Елизабета Шелева
Од Википедија, слободна енциклопедија
Елизабета Шелева (родена во Охрид, 1961 година) е литературен критичар и теоретичар.
[уреди] Основни биографски податоци
Литературен критичар и теоретичар. Родена во Охрид, 1961. Вонреден професор по Теорија на книжевноста и Методологија на литературните студии на Катедрата за Општа и компаративна книжевност, на Универзитетот Св. Кирил и Методиј во Скопје. Дипломирала на Катедрата за компаративна книжевност на Филолошкиот факултет во Скопје. Магистрирала на Филолошкиот факултет во Белград, 1989, теза: Типолошки модели на македонската книжевна критика. Докторирала на Филолошкиот факултет во Скопје, 1998 на тема Од дијалогизмот до интертекстуалноста (од Михаил Бактин до пост-структуралната критика).
[уреди] Творештво
Шелева издала преку 100 написи, вклучувајќи ги книгите:
- Компаративна поетика (постмодернизмот во македонската фикција/новела, 1996)
- Книжевно-теориски студии (1997)
- Културолошки есеи (2000)
- Од дијалогизмот до интертекстуалноста (2000)
- Заробеници на денот (избрани колумни), 2001
Поемата „Она“ е една од ретките еротски поеми во корпусот на современата македонска лирика и своевиден жанровски исчекор во лирскиот опус на авторот, знаменитиот македонски поет, есеист, драматург и преведувач, од средната генерација македонски писатели – Богомил Ѓузел. Во време кога најголем дел од нашите автори се свртуваат кон опсесивните – историски и трауматични – сцени, ликови и симболи, оваа поема сведочи не само за оригиналниот мотивски исчекор од споменатиот контекст, туку и за творечкиот потенцијал на Богомил Ѓузел – како автор со самосвоен, длабоко личен, и затоа – непредвидлив креативен развој. Станува збор за суптилна еротска поема, во која лирскиот субјект, со копнежливо-трепетен тон, му се обраќа на лирското Ти, и, при тоа, ја манифестира својата голема, имагинативна енергија. Покрај континуитетот на некои од константните одлики на лириката на Богомил Ѓузел: жестокоста, пенетрантноста, опороста, горчливата луцидност, немилосрдниот цинизам; овојпат, лирскиот субјект ја соголува и својата длабока интима: својата похотливост и ласцивност, еротската гордост и самосвест; но – и ранливоста и трепетот пред женскиот архетип, љубоморната растргнатост, опчинетоста пред невидливата, алхемиска господарка од подземјето. Во изливот на својот еротски пантеизам, тој обликува есенцијална концепција и поетска слика за Вечната жена, во која се преплетуваат симболите на исконската жена – Ева, божицата на подземјето и плодноста – Деметра, сликата на Природата – како бесконечна мајка-родителка, алхемичарската претстава за огнената Анима, душата на светот. Таа има амбивалентен учинок врз поетскиот субјект: напати, тој отворено ја манифестира својата фасцинација и (фројдистичкиот) копнеж за „брцнување“ и враќање во неа; а, напати е, исто така, застрашен и беспомошен пред нејзината „жива песок“, безграничната, апсорптивна моќ. Авторот на овие стихови несомнено ја испишува својата вознемиреност и загриженост пред “гаснењето на огледалата”, животниот сјај и трепет, жедта што го придвижува да љуби и да твори, но, таа јанѕа и интимна тревога ги пронаоѓа токму “зад цртата на видливото”, или, од онаа страна на непосредно допирливото и соопштливото. Ги пронаоѓа, поточно, во својата навидум кротка, но изразито бурна и ликовно импрегнирана, поетска внатрешнина. Така веќе со индикативно избраниот наслов, овој наш, пошироко знаменит автор недвосмислено го потврдува својот поетички континуитет и за него препознатливата интровертна поетика. Насловната синтагма “внатрешен предел” интенционално се совпаѓа со длабоката загледаност на лирскиот субјект во себеси, во својот најдлабок духовен “ентериер”, во кој, од друга страна, се препознаваат и откриваат множество драматични инхерентни слики. Освен што постојано се докажува како една од најприсутните, најангажирани и најкомпетентни проследувач(к)и на литературните, но и на безмалку, сите културни случувања кај нас, Елизабета Шелева докажува и дека нејзиното присуство станува бележито, имено, затоа што настојува – како што поминуваат годините – се поуспешно да воспоставува сопствен систем кој несомнено ја афирмира. И кој, несомнено, станува високо вредносен. Нејзините книги – кои што внимателно (системично) ги собира своите аргументирани/мериторни реминисценции искажувани во разни околности и на различни теми: литературата, театарот, филмот, ликовните уметности, културата (како ситем), балканскиот контекст во кој сите овие феномени се искажуваат/прекршуваат... – како да се темпирани така што треба да се појават на секои две-три години. За да ги сумираат состојбите, по што –нели –присуството и ангажманот може и мора да продолжи. Накај нови предизвици. И нови синтези.
