Co-verslaving

Van Wikipedia

Co-verslaving is een verzamelnaam die wordt gebruikt voor partners van verslaafden. In de literatuur over verslaving is bekend dat de meeste verslaafden alleen kunnen functioneren wanneer zij op de één of andere manier ondersteund worden door iemand die 'de troep opruimt die de verslaving aanricht' cq hen 'in staat stelt tot het uitleven van de ziekte'. Dit gebeurt vaak op een onbewust niveau. Mensen die co-verslaafd zijn hebben vaak zelf een beschadigd verleden wat hen er toe brengt om onvoldoende voor zichzelf te kunnen zorgen. Er zijn in die zin raakvlakken en grote overeenkomsten met codependency maar dat is niet hetzelfde. In de zelfhulpgroep Co-dependents Anonymous wordt dit vaak uitgelegd met het voorbeeld: "co-dependency is je hele hand, en verslavingen zijn slechts de vingers aan die hand". Daarmee wordt onderbouwd wat ook wetenschappelijk door o.a. Pia Mellody (zie literatuur) wordt beschreven, namelijk dat verslavingen gevolgen zijn van codependency.

[bewerk] Kenmerken

Co-verslaving komt voor bij alle verslavingen. Overigens is co-verslaving een aandoening die geen verschil maakt tussen mannen en vrouwen. De aandoening wordt meestal zichtbaar gedurende de adolescentie wanneer een individu volwassen relaties gaat aanknopen. Over een verloop van jaren tekent zich dan steeds scherper een profiel af wat zich telkens weer in relaties herhaalt en een progressief karakter heeft. Vaak hebben partners een geschiedenis waarin ze van de éne verslaving naar de volgende gaan of over verloop van jaren een progressie is waar te nemen in de aard en omvang van de problemen van de verslaafde partners die zij kiezen.

Er is een groep kenmerken die in de meeste situaties in mindere of meerdere mate herkent wordt door partners, dan wel door hun omgeving. De kenmerken geven een handvatten om zelf te kunnen herkennen in hoeverre sprake is van co-verslaving.

1. Vaak is er sprake van een soort van geheime verstandhouding; dit kan betekenen dat de partner zich bijvoorbeeld samen met de verslaafde presenteert een gezamenlijk front naar buiten, geheimen verborgen houdt voor de verslaafde, meedoet aan het vertellen van leugens voor de verslaafde etc Ook kan het zich vertalen in zelf mee gaan doen op het niveau van de verslaafde door bijvoorbeeld meer te gaan drinken, samen drugs te gaan gebruiken of seksueel veel actiever te worden om de verslaafde tevreden te houden (laatste is specifiek voorbeeld bij seksverslaving)

2. Bij veel partners kun je spreken van een dwangmatige obsessie; de partner is totaal gefixeerd op de verslaafde om zo de eigen gevoelens te vermijden, denkt continu over het gedrag en de motieven van de verslaafde, controleert de kleding, geld, post, e-mail, computer van de verslaafde en heeft vaak last van periodes van vergeetachtigheid

3. Veel verslaafden hebben periodes van grote ontkenning; de partner ontkent de eigen gevoelens en intuitie en is extreem druk bezig met van alles en nog wat. Veel partners geloven heilig dat zij uiteindelijk de verslaafde kan veranderen. Ook zijn er periodes dat alles rond de verslaving simpelweg wordt ontkend.

4. Er is sprake van een emotionele chaos; partners zijn vaak in toenemende mate de controle kwijt over hun gevoelens, lijden onder momenten van emotionele crisissen en hebben momenten waarbij ze overweldigt worden door schaamte en angst. Ze voelen zich vaak machteloos omdat er altijd wel een crisis of probleem lijkt te zijn en voelen zich daar alleen in staan.

5. Veel partners hebben last van de neiging tot manipulatie; partners kunnen mee spelen in de verslavingscyclus door de martelaar, held, redder of slachtofferrol te spelen tegenover de verslaafde. Vaak wordt de verslavingsstof of het verslavingsgedrag ingezet als machtsmiddel, bijvoorbeeld bij seksverslaving gebruiken sommige partners seks om geschillen mee op te lossen, of bij alcoholisme wordt drank dan gebruikt als lokker. Partners slagen er niet in om het verslavingsgedrag van de partner te beheersen en raken daardoor steeds verder stuurloos. Vaak dreigen partners met opstappen, maar men zet deze dreiging niet om in praktijk.

6. Partners neigen naar het nemen van buitensporige verantwoordelijkheid; veel partners geven zichzelf de schuld van wat er gebeurt, ze denken vaak dat wanneer zij zelf veranderen dat dan de verslaafde zal stoppen met het uitleven van de ziekte. Vaak voelen partners zich verantwoordelijk voor het verslavingsgedrag van je partner. Ze organiseren daarom vaak situaties waarin ze onmisbaar zijn in de hoop dat het dan niet meer gebeurt.

7. Partners hebben last van het in toenemende mate opgeven van zichzelf; partners geven de eigen levensdoelen, hobby's, interesses en sociale contacten op om bij de verslaafde te blijven en het proces te controleren. Ze handelen vaak tegen de eigen normen en waarden en overtuigingen in. Partners proberen zich op allerlei manieren aan te passen door bijvoorbeeld het uiterlijk, de manier waarop je je kleedt, hobbies of activiteiten aan te passen, om de verslaafde tevreden te kunnen stellen. Over verloop van tijd hebben veel partners de normen en waarden van de verslaafde tot die van zichzelf gemaakt.

8. Vaak is er ook in toenemende mate sprake van een systeem van spelen met schuldgevoelens en het willen bestraffen van de verslaafde; veel partners zijn steeds meer geneigd tot eigen rechter spelen en te straffen voor dat wat de verslaafde doet. Partners worden humeurig en destructief naar anderen toe, ze raken bij momenten overweldigd door agressie en moordgedachten. Dit laatste is met name bij seksverslaving een niet onbekend probleem wat de situatie heftig kan doen escaleren en juridische consequenties mee kan brengen voor de partner. Soms gaat de partner uit pure wanhoop affaires aan, om de verslaafde af te straffen of te laten zien dat jij wel degelijk waardevol bent, of om tenminste van één persoon liefde te krijgen.

9. Door de spanningen in de relatie tussen verslaafde en partner is er vaak sprake van een verstoorde intimiteit, van een kapot vertrouwen en daardoor ook van seksuele afstomping; er wordt niet meer gepraat over gevoelens, partners vervreemden van elkaar en het seksleven komt langzaam aan stil te liggen.

[bewerk] Gevolgen

Co-verslaving is een aandoening die net als verslaving vergelijkbare effecten heeft op de chemie in de hersenen. Daardoor worden er bij het verder uitleven van de specifieken van dit probleem ook chemische stofjes in de hersenen gemaakt die een verslavend effect hebben. Hierdoor ontstaat dezelfde cyclus als in verslaving namelijk een hunkering naar de roes van de ziekte, een ontwenning bij het afnemen van het uitleven (en dus minder chemische stofjes die werkzaam zijn) en cycli van schaamte, wanhoop, schuldgevoelens en zoeken naar hoop. De effecten van dit patroon zijn desastreus te noemen op het leven van partners. Vaak is er in toenemende mate sprake van een verlies op het gebied van het eigen functioneren, de zelfzorg, sociale contacten, het functioneren op het werk als ook in de relatie. In sommige gevallen is er sprake van een progressief verloop van de problematiek waardoor mensen volstrekt ontwricht raken in hun leven, hun financiële en sociale basis ondermijnd wordt en ze langdurig psychische hulp behoeven om weer in balans te komen met zichzelf.

[bewerk] Hulp

Net als bij verslaving is een herstelproces van deze aandoening belangrijk en op diverse sporen aan te raden.

De beste resultaten zouden worden behaald door mensen die zowel een therapeutische ondersteuning zoeken als ook gebruikmaken van twaalfstappenprogramma's.

De therapeutische hulp kan een basis geven om trauma's die ten grondslag liggen aan de problematiek op te lossen, zaken te verwerken, inzichten in het eigen aandeel te leren zien en nieuw gedrag aan te leren. De bijeenkomsten van lotgenotengroepen zoals bijvoorbeeld Al Anon of Co-Dependents_Anonymous kunnen de partner helpen om steun te vinden bij mensen in een zelfde situatie. Het delen van 'ervaring, kracht en hoop' schijnt een sterke helende werking te hebben op mensen in een zelfde situatie.

[bewerk] Literatuur

Eugène M. Goede, Van Trauma Naar Triomf, Amsterdam, Uitgeverij Mens Onder Mensen, 2003. ISBN 90-807876-1-2
Pia Mellody, Facing Codependce, Harper San Francisco, 1989, ISBN 0-06-250589-0
Robin Norwoord, Als Hij Maar Gelukkig Is - Vrouwen Die Te Veel Liefhebben, Jeremy F. Tarcher, Los Angeles, 1989, ISBN 90-246-4733-9