Гајо Петровиќ
Од Википедија, слободна енциклопедија
Гајо Петровиќ (Карловац, 12 март 1927 – Загреб, 13 јуни 1993) е марксистички хуманист, еден од главните теоретичари на Праксис школата во бивша Југославија и единствен уредник на списанието „Праксис“ што беше на таа функција од основањето до замирањето на списанието.
Содржина |
[уреди] Академска кариера
Своите филозофски студии ги започнува на Универзитетот во Загреб. Во учебната 1947-1948 како студент на размена оди во СССР и таму се запознава со репресијата на филозофската мисла што ја воведе Сталин. По враќањето во Југославија ги завршува своите студии и од 1950 почнува да предава на Филозофскиот факултет во Загреб, каде што останува сè до своето пензионирање. Докторира со дисертација во врска со филозофските погледи на Георги Плеханов. Одреден период е претседател на Хрватското филозофско друштво.
Во 1986 година се објавени неговите „Избрани трудови“, а во 2001 година, постхумно, во Загреб е објавен зборник на трудови насловен „Реалноста и критиката“.
[уреди] Филозофски погледи
Уште во 1950-тите Петровиќ се профилира како еден од водечките југословенски критичари на сталинистичките филозофски тези. Во раните 1960-ти неговите филозофски сфаќања еволуираа кон толкување на марксизмот втемелено врз филозофските дела на младиот Маркс. Ослободувањето од сталинистичките догми беше на иста линија со самоуправната ориентација на титоистичкиот режим, но постојаните критички забелешки на Петровиќ и на останатите припадници на Праксис школата кон системот го доведе до судир со власта. Во 1968 година поради неговата поддршка за студентското движење, Петровиќ е исклучен од Сојузот на комунистите на Југославија.
Карактеристично за филозофијата на Петровиќ е противењето на вообичаеното толкување на филозофските погледи на Маркс како дијалектички материјализам и неговото инсистирање дека Марксовата филозофија беше мислење на револуцијата, кое контемплира околу можностите за револуционерна промена на постојниот нехуман свет.
[уреди] Творештво
Петровиќ е автор на 14 книги и повеќе статии и есеи. Помеѓу позначајните негови дела се:
- „Англиската емпиристичка филозофија (1955)
- „Филозофските погледи на Г. В. Плеханов“ (1957)
- „Логика“ (1964)
- „Од Лок до Ајер“ (1964)
- „Филозофијата и марксизмот“ (1965)
- „Можноста на човекот“ (1969)
- „Филозофијата и револуцијата“ (1971)
- „Зошто праксис?“ (1972)
- „Мислење на револуцијата“ (1978)
- „Маркс и марксистите“ (1986)
- „Во потрага по слободата“ (1990)
[уреди] Надворешни врски
- Архива на Гајо Петровиќ на Македонската марксистичка архива
- Архива на Гајо Петровиќ (на англиски јазик)
- Статија на Душан Жубринчиќ за Гајо Петровиќ (на хрватски јазик)
- „Историјата и природата (на хрватски јазик)
- „Моќта, насилството и хуманоста (на хрватски јазик)
- Околу Лудвиг Витгенштајн (на хрватски јазик)
