Betekenis
Van Wikipedia
De gebruikelijke omschrijving van de term betekenis is datgene wat een teken (een woord, gebaar, voorwerp of anderssoortige betekenisdrager die verwijst naar een betekenis) wil zeggen. De omgeving waarin dit plaatsvindt kunnen we het betekeninsvormingsprocess noemen.
In de filosofie bestaan drie soorten theorieën over betekenis:
- Referentialisme
- Ideationele theorie
- Stimulus response-theorie
[bewerk] Referentialisme
Deze interpretatie staat het dichtst bij het dagelijks taalgebruik. De betekenis van een woord is datgene waar een woord naar verwijst. Betekenis en verwijzing vallen aldus samen.
Deze opvatting is filosofisch problematisch. Een bekend voorbeeld komt van Gottlob Frege. De uitdrukkingen 'morgenster' en 'avondster' verwijzen beide naar hetzelfde buitentalige object, te weten de planeet Venus, maar hun betekenis is niet hetzelfde. Op grond van de uitdrukkingen zelf is het niet duidelijk dathet over hetzelfde object gaat. Het is dus mogelijk de betekenis te laten variëren, zonder dat datgene waarnaar verwezen wordt veranderd.
[bewerk] Ideationele theorie
Deze theorie is uitgewerkt door de Engelse filosoof John Locke. Woorden staan, volgens deze theorie, voor ideeën. De taal is een brug tussen de werkelijkheid en de gedachten. Gedachten bestaan uit een stroom van ideeën in het bewustzijn en zijn alleen maar toegankelijk voor het subject. Gedachten kunnen naar een ander worden overgebracht via de taal.
Deze theorie gaat er impliciet van uit dat men zonder taal kan denken. Taal speelt pas een rol als de gedachten naar een ander worden overgebracht. Of dit het geval kan zijn is een controversieel onderwerp. In onze ervaring gaan gedachten en taal altijd samen - volwassen mensen denken door middel van taal. Maar dit betekent niet dat men zonder taal niet kan denken. Peuters en zuigelingen (en ook sommige dieren) zijn in staat om redeneringen uit te voeren zonder gebruik te maken van taal.
[bewerk] Stimulus response-theorie
De betekenis van een woord wordt in deze theorie in verband gebracht met publiekelijk waarneembare aspecten van een situatie waarin taal wordt gebruikt. Hierbij verwijst men naar het behaviourisme, waarin menselijk gedrag wordt verklaard via een stimulus-reactiemodel.
