Aandeel
Van Wikipedia
| Effecten | |
|
Effecten |
|
|
Markten |
|
|
Obligatie per coupon |
|
|
Obligaties naar onderpand |
|
|
Obligatie naar emittent |
|
Een aandeel is een eigendomstitel van een bedrijf. De bezitters van de aandelen van een bedrijf worden samen de aandeelhouders genoemd en zijn dus gezamenlijk eigenaren van het bedrijf. Aandelen hebben doorgaans geen vervaldatum, het gaat meestal om permanente terbeschikkingstelling van het geïnvesteerde kapitaal.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Het eerste bedrijf dat aandelen uitgaf, was de Verenigde Oost-Indische Compagnie. Die aandelen werden nog niet in een beurs verhandeld, maar in de kantoren van de VOC zelf. De koper en verkoper moesten zich aanmelden in het kantoor waarna de overdracht gebeurde.
Kleine aandeelhouders haakten al snel af door de duur van het eerste succes. Zo kwam de VOC snel in handen van enkele rijke families. Het allereerste dividend werd niet uitgekeerd in geld, maar in natura van de opbrengst.
[bewerk] Aandelen: winst of verlies?
Wil de eigenaar van de aandelen zijn geld terug, dan dient hij zijn aandelen te verkopen, tegen de dan tussen koper en verkoper overeengekomen prijs, of tegen een koers, zoals die op de beurs bepaald wordt.
Aandelen geven geen recht op een vast inkomen (rente), daar het niet om geleend geld gaat, zoals dat via een obligatielening wel het geval is. De inkomsten die uit een aandeel komen (het globale inkomen of de return) bestaan uit twee componenten: de meerwaarde uit koerswinst en het dividend. De meerwaarde op het aandeel is de koersschommeling tussen de terbeschikkingstelling van het kapitaal (ofwel de aankoop van het aandeel van een bestaande aandeelhouder) en terugtrekking van het kapitaal (de verkoop). Tussen koers bij aankoop en koers bij verkoop kan een fors verschil zitten, met andere woorden, men kan er zowel aanzienlijke verliezen als winsten mee verkrijgen. Het dividend is het bedrag dat een bedrijf aan zijn aandeelhouders uitkeert uit de in een jaar gerealiseerde winst.
Hoewel aandelen geen vaste of nominale waarde hebben, kan men de oorspronkelijke waarde ervan op het document vermelden, doch dit heeft slechts een historische betekenis. Als deze waarde vermeld staat, vindt men deze terug in de rubriek "kapitaal" van de rekeningen van het bedrijf.
Via de Algemene Vergadering van Aandeelhouders hebben de houders van aandelen in het bedrijf recht op inspraak in de bedrijfsvoering. Vaak, vooral wanneer het een ter beurze genoteerd bedrijf betreft, zijn er vele duizenden aandeelhouders en het zou dus niet praktisch zijn om die allemaal bij de dagelijkse bedrijfsvoering te betrekken. In plaats daarvan heeft het bedrijf een bestuur dat als hun vertegenwoordiging bij de bedrijfsvoering betrokken is. Deze bestuurders worden benoemd door de directie en hun aanstelling wordt op de eerstvolgende algemene vergadering bekrachtigd. Elk aandeel geeft tijdens de algemene vergadering recht op een stem. Soms kunnen er aan (een deel van) de aandelen meerdere stemmen toegekend worden. Dit gebruik wordt als weinig democratisch gezien en sterft dan ook uit. Als iemand meer dan 50% van alle aandelen heeft, geeft hem dat de complete controle over het bedrijf.
Als tegenprestatie voor de investering krijgen de aandeelhouders een deel van de winst van het bedrijf uitgekeerd in de vorm van een dividend. Bovendien kan de waarde van een aandeel stijgen als de totale waarde van het bedrijf (het eigen vermogen) groeit, of er de verwachting bestaat dat dat in de toekomst zal gebeuren. De toegenomen waarde van het aandeel kan de aandeelhouder verzilveren door het aandeel te verkopen op de aandelenbeurs (beurshandel). De aandelen van één bedrijf kunnen op meerdere beurzen tegelijk verhandeld worden. Voorbeeld hiervan is de Belgisch-Franse bankverzekeringsgroep Dexia, genoteerd op Euronext Parijs en Brussel, de Nederlandse bankverzekeraar ING, genoteerd in Amsterdam en in New York, of het vroegere Petrofina, vroeger genoteerd te Brussel en te New York.
[bewerk] Waarom aandelen?
Wanneer er ideeën bestaan voor bedrijfsvoering, maar er is geen geld om het idee tot uitvoer te brengen kan de eigenaar proberen naar een bank te stappen en daar geld te lenen. Voor zo'n lening wil een bank echter garanties, of een hogere dan de gangbare marktrente als vergoeding voor het risico. Alternatief kan het bedrijf aandelen uitgeven en zo proberen mensen die enthousiasme voor het idee delen mee te laten betalen aan de uitvoering. Deze mensen zijn vaak bereid om enige tijd te wachten voordat ze een rendement op hun geld zien. Soms wordt er naar dit soort startgeld verwezen als durfkapitaal. Dit laatste is vooral het geval als het gaat om bedrijven die nog geen trackrecord hebben, zodat het risico veel hoger ligt dan bij een gevestigd en bekend bedrijf. In een nog vroeger stadium, wanneer het gaat om de financiering van een idee, waarmee een bedrijf als zodanig nog in een opstartfase is, spreek men over 'seed-kapitaal'. De risicograad hiervan is beduidend hoger dan in het voorgaande geval.
Het eerste bedrijf wereldwijd dat aandelen uitgaf was de Vereenigde Oostindische Compagnie, in 1602. En daar zien we nog een reden om aandelen uit te geven; het was toen een groot risico om maar één schip te bezitten. Ging het schip verloren, dan verdween daarmee al het kapitaal. Het was daarom veel minder risicovol om in plaats van één schip, twintig aandelen van twintig schepen te bezitten. Risicospreiding was dus voor de eerste aandeelhouders een belangrijke motivatie om ze uit te geven.
[bewerk] Terminologie in verband met aandelen
[bewerk] Rechten verbonden aan aandelen
Aandelen geven recht op een dividend. Dit is een variabel gedeelte van de winst en is voor het bedrijf geen verplichting. De economische en andere factoren bepalen de hoogte van dit bedrag.
De aandeelhouder heeft stemrecht op de algemene en op de buitengewone algemene vergaderingen. Er kan worden beslist over de goedkeuring van de jaarrekeningen, de aanwijzing en het ontslag van de bestuurders, de goedkeuring van het bedrag van het dividend, alle elementen die het recht op controle op het bestuur vertegenwoordigen.
De aandeelhouder krijgt door zijn bezit van aandelen ook informatierecht: hij heeft recht op inzage in de balans van het bedrijf, kan de effectenportefeuille inzien, mag het verslag van commissarissen en revisoren en andere informatie die uitgaat van het bedrijf, inzien. Op die wijze oefent de aandeelhouder zijn recht van controle op het bestuur uit.
De aandeelhouder heeft spreidingsrecht: als de vennootschap wordt ontbonden, heeft hij recht op het overblijvende deel van het vermogen. Hierbij moet wel rekening gehouden worden dat verschillende categorieën van aandelen verschillende rechten kunnen geven.
Het aandeel genereert ook een inschrijvingsrecht. Dit is een voorrang bij het uitgeven van nieuwe aandelen, wanneer deze worden uitgegeven. Dit recht kan opgeheven worden door de vergadering van de aandeelhouders. Wenst de aandeelhouder niet aan de kapitaalverhoging deel te nemen, kan zijn inschrijvingsrecht verkocht worden, zo dit in het prospectus is voorzien.
Tenslotte hebben de aandeelhouders van ter beurze genoteerde bedrijven een recht van overdracht: de aandelen zijn verkoopbaar aan derden op een door het bedrijf bepaalde beurs. Als een bedrijf niet beursgenoteerd is, bepalen de eigenaars van de aandelen zelf (op de algemene vergadering) welke overdrachtmodaliteiten er moeten in acht genomen worden. Zo kan er bepaald worden dat verkoop alleen mag gebeuren aan familieleden van een (familiaal) bedrijf, of dat overdracht op een gespreide manier moet gebeuren: maximaal een bepaald aantal aandelen per tijdsperiode. Alle mogelijke bepalingen zijn denkbaar.
Een bijzondere vorm van aandelenuitgifte is het plaatsen van certificaten van aandelen. Een certificaat staat voor een aandeel, maar de certificaathouder heeft geen stemrecht op de aandeelhoudersvergadering.
[bewerk] Categorieën van aandelen
- Aandelen aan toonder: zijn aandelen die op papier gedrukt zijn. Zij kunnen aan derden doorgegeven worden, met of zonder speciale administratieve procedures. Het bewijs van aandeelhouderschap is belichaamd in de drager, het papier. Dit maakt ze gevoelig voor diefstal en verlies. Tegenwoordig is het leeuwendeel van de aandelen aan toonder opgenomen in een zgn. geautomatiseerd systeem voor effectenverkeer. In Nederland is het bekende systeem het zgn. NECIGEF-systeem. De Wet giraal effectenverkeer reguleert deze materie. Het moge duidelijk zijn dat handel op de effectenbeurzen niet mogelijk zou zijn indien het aandeel telkens lichamelijk aanwezig zou moeten zijn op geleverd te kunnen worden. Een geautomatiseerd systeem is dan ook een voorwaarde voor moderne effectenhandel.
- Aandelen op naam: in tegenstelling tot aandelen aan toonder is het aandeelhouderschap op naam niet afhankelijk van de lichamelijke drager. Gaat deze teniet, dan blijft de vennootschappelijke rechtsverhouding met de vennootschap intact. Aandelen op naam kunnen wel vrij worden overgedragen (ingeval van een naamloze vennootschap zonder blokkeringsregeling). De overdracht dient dan in het aandeelhoudersregister van het bedrijf genoteerd te worden; zolang de overdracht niet aan de vennootschap is betekend, kunnen de aan het aandeel verbonden rechten niet worden uitgeoefend. In Nederland moet de overdracht van aandelen op naam altijd door een notaris worden vastgelegd in een notariële akte.
- Aandelen met of zonder stemrecht: met stemrecht verlenen zij de aandeelhouder recht om deel te nemen aan de algemene vergadering aan de stemming en aan het bestuur. Zonder stemrecht geven zij alleen recht op een dividend, dat niet mag verschillen van het dividend van de stemgerechtigde aandelen. Het Nederlandse recht kent geen aandelen zonder stemrecht en ook meervoudig stemrecht is slechts beperkt toegestaan. Beoogt men het financiële recht van het zeggenschapsrecht af te scheiden, dan zal men zijn toevlucht moeten nemen tot zgn. certificering van aandelen. Hierbij wordt een stichting, meestal genoemd Stichting Administratiekantoor (Ak) tot enige aandeelhouder gemaakt, waarna het Ak certificaten uitgeeft. Op deze manier kan toch economisch een aandeel zonder stemrecht bereikt worden.
- Preferente aandelen: geven vóór alle overige aandelen recht geven op een vast dividend, het dividend is een vast percentage van de nominale waarde. Bij ontbinding van het bedrijf worden ze ook vóór de andere terugbetaald. Dit geldt voor de Financieringsprefs, een ander type, de beschermingsprefs, geeft geen vast recht op dividend maar is bedoeld als wapen in de strijd tegen ongewenste overnames.
- Cumulatief preferente aandelen: zijn gelijk aan preferente aandele, geven recht op een vast jaarlijks dividend, maar mocht het bedrijf een aantal jaren slecht draaien en wordt er geen dividend uitgekeerd, dan blijft het recht daarop bij deze aandelen bestaan. Draait het bedrijf weer goed dan dient met terugwerkende kracht het dividend uitbetaald te worden.
- Prioriteitsaandelen: de houders van prioriteitsaandelen hebben het recht om een bindend voordracht te doen aan de aandeelhoudersvergadering voor de benoeming van de leden van de Raad van Bestuur en van de Raad van Commissarissen.
- Aandelen met STRIP-VVPR: (typisch Belgische constructie). VVPR staat voor verlaagde voorheffing/précompte reduite. Het betreft typisch Belgische aandelen die na 1 januari 1994 werden gecreëerd om het kapitaal te helpen in het land te blijven. De aandelen leveren een dividend dat slechts onderhevig is aan 15% roerende voorheffing in plaats van 25%. Vanwege de geringe verhandelbaarheid van deze nieuw uitgegeven aandelen, die noteerden naast hun reeds bestaande, oudere aandelen, werd naar een methode gezocht om deze aandelen gelijk te schakelen met de niet op deze wijze bevoordeelde aandelen. Uiteindelijk werd beslist het fiscaal voordeel te onthechten van het aandeel en apart verhandelbaar te maken. Wanneer de aandeelhouder een coupon voorlegt ter inning van een dividend en in het bezit is van de strips, kan hij dus genieten van de verminderde voorheffing. In het andere geval zal hij op zijn dividend 25% roerende voorheffing moeten betalen.
- Aandelen die het kapitaal van de vennootschap niet vertegenwoordigen: Ook genoemd winstaandelen. Zij vertegenwoordigen niet het kapitaal van de onderneming en evenmin een materiële inbreng. Het betreft een niet-financiële inbreng, zoals de knowhow van een van de stichters, die deze kennis gewaardeerd wil zien door de overige aandeelhouders. Ze geven recht op een deel van de winst, maar beperken tegelijkertijd in mindere of meerdere mate het stemrecht. Dat stemrecht heeft de betrokken aandeelhouder via zijn (eventuele) gewone aandelen.
- Genoteerde aandelen: Alle aandelen op naam en aan toonder worden toegelaten tot notering, met als enige voorwaarde dat het kapitaal volgestort is. De marktautoriteiten stellen wel de nodige eisen, zoals een minimumomvang van het kapitaal, publicatieplicht van financiële en koersgevoelige informatie onder strikte voorwaarden en op geregelde tijdstippen, regels inzake goed beheer en dergelijke meer.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe link
- oudste aandeel - Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) 1606
