Candide
Van Wikipedia
Candide (ook: Candide, ou l'optimisme) is een onwaarschijnlijk filosofisch maar humoristisch verhaal van Voltaire.
Inhoud |
[bewerk] Inhoud
Candide is een jonge, zachtaardige en onnozele hals die woont op het kasteel van Baron Thunder-Ten-Thronck. Hier krijgt hij samen met Cunégonde (de dochter van de baron en Candide's geliefde) en haar broer les van professor Pangloss, de leraar op het kasteel. Als Candide na het zoenen van Cunégonde van het kasteel getrapt wordt, gaat hij ronddwalen en beleeft hij allerlei avonturen die hem en zijn maten naar diverse landen zoals Nederland, Portugal, Suriname, Eldorado, Frankrijk en Turkije brengen. Candide en zijn leraar ontmoeten op hun reis telkens weer mensen die de vreselijkste dingen hebben meegemaakt. Maar ook hen zelf blijft maar weinig bespaard. Ze ontdekken toevallig het El Dorado, waar Candide steenrijk wordt, maar die rijkdommen is hij ook zo weer kwijt. Telkens weer herhaalt Pangloss dat het toch de beste van alle mogelijke werelden is.
[bewerk] Achtergronden
In dit verhaal bekritiseert Voltaire het optimisme en de religie. Het optimisme wordt verpersoonlijkt door de figuur Pangloss (die model staat voor de filosofie van Leibniz of zelfs voor Leibniz zelf) en het pessimisme door Martin. Voltaire drijft de spot met de leer van de Leibniz, deze houdt vast aan het principe dat deze wereld de beste van alle mogelijke werelden is. Voltaire weet wel beter: er is namelijk overal in de wereld ellende, oorlog en armoede. Door het verhaal heen wordt Candide ook steeds wijzer en ziet steeds meer in dat zijn leermeester Pangloss het niet bij het juiste eind had. Pangloss is namelijk het personage dat Leibniz representeert.
Meer symboliek in het verhaal:
- Candide staat onder andere voor Adam in het paradijs (het kasteel van Thunder-ten-Thronck)
- Cunégonde representeert Eva.
- Pangloss representeert in het algemeen Leibniz en in het eerste hoofdstuk ook de slang uit het bijbelverhaal van Adam en Eva.
- De baron staat in dit hoofdstuk voor God.
- Jacques, een Nederlander die niet gedoopt is en toch Candide uit de put helpt, representeert de Barmhartige Samaritaan uit de Bijbel.
[bewerk] Voltaires leer
Voltaire verwijst vaak naar de Bijbel en dit deed hij niet in de laatste plaats om het geloof op de proef te stellen. Voltaire was het namelijk niet bepaald eens met de Katholieke Kerk. Zijn bekende devies: Ecrasons les Infâmes! (Vermorzel de eerlozen) duidt op alle instellingen en personen die niet via "le bon sens" (het gezonde verstand, de rede/ratio) handelen en denken.
In "Candide, où l'optimisme" worden de slechte kanten van sommige naties nadrukkelijk beschreven. Onder andere de Spanjaarden moeten eraan geloven als de uitroeiing van de Incabeschaving in Peru terugkomt in het verhaal.
[bewerk] Afgeleide werken
De Amerikaanse componist Leonard Bernstein baseerde zich op dit verhaal voor zijn gelijknamige musical. De première hiervan vond in 1956 plaats in Broadway.
De biologen Gould en Lewontin gebruiken de naam Pangloss in hun artikel The spandrels of San Marco and the Panglossian paradigm.
