De geheime geschiedenis van de Mongolen
Van Wikipedia
De geheime geschiedenis van de Mongolen is het eerste literaire werk in het Mongools en kan op sommige punten tevens gebruikt worden als historische bron over de machtsovername van Genghis Khan.
Inhoud |
[bewerk] Historische context
De geheime geschiedenis van de Mongolen werd waarschijnlijk enkele decennia na de dood van Genghis Khan (1227) geschreven in opdracht van de koninklijke familie van Mongolië. Het is oorspronkelijk opgesteld in het Oeigoerse alfabet, maar tegenwoordig bestaan alleen Chinese vertalingen. De exacte redenen van het schrijven zijn niet bekend, maar inhoudelijke samenhang suggereert dat het is opgesteld om als officiële bron over de oorsprong van de heersende clans te dienen.
Vooral veel aandacht wordt besteed aan de strubbelingen die vooraf gingen aan de machtsovername van Genghis Khan en daarom geldt de geheime geschiedenis van de Mongolen als de belangrijkste bron over deze leider. Er is echter ook een stuk over Ögedei, hetgeen mogelijkerwijs betekent dat het boek in diens tijd geschreven is om te dienen als propaganda, misschien op een khuriltai. De negatieve houding ten opzichte van Ögedei en de opvallende waardering voor Tolui en diens als bijna heroïsch beschreven dood door alcoholmisbruik doen vermoeden dat het in Toluis clan verschenen is. Dit strookt met de tijd waarin het geschreven zou zijn: de latere khans, na Ögedeis zoon Guyuk, waren zonen van Tolui.
De tekst werd voor het eerst door Palladiy Kafarov (1817–1878) een Russische sinoloog voor het westen ontdekt. In China werd de tekst al in de Ming-dynastie gebruikt om Chinezen Mongools te leren.
[bewerk] Vorm
Doordat de tekst alleen in een latere versie in het Chinees bestaat, blijft de echte reden van schrijven echter bron voor speculatie. Ook is de feitelijkheid niet overal even groot; Genghis Khan zou bijvoorbeeld een afstammeling van een wolf zijn. Op veel maniere valt het boek te vergelijken met boeken zoals de Odyssee, of meer nog de Aeneis, waarin een heldenleven op een deels historisch mogelijke, deels legendarische manier beschreven wordt. In Mongolië wordt de geheime geschiedenis van de Mongolen ook tot de klassieke litteratuur gerekend. Het type rijm dat gebruikt wordt is niet geheel duidelijk, noch is er een strenge metriek, noch een klankrijm. Alliteraties komen wel veelvuldig voor, evenals herhaling.
[bewerk] Morele inhoud
Inhoudelijk wordt een grote nadruk gelegd op het gezin, vooral op de band van broers en die van andas. Zo gaat Temujin naar Jamuka voor steun om zijn vrouw Borte terug te halen bij de Merkit. Ook is er veel aandacht voor sterke vrouwen: Hoelun spreekt Temujin en Khasar bestraffend toe als zij hun halfbroer Begter vermoorden. Ook wordt de jonge Temujin veelvuldig gered van de dood door vrouwen die hem gunstig gestemd zijn, zoals wanneer hij gegijzeld wordt. Op die wijze wordt de vrouw veel mondiger getoond dan ze in dezelfde tijd in West-Europa wordt beschreven. In zekere zin biedt het boek dus een goede blauwdruk van de belangrijkste normen en waarden in de middeleeuwse Mongoolse cultuur.
[bewerk] Trivia
In Ulan Bator was in 2006, ter gelegenheid van het "Achthonderd jaar Groot-Mongolië" festival, een operabewerking te zien van de geheime geschiedenis van de Mongolen, die handelde van Temujins geboorte tot aan diens troonsbestijging als Genghis Khan in 1206. Ook is er een rockopera gemaakt naar aanleiding van de geheime geschiedenis van de Mongolen.
[bewerk] Bronvermelding
The Secret History of the Mongols, the origins of Genghis Khan, een bewerking van Paul Kahn ISBN 0-88727-299-1
