Душанов законик
Од Википедија, слободна енциклопедија
Душановиот законик (во старите ракописи се нарекува Закон Благовјернаго Цара Душана), покрај Номоканонот на св. Сава, е најзначаен закон на феудална Србија, донесен на соборот на црковните великодостојници и власници во Скопје на 21 мај 1349, а дополнет на соборот во Серес во 1354. Законот бил усвоен со цел да се осигура владетелскиот статус и бенефициите на властелата, да обезбеди мерки за држење на меропаси и други себри; и да ја зацврсти власта во освоените области создавајки единствена балканска држава.
Законикот се состои од 135 до 201 член (во зависност од верзијата на зачуваниот манускрипт). Првите 38 членови се посветени на црквата, потоа следат одредби кои се однесуваат на бенефициите на властелата и слободните луѓе и нивните должности, потоа одредби кои говорат за обврските на зависното население. Во продолжение следуваат одредби за судството и правото на судиите, за казните за различните врсти на кривични и други престапи.
При составувањето на законикот, како извори послужиле: Одредбите од византиското право, т.н. Василики и разни српски повелби и договори. Во Законикот се наоѓаат и два византиски правни документи: скратена Синтагмата на Матија и Законикот на царот Јустинијан I (Јустинијановиот кодекс)
Некои преписи на Душановиот законик започнуваат со зборовите: „Законик на пречесниот и христољубивиот македонски цар Стефан, владетел српски, бугарски, унгарско-влашки, далматиниски, арбанашки, и на многу други региони и земји“. Вака гласат загрепскиот, раваничкиот и софискиот препис на Душановиот законик.
Прогласувајќи се за владетел на балканските народи царот Душан ја истакнал претензијата на легитимно владеење со поданиците на Византиското царство.
Оригиналот на Душановиот законик не е зачуван, но денес постојат околу 20 преписи меѓу кои се загребскиот, призренскиот, струшкиот и софискиот.
Содржина |
[уреди] Литература
- Т. Зигелъ, Законикъ Стефана Душана. С. Петербургъ 1870
- Стојан Новаковић, Законик Стефана Душана цара српског 1349. и 1354, Београд 1878.
- Т.Флоринский, Памятники законодатльной дъятельности Душана Царя Сербовъ и Грековъ. Киевъ 1888.
- А. В. Соловјев, Законодавство Стефана Душана цара Срба и Грка, Скопље, 1928.
- А. В. Соловјев, Законик цара Стефана Душана 1349. и 1354. године, Београд, 1929, 1980.
- А. В. Соловјев, Изабрани споменици спрског права од 12. to 15. века 1926.
- Т. Тарановски, Историја српског права у немањићској држави, I, II, III, IV Београд, 1931.
- Н. Радојчић, Душанов законик, Београд, 1953.
- Д. Богданивић, Душаново законодавство, Београд
- Б. Марковић, Душанов законик, Београд, 1986.
[уреди] Понови изданија на Душановиот законик
- Законик цара Стефана Душана, Београд, 1975.
- Законик цара Стефана Душана (Струшки и Атонски рукопис) књига 1, Београд, 1975.
- Законик цара Стефана Душана (Студенички, Хиландарски, Ходошки и Бистрички рукопис) књига 2, Београд, 1981.
- Законик цара Стефана Душана (Барањски, Призренски, Сисатовачки, Раковачки, Раванички и Софијски рукопис) књига 3, Београд, 1997.
[уреди] Видете уште
- Стефан Душан
[уреди] Надворешни врски
- Душанов законик веб страна по повод 650 години од донесување на Законикот.
- Раванички препис на Душановиот законик
- Батрићевић, Ана „Legal Transplants and the Code of Serbian Tsar Stephan Dushan: A Comparative Study“ (22 декември, 2006). Достапно на SSRN: http://ssrn.com/abstract=953277
