со христијанството. Во времето на Ренесансата, грчката и римската митологија станале сеопфатни низ Европа, но сеуште биле интерпретирани низ христијанска перспектива.
Овој интерес за паганството стигнал во Германија кон крајот на 19 век и биле добредојдени во националните движења кои настанале во овој период. Претставниците на романтизмот исто така се интересирале за паганството. Голем број на опери напишани од Вагнер, како “Das Rheingold” (Златото на Рајна), “Die Walküre” (Валкира), “Siegfried” (Зигфрид) и “Götterdämmerung” (Самракот на боговите) се базирани на легенди од германската митологија. Исто така во овој период се јавуваат голем број на окултистички друштва, особено во Британија. Друштвата како Херметичкиот ред на златната зора и Ордо Темпли Ориентис изведувале голем број на ритуали чии корени биле поставени во паганството.
Неопаганството се создава во 1954 година. Џералд Гарднер ја создава првата неопаганска вера наречена Вика (Wicca), наводно од антички келтски вештерски верувања кои се развивале во тајност (со мешан успех бидејќи многу вештерки биле изгорени од страна на инквизицијата). Подоцна, во 60-тите и 70-тите се создаваат голем број на други неопагански движења како Неодруидизмот и Асатру (Ásatrú).
[уреди] Историски извори
Најголем број од неопаганските вери пробуваат да вклучат историски религии и митологии во нивните верувања, често давајќи емфаза на нивната старост. Така, следбениците на Вика ја нарекуваат својата религија “Старата Вера”, а Асатру уште се нарекува Форн Сед (Forn Sed, на старонордиски Forn Siðr), што значи ”Старите Начини“. Сепак, оваа емфаза не е застапена само во неопаганството, таа постои во скоро секое религиозно движење. Например, името на хиндуистичките текстови Пурани доаѓа од санскрит и значи “прастаро”.
Многу проповедници на неопагански религии тврдат дека постоел историски континуитет помеѓу неопаганството и античкото паганство и овие вери продолжиле да се развиваат подземно за да одбегнат просекуција, но главно овие тврдења се сметаат за лажни. Некои неопагани ги базираат своите верувања на книги и дела чија автентичност е сомнителна. На пример, славјанството, преродбата на верувањата на старите словени е главно базирано на Книгата на Велес, која се смета за фалсификат, главно поради фактот дека словените го создале своето писмо долго по христијанизацијата. Бидејќи неопаганските религии се главно недогматски и најголем број од нив немаат ни свои свети писма, се јавуваат голем број на фалсификувани текстови, митови и податоци. Постојат дури и шпекулации за историското постоење на некои богови. На пример, англо-саксонската божица Еостре и словенскиот Белобог се производ на хипотези и нивното постоење предизвикува голем број дебати. Сепак, неопаганите не изгледаат премногу загрижени од тоа, бидејќи според нив, секој бог (или божица) кој бил обожуван е вистинит, независно од тоа дали претходно постоел низ историјата или не.
Митолошките извори на неопаганството варираат од Келтски, Нордиски, Грчки, Римски, Сумерски, Египетски, и многу други. Некои групи се концентрираат на една традиција, додека други користат повеќе. Некои движења прават синкретски спој на паганизмот со други поголеми религии, најчесто со христијанството. Христо-паганизмот е такво движење.
[уреди] Број на верници
Според Adherents.com, има околу еден милион неопагани ширум светот. Според истражувањата на Роналд Хатон, постојат 250,000 неопагани во Обединетото Кралство. Неодамнешното истражување ARIS 2001 на Градскиот Универзитет На Њујорк во САД живеат 307,000 неопагани, од кои 134,000 се следбеници на Вика, а 33,000 Друиди.
Организацијата Covenant Of The Goddess извршила анкета во 1999 во САД и Канада, според која неопагтанската поулација на овие две земји е 768,400. Други статистики на оваа анкета се:
- 65% од неопаганите во САД и Канада се помеѓу 26 и 39 години.
- 96% од нив се гласачи.
- 71% од нив се припадници на женскиот пол.
- 13% од нив служеле војска, од кои 36% биле жени, драстично поголем процент од тој на жените од други религии.
[уреди] Верувања
Најголем број од неопаганските религии се политеистички, но интерпретациите за божественото варираат од монистички и анимистички до пантеистички и хенотеистички.
Иако според Роналд Хатон античките пагани не верувале дека “"Сите божици се една божица и сите богови се еден бог"”, некои неопагани веруваат дека постои една сеопфатна божествена сила, а сите богови се нејзини аспекти и манифестации. Според некои правци на Вика, постојат две божествени сили, една машка, а другата женска и овие две создаваат рамнотежа во светот, слично на Јин и Јанг. Сепак, многу Ориентални филозофии ја поврзуваат женската страна со слабост, а машката со сила. Во неопаганството ова не е случајот и тука овие две сили се рамноправни.
Бидејќи неопаганските религии главно гледаат на природата и земјата како света, голем процент од неопаганите чувствуваат потреба да ја заштитат и затоа често се борат за еколошки цели како заштита на прашумите и права на животните.
[уреди] Традиции
Различни правци во неопаганството се нарекуваат традиции. Овој збор исто така се користи за различните секти во една иста традиција. Некои поголеми неопагански традиции се:
[уреди] Вика
Вика е најголемата неопаганска религија и е проширена во повеќе земји, но најраширена е низ Британија и САД. Создадена е во 1954 од страна на Џералд Гарднер. Според него, религијата е стар вештерски култ кој преживеал од пред-христијански времиња и постоела во тајност со векови. Од тогаш повеќе секти на религијата се развиле. Оригиналната традиција поствена од Гарднер е наречлена Гарднерска Вика. Освен неа постојат и Александриска Вика, создадена од страна на Алекс Сандерс. Дијанската Вика, наречена по божицата Дијана е феминистичка секта на религијата и најчесто е организирана во групи чии членови се експлицитно жени. Има и некои следбеници на Вика кои не следат ни една гранка, туку се дел од таканаречената Еклектичка Вика.
Оваа религија е често поврзана со магија и окултизам. Во неа изведувањето на магични ритуали е често. Празниците на традицијава се наречени Сабати. Постојат осум различни Сабати и 10 помали празници, наречени гозби.
[уреди] Финско неопаганство
Финското неопаганство нема едно посебно име туку повеќе имиња кои се користат од страната на финските неопагани. Често е нарекуван Укос вера, името на постар обид да се оживеат старите Фински верувања кој е пополитички свртен од модерното финско неопаганство.
Главен проблем на оваа традиција е недостигот на пишани материјали. Повеќето извори се напишани од страна на христијани и можат да бидат претерани или недоверливи. Затоа главно оваа традиција се осврнува на орална култура.
Поради сличноста со нордиската митологија, (особено во ликот на громовникот Уко, кој како и нордискиот Тор создава громови со помош на чекан) многу Финци вклучуваат делови од Aсатру, нордиското неопаганство во својата вера. Сепак, некои ја одбиваат оваа традиција како туѓа, па дури и империјалистичка.
[уреди] Асатру
Асатру доаѓа од старонордиски и значи вера на боговите, поточно вера на Æsir, клан богови од нордиската митологија. Традицијава се нарекува уште и Одинизам и Форн Сед, иако овие два термина исто така се користат за други традиции специфично насочени на верувањата на други германски племиња. Сепак, поради сличноста помеѓу сите овие традиции, понекогаш сите овие имиња се користат како синоними.
Поради толерантните религиозни услови во Исланд во 13 век, има огромни пишани податоци за верувањата на нордиските народи, претежно запишани во поезија. Овие поеми се користат како еден вид на света литература, особено Едите на Снори Стурлусон.
Традицијата Асатру е создадена во 1960-тите од организацијата Íslenska Ásatrúarfélagið (Исландско Асатру братство) и е признаена како религија во Исланд, Данска и Норвешка. Иако Асатру е генерално толерантна религија, некои неонацистички групи ја проповедаат како замена за христијанството. Асатру организациите негираат секаква врска со овакви групи. Познато е дека неонацистите имаат лош однос со овие организации.
[уреди] Хеленизмос и Религио Романа
Иако не се исти, грчката и римската религија се толку слични што e тешко целосно да се одвојат едната од другата. Иако некои организации како Nova Roma следат само една од овие традиции, често може да се најдат групи кои ги следат или двете, или нивен спој.
Хеленизмос (Hellenismos) е името дадено на грчкото неопаганство, а римското неопаганство е наречено Религио Романа (Religio Romana).
Најстарата организација која ја следи традицијата Религио Романа е италијанската Movimento Tradizionale Romano (Римско Традиционално Движење) која постои од 1988 и вклучува стотици членови низ целата земја.
[уреди] Славјанство
Славјанство, како што кажува и името, е неопаганска традиција која ги следи верувањата и обичаите на старите словени. Најраспространето е во Русија, но може да се најде и во повеќето други земји од поранешниот СССР. На Балканот виртуелно не постои.
Ова движење предизвикува голем број на шпекулации и расправии. Бидејќи старите словени не развиле своја азбука пред христијанизацијата, сите пишани информации за словенската митологија се пренесени од втора рака и се често недоверливи. Затоа, голем број од информациите за словенската митологија се хипотези или теории и не може да се утврдат со стопроцентна сигурност. Исто така, традицијава оставила голем број на фалсификувани извори, правејќи еден неред во научниот свет. Дури и светата книга на Славјанството, Книгата на Велес се смета за фалскификат. Сепак, оваа книга се смета за оригинален остаток од античкото словенско паганство во Славјанскиот свет.
Иако некои Славјански организации претпочитаат толеранција, постојат групи, особено во урбаните центри на Русија и Украина кои имаат националистички карактер и се отворено анти-семитски или анти-христијански.
[уреди] Останати традиции
Освен овие, постојат стотици други традиции како Ромува, Диевтуриба, Шаманизам, Натиб кадиш, Технопаганство и многу други. Најголем број од овие се наоѓаат во Европа и Америка, но ги има и во Африка и Блискиот Исток.
[уреди] Видете исто така
- Паганство
- Политеизам
- Религија
