Џовани Батиста Тиеполо

Од Википедија, слободна енциклопедија

Џовани Батиста Тиеполо (исто така Џанбатиста или Џамбатиста Тиеполо) (5 март, 1696 - 27 март, 1770) се смета за еден од последните фрескосликари од „Великиот маниризам“ во Италија и еден од последните мајстори на Венецијанската република.

Содржина 1 Животопис 1.1 Раните години (1696-1726) 1.2 Зрели дела (1726-1750) 1.3 Признанија (1750-1570) 2 Критички осврти и оставнина 2.1 Листа на дела 3 Надворешни врски

[уреди] Животопис

[уреди] Раните години (1696-1726)

Џамбатиста е редон во Венеција како последното од шесте деца на морскиот капетан Доменико Тиеполо и неговата жена Орзета. Додека презимето Тиеполо е од патрициско потекло, татко му на Џамбатиста не бил заинтересиран да бара право за благородство. Идниот уметник бил крстен во парохијалната црква Сан Пјетро ди Кастело со име Џовани Батиста, по неговиот кум, венециски благородник по име Џовани Батиста Дориа. Една година по неговото раѓање, татко му на Џамбатиста умира, оставајќи ја Орзета во тешка финансиска положба.

Најпрвин Џамбатиста бил ученик на Грегорио Лацарини, но најсилните влијанија кај него дошле од неговите постари современици како Себастијано Ричи и Џовани Батиста Пјацета. Кога имал 19 години, Тиеполо ја извел својата прва значајна нарачка, Жртвувањето на Исак (денес во школата Академиа). Тој го напуштил студиото на Лацарини во 1717, и бил примен во еснафот Фрагљиа.

Во 1719 Тиеполо се оженил со Сесилија Гварди, сестра на венецијалнските сликари Франческо Гварди и Џовани Антонио Гварди. Заедно имале девет деца. Четири ќерки и три сина го преживеале детството. Два сина, Доменико и Лоренцо, сликале заедно со татка си како помошници и стекнале засебни признанија. Неговиот трет стил станал свештеник.

[уреди] Зрели дела (1726-1750)

Дионисо Делфино, патрициј од фриулискиот град Удине, му нарачал на Тиеполо да слика фрески во капелата и дворецот; оваа работа му земала две гоцини, (1726-1728). Ова било неверојатно и речиси револуционерно остварување со употреба на бледи тоналитети и ведри потези. Со обединување на Себастијано Ричиевата маниера паолеска, Тиеполо веднаш се оддалечил од техниката киароскуро типична за барокот, но го здржил театралниот раскош на Рубенс. Многумина го сметаат за прототипен сликар на италијанското рококо во 18-тиот век. Првото негово ремек-дело во Венеција бил циклус од огромни платна насликани за декорација на големата приемна соба во дворецот Ка Долфин, Венеција (ц. 1726–1729), кои иссликуваат антички битки и триумф.

Набргу Тиеполо станал многу баран, барања кој тој ги задоволувал со помош неговата обилна продуктивност. Тој сликал платна за цркви како во Вероланова (1735-1740), за колата Scuola dei Carmini (1740-47), за Скалци 1743-44), тавани за дворците Акринто и Казати-Дуњани во Милано (1731), декорација за капелата Колеони во Бергамо (1732-1733), таван за Џезуатите (Сан Мариа дел Росарио) во Венеција (1737-39), Палацо Клеричи во Милано (1740), декорации за вилата Корделини, Монтекио Маџиоре (1743-1744) и за салонот на дворецот Палацо Лабиа во Венеција, прикажувајќи ја Приказната за Клеопатра (1745-1750).

[уреди] Признанија (1750-1570)

Веќе во 1750 иемто Тиеполо бил добро познато ширум Европа. Во придружба од неговиот син Џандоменико, Тиеполо допатувал во Вирцбург по повикот на Прицот-бискуп Карл Филип фон Грајфенклау во 1750, каде живеел повеќе од три години и извел величенствени фрески на таванот на Вирцбуршкиот дворец. Неговите таваснки фрески на скалилата таму представуваат најголемата збирка тавански фрески во светот со зафатнина од (677 m²), која била изработена со помош на неговите синови Џандоменико и Лоренцо.

Тиеполо се вратил во Венеција во 1753, каде бил избран за Председател на Падовската академија. Неговата слава му довела многу нарачки: како на пример театрални фрески за цркви; Триумфот на верата во Венеција, Киеза дела Пиета; фрески на ѕидни плочи во Ка Рецонико (во која денес стои и неговата таванска фреска од Палацо Барбариго); и слики за партициски вили во во венецискиот крај како Вила Валмарана (Винченца) и панегиричките фрески за огромната, денес населена Вила Писани во Стра.

Меѓутоа во 1761 добил нарачка од кралот на Шпанија Карлос III за изведба на таванска декорација за престолната соба во кралскиот дворец во Мадрид, чиј предмет бил Славењето на Шпанија. За време на неговиот престој таму ја предизвикал зависта и горкиот отпор на Антон Рафаел Менгс. Тиеполо починал во Мадрид на 27 март, 1770 год. Доаѓањето на строгиот неокласицизам довело до бавно опаѓање на неговиот стил, но не го спречил неговото влијание на развојот на уметноста. Веќе во 1772 Тиеполо бил доволно славен за да биде документиран како сликар на дуждот Џовани Корнаро, одговорен за декорација на дворецот Палацо Монцеинго а Сан Поло.

Додека Тиеполовите синови продолжиле да се занимаваат со фрескосликарство, венецијанската република, која со векови поддржувала уметнички мајсторства, сега се распаѓала како резултат на наполеоновите освојувања.

[уреди] Критички осврти и оставнина

Тиеполо се смета за последниот венецијански сликар-олимпиец (кои Тиеполо нити ги запознал, нити примил било какво влијание од нив: Џорџоне, Тицијан, Веронезе и Тинторето. Како Тицијан, Тиеполо стана европски славен. Три декади по неговата смрт, републиката Ла Серенисима се распаднала под наполеоновата чизма. По боја, неговите дела се величенствени по со нивната брилијантност и композициско единство кое генерално не постоело кај предходните венецијански сликари. Неговите богати историки збирни дела се капат во кралска луминесценција, и помпезен декор. Неправедно е да се суди Тиеполо по одсуството на негови ученици и следбеници, бидејчи неговите синови развиле слични, но сепак карактеристични стилови.

Тиеполо е најпознат по своите фрески, особено на тавани. Овие ја следеле барокната традиција на Пјетро да Кортона и Андреа Поцо, и се обидувале да го отворат затворениот простор кон небото, со нагорен поглед на огромни композиции кои се сврзани со фината орнаментација на рококо архитектурата и скулптурата. Кај фреските од типот на оние кај Палацо Валмарана во Винченца, овие не се велики погледи кон светот на митологијата, туку како инструмент за пренесување на нивните посматрачи во средината на акцијата. Најран пример за ова е неговот платно за Ка Долфин, кое му помогнало на Тиеполо да воведе бујни костуми, класична скулптура и акција која изгледа како да се прелева од таваните. Овие се поставени во ниши (вдлабнатини), а потоа се опкружени со фресконаликани рамки .

Освен во неговите најрани дела, неговиот стил е воочливо оддалечен од барокот, каде биле популарни темни, затворени простори осветлени со високи контрасти; дневната светлина на Тиеполо осветлува многу понежно со помош на една сончева палета. Од особено значење е неговата употреба на перспектива; во Палацо Лавија во Венеција, тој соработувал со експерт за перспектива, Џироламо Менгоци Колона. Фактот што Колона исто така имал осмислувано збиерни дела за опери, ги прави делата на Тиеполо потеатрални.

Неговите славни фрески, дела во врвот на зрелоста, се наоѓаат во Вирцбург. неговата Алегорија на планетите и континентите го представува Аполон, кој го започнува својот дневен тек; пожествата околу него ги симболизираат планетите; алегориски фигури (на корнизот) ги представуваат четирите континенти, вклучувајќи ја и Америка.

[уреди] Листа на дела

• Розарската институција (1737-9).
• Тавански фрески во надбискуповиот дворец во Вирцбург (1750-53)
• Престолната соба на Карлос III во Мадрид (1761-70).

[уреди] Надворешни врски

• Многу дела на Тиеполо
• Дела од Удине
• Кратка биографија
• Илустрирана биографија и објасненија за разни познати дела