Żejtun
Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.
| Iż-Żejtun | |
| [[Image:{{{lokalità/emblema}}}|100px|]] | |
| Motto: {{{lokalità/motto}}} | |
| Isem uffiċjali: | Żejtun Ċittà Beland |
|---|---|
| [[Image:{{{lokalità/mappa}}}|300px|]] | |
| Latitudni: | {{{lokalità/latitudni}}} |
| Lonġitudni: | {{{lokalità/lonġitudni}}} |
| Area: | {{{lokalità/area}}} km2 |
| Popolazzjoni: - Total - Densità: |
11,522 {{{lokalità/densità}}} pers./km2 |
| Konfini: | Tarxien, Fgura, Żabbar, Marsaskala, Marsaxlokk, Għaxaq, Santa Luċija |
| Isem ta' l-abitanti: | Żwieten |
| Patrun: - Qaddis - Ġurnata: |
Santa Katarina ta' Lixandra it-Tielet Ħadd ta' Ġunju |
| Sit Elettroniku: | {{{sit}}} |
Iż-Żejtun huwa raħal ta' daqs medju fin-nofsinhar ta' Malta, b'popolazzjoni ta' 11,522 ruħ (Uffiċju Nazzjonali ta' l-Istatistika 2005). Huwa maħsub illi sa l-2010, il-popolazzjoni tilħaq it-13,133 ruħ. Iż-Żejtun ħa ismu mil-produzzjoni taż-żejt taż-żebbuġ. Huwa jmiss ma' Ħal Tarxien, Marsaxlokk, Ħal [Għaxaq]], il-Fgura, Ħaż-Żabbar, Wied il-Għajn (Marsaskala), u Santa Luċija.
Ir-raħal ingħata it-titlu ta' Belt mil-Gran Mastru Hompesch fl-1797. Hemm bosta fdalijiet rumani f'dan ir-raħal.
Il-Knisja Parrokkjali hija ddedikata lil Santa Katerina V.M. ta' Lixandra. L-ewwel ġebla tal-knisja ġiet imbierka minn Dun Pawl Branchel. Il-knisja ġiet kompluta fl-1720, u ħadet post oħra eqdem, li għadha teżisti sa llum u hija mlaqqma ta' San Girgor, minħabba l-purċissjoni li ssir kull sena sa minn żminijiet medjevali għal din il-knisja.
Hemm numru ta' kapelli, fosthom dawk ta' San Klement, lil Madonna tal-Bon Kunsill, is-Salvatur u Santa Marija, l-Ispirtu S-Santu u Sant' Anġlu. Fost il-ħariet hemm dawk ta' Ħal Tmim, Ħal Ġinwi, Ħabel ix-Xgħir u Tal-Ħniena.
Fi żminijiet nofsana l-inħawi ta' madwar iż-Żejtun kienu magħrufa bħala Le Terre di Santa Katarina. Numru ta' parroċċi ħarġu miż-Żejtun - bħal dawk ta' Ħal-Għaxaq u ta' Marsaxlokk.
Matul dan l-aħħar ħamsin sena iż-Żejtun jibqa' msemmi għar-rivalità politika, bil-quċċata tintlaħaq fl-1981, bl-inċidenti ta' tal-Barrani, bejn partitarji Nazzjonalisti u l-pulizija. Għadu ma ħariġx fil-beraħ il-għan dwar min seħaq li jagħmel il-mass meeting politiku hemm, anki meta nafu li fiż-Żejtun, il-Partit Nazzjonalista ftit li xejn għandu appoġġ.
Minn dak inhar ma nħassitx il-ħtieġa li l-Partit Nazzjonalista jagħmel aktar mass meetings fiż-Żejtun. Tant li fl-elezzjonijiet tal-kunsilli lokali ta' l-2005, dan irtira l-kandidatura ta' tnejn f'ismu sabiex ma ssirx votazzjoni.
Diskriminazzjoni lejn dan ir-raħal - għalkemm sottili - għadha teżisti sa llum.
Il-festa ta' Santa Katerina - l-aktar avveniment fil-kalendarju tas-sena importanti għal dan il-villaġġ issir fit-tielet Ħadd ta' Ġunju, hu mhux fid-data uffiċjali fil-25 ta' Novembru. Hemm żewġ baned - il-Banda Beland, u il-Banda Żejtun. L-innu li jitkanta fil-knisja iddedikata lil Santa Katerina, għandu il-kliem ta' Emmanuele Palmier-Cecy u l-mużika ta' Dun Lawrenz Mifsud.
Kompożitur Żejtun famuż ieħor kien Karlu Diacono, li għalih ġiet imsemmija il-Junior Lyceum tal-bniet fiż-Żejtun stess. Skola oħra fiż-Żejtun hija dik Primarja, mibnija mill-Ingliżi fuq stil neo klassiku. Din fiha wkoll il-librerija pubblika, meqjusa fost l-aqwa fl-irħula Maltin.
Is-sindku huwa is-Sur Joe Attard, fil-waqt li l-arċipriet huwa Dun Eric Overand.
[editja] Id-Djalett Żejtuni
Fiż-Żejtun insibu kliem li f'Malta kollha jintużha biss miż-Żwieten u minn x'ftiet nies oħra fl-irħula tal-madwar. Fost dawn il-kliem insibu l-kelma 'manoċċa' li tfisser tajra tal-karti, hemm ukoll 'ċulqana' li hi kelma minflok għonella. Barra li fiż-Żejtun insibu kliem uniku għal dan ir-raħal b'storja antika, insibu wkoll id-djalett Żejtuni, li għaddu jiġi mitkelem min-nies ta' żoni antiki taż-Żejtun, fosthom ġo Bisqallin, Ħal-Bisbut, Gwiedi, u Ta' Tavlin.
Hawn taħt hawn silta miktuba bid-djalett Żejtuni:
Biż-Żejtuni: "Mele ħa ngħajdilkom dawn il-ġiex pruspar li ma ġrawx il-biereħ imme snijn ilu mite kien għod kelli xa ħuġa foq it-tlitijn sene. Mele f'daqqa waħde it-televixen berreq tnejn, intife u telaq għall kullox, l-għade ġebt wieħet biex jirranġajuli u melli ruħ, qalli: 'Ħebijp, dun ġu għamlu żmienu tu, jekk fursi msewwilek ma ntijkx garanzija li tura sa l-aħbarijiet tal-lelje, eħsep għall wieħet ġdijt sijap, u sa jkewn għandek, dun mowr aqtaw ħelli ma tħallaslowx il-liċenzje għalxejn'. Qalli x'nagħmel u għadt mele l-ġimgħe d-dieħle mmowr ħelli ningassuh. L-għade mort il-Belt għand tax-xandijr u hemm qaluli biex immowr il-qurti biex qebel nagħmel avvidavit li t-televixen vieru ma jeħdemx."
Issa hawn taħt hawn l-istess silta miktuba bil-Malti standard, biex tidher id-differenza mid-djalett Żejtuni:
Bil-Malti standard: "Mela ħa ngħajdilkom dawn iż-żewġ praspae li ma ġrawx il-bieraħ imma snin ilu meta kien għadd kelli xi ħaġa fuq it-tlettin sena. Mela f'daqqa waħda t-televiżjoni teptep tnejn, intefa' u telaq għal kollox, l-għada ġibt wieħed biex jirranġahuli u malli raħ, qalli: 'Ħabib, dan diġa għamlu żmienu ta, jekk forsi nsewwilek ma nagħtikx garanzija li tara' sa l-aħbarijiet tal-lejla, aħseb għal wieħed ġdid sieħbi, u sa jkun għandek, dan mur aqtgħu ħalli ma tħallaslux il-liċenzja għalxejn'. Qalli x'nagħmel u għadt mela l-ġimgħa d-dieħla mmur ħalli ningassah.
[editja] Ħoloq
| editja | Kunsilli lokali ta' Malta |  |
|---|---|---|
| Malta | ||
| Attard | Balzan | Birgu (Vittoriosa) | Birkirkara | Birżebbuġa | Bormla (Cospicua) | Dingli | Fgura | Floriana | Gudja | Gżira | Għargħur | Għaxaq | Ħamrun | Iklin | Isla (Senglea) | Kalkara | Kirkop | Lija | Luqa | Marsa | Marsaxlokk | Mdina | Mellieħa | Mġarr | Mosta | Mqabba | Msida | Mtarfa | Naxxar | Paola (Raħal Ġdid) | Pembroke | Pietà | Qormi | Qrendi | Rabat | Safi | San Ġiljan | Santa Luċija | San Pawl il-Baħar | San Ġwann | Santa Venera | Siġġiewi | Sliema | Swieqi | Ta' Xbiex | Tarxien | Valletta | Wied il-Għajn (Marsaskala) | Xgħajra | Żabbar | Żebbuġ | Żejtun | Żurrieq | ||
| Għawdex | ||
| Fontana | Għajnsielem | Għarb | Għasri | Kerċem | Munxar | Nadur | Qala | Rabat (Victoria) | San Lawrenz | Sannat | Xagħra | Xewkija | Żebbuġ | ||
