Ultravigelett
From Wikipedia
UV oder Ultravigelett is en Klöör in't Licht, wat en Minsch nich sütt, aver bannig Deere künn dat sinn, so t.B. Insektens, ville Krüüpdeer, en por Spennens un lüttje Vagels.
Dat Ultra- in Ultravigelett is ut de olle Latiensche Spraak, dat meent hinner, över un wick wech. So ist dat och, dat Ultravigelett kummt in dat Spektrum von der eletromagnetsch Bülgen hinner dat Vigelett, wat man sehn kann. De Frequenz vun’t Ultravigelett is höger, de Bülgen sün kötter, man bi dat Vigelett. Je wieder et vun’t Vigelett wech geiht in't Ultravigelett, desto grööter is de Energie in een Lichtquant.
Dat energieriche UV-Licht kann gefahrlig sin för et Leven. Dat Ultravigelett in’t Sünnlicht kann een verbrenn un krebskank maken. Dat gliche is bi Roentgenbülgen un bi Gammastrahlen.
Et gifft keen kloren Ünnerschied tweken Ultravigelett un Roentgenbülgen un de Gammabülgen, mans wie se entstahn.
- Ultravigelett kömmt ut dat Sünnlicht un ut speziale Lampens. De Bülgenläng von't Ultraviolett in de engere Senn is vun 380 nm bis runner op 5 nm, de Frequenzen sün 789 THz un mehr, de Energie vun een eenzelnet Quant is 3.26 eV un opward.
- De Röntgenbülgen warn in de Höftsaak in'n medizinsche Röntgenschap met Eletronröhrn makt. Ihr Bülgenläng is tweken 10 Nanometers un 0,1 Nanometers.
- Gammabülgen gifft ut de Radioaktiviteit, de Deel von de radioaktive Strahlen, dat so nennt ward, hebt en Bülgenläng vun 0,5 Nanometers bet 0,124 Nanometers.
Ultravigelett met en Bülgenläng unner 200 Nanometers, dat is ok Roentgen- un Gammastrahlen, wart og ioniseerende Strahlen nennt. Dat is, als de Energie in een Lichtquant dovun utriekt, een Elektron ut en Atom oder Molekül rut to slaan. Dat is just wat de Bülgen gefahrliek maakt for Minschen, Deer un Planten.
Noormal Glas is düster for elektromagnetsche Bülgen vun 200 Nanometer un körter, avver vile spezielle Glasoorden hebben dat nich, t.B. eenige Autoschieven.
Kiek og bi: Swattlicht, Infraroot, Elektromagnetische Bülgen, Radiobülgen, Sünnöl
