Discriminatiewetgeving in Nederland
Van Wikipedia
Discriminatie, meer specifiek het verbod daarop, wordt in meerdere Nederlandse wetten geregeld.
Inhoud |
[bewerk] Soorten wetgeving
In artikel 1 van de grondwet wordt het de overheid verboden om te discrimineren. Voor burgers worden in het Wetboek van Strafrecht enkele specifieke vormen van discriminatie strafbaar gesteld. Daarnaast worden in andere specifieke wetboeken nog vormen van discriminatie beschreven die alleen burgerrechtelijke consequenties hebben. Bij dat laatste moet onder meer gedacht worden aan het onverbindend verklaren van een contract of het ontstaan van een schadevergoedingsplicht.
[bewerk] Grondwet
Artikel 1 van de Nederlandse grondwet, luidt: "Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan".
Hierbij moet aangetekend worden, dat dit artikel, net zoals alle Grondwetsartikelen, de relatie tussen Overheid en burgers betreft en dus niet die tussen de burgers onderling. Het verbiedt de Overheid dus, om als zodanig burgers "op welke grond dan ook" te discrimineren. Het gaat er dan met name om, of in gelijke gevallen een vorm van onderscheid, uitsluiting, beperking of voorkeur bestaat.
[bewerk] Strafrecht
De strafrechtelijke definitie van discriminatie wordt gegeven in artikel 90quater van het Wetboek van Strafrecht: "Onder discriminatie of discrimineren wordt verstaan elke vorm van onderscheid, elke uitsluiting, beperking of voorkeur, die ten doel heeft of ten gevolge kan hebben dat de erkenning, het genot of de uitoefening op voet van gelijkheid van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden op politiek, economisch, sociaal of cultureel terrein of op andere terreinen van het maatschappelijk leven, wordt teniet gedaan of aangetast".
Daarnaast bestaat in het Wetboek van Strafrecht het artikel 429quater, dat de burgers verbiedt, om elkaar in bepaalde situaties en op een aantal met name vermelde gronden, te discrimineren. Deze gronden worden in artikel 429quarter genoemd en zijn: ras, godsdienst, levensovertuiging, geslacht (seksisme, misogynie of minsandrie), en seksuele geaardheid.
Artikel 429quater luidt:
- Hij die in de uitoefening van een beroep of bedrijf personen discrimineert wegens hun ras, hun godsdienst, hun levensovertuiging, hun geslacht, of hun hetero- of homoseksuele gerichtheid wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste twee maanden of geldboete van de derde categorie.
- Met dezelfde straf wordt gestraft hij wiens handelen of nalaten in de uitoefening van een ambt, beroep of bedrijf zonder redelijke grond, ten doel heeft of ten gevolge kan hebben dat ten aanzien van personen met een lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap de erkenning, het genot of de uitoefening op voet van gelijkheid van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden op politiek, economisch, sociaal of cultureel terrein, wordt teniet gedaan of aangetast.
In dit artikel wordt dus niet discriminatie 'op welke grond dan ook' verboden, zoals in artikel 1 van de grondwet is opgenomen, maar wordt discriminatie slechts strafbaar gesteld als dit "in de uitoefening van een beroep of bedrijf" gebeurt en dan nog alleen als dit gebeurt op grond van vijf specifiek vermelde gronden.
Discriminatie op grond van handicap is in 2005 middels het tweede lid afzonderlijk strafbaar gesteld. Het oude tweede lid, waarin een uitzondering werd gemaakt voor voorkeursbehandeling, is in 1991 komen te vervallen. Discrimineren, waar het eerste lid het over heeft, is immers, aldus de toelichting op deze wijziging, altijd iets negatiefs. Derhalve is een voorkeursbehandeling van gediscrimineerde groepen (ookwel positieve discriminatie genoemd, als deze op redelijke grond is gebaseerd, geoorloofd.
Naast het meer algemene artikel 429quater zijn er dan nog de artikelen 137c tot en met 137g, die een aantal specifieke vormen van discriminatie, of daaraan verwant gedrag, afzonderlijk strafbaar stellen. Het betreft hier misdrijven en de strafbare gedragingen in deze groep artikelen kunnen door een ieder, dus niet alleen zij die hun beroep uitoefenen, gepleegd worden. Verder geldt voor deze specifieke artikelen dat opzet op de discriminatie telkens een vereiste is.
- 137c: belediging van een bevolkingsgroep,
- 137d: aanzetten tot haat of tot discriminatie ten aanzien van een bevolkingsgroep,
- 137e: openbaring en verspreiding van beledigend materiaal,
- 137f: deelnemen aan en steunen van discriminerende activiteiten,
- 137g: opzettelijke discriminatie wegens ras in ambt, bedrijf of beroep; (hier zwaarder bestraft, dan in 429quater, dat geen opzet vereist.
De artikelen 137c, d, e en g hebben alle een tweede lid dat bepaalt dat er reden voor strafverzwaring is indien het misdrijf wordt gepleegd door iemand die daarvan zijn beroep of gewoonte maakt, danwel de discriminatie door twee of meer verenigde personen geschiedt.
Voor de wettekst van deze artikelen, zie: wikisource of wetten.overheid.nl
[bewerk] Burgerlijk Recht
Bovendien bestaan er in Nederland nog een aantal speciale 'anti-discriminatie' wetten, die bepaalde vormen van discriminatie in vooral het economisch maatschappelijke verkeer (bijvoorbeeld contracten) willen bestrijden. In het Nederlandse burgerlijkrecht bestaat geen straffen of boetes. Wel kan op grond van bepalingen in deze wetten een schadeverplichting ontstaan waardoor degene die discrimineert een schadevergoeding aan de gediscrimineerde zou moeten betalen.
- Wet gelijke behandeling mannen en vrouwen (1980)
- Algemene Wet Gelijke Behandeling AWGB (1994) op grond waarvan de Commissie Gelijke Behandeling (CGB) is ingesteld.
- Wet onderscheid arbeidsduur (1996)
- Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (2003)
- Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid (2003)
(Voor de tekst van deze wetten, zie: wikisource of wetten.overheid.nl
In deze wetten worden naast de reeds door de strafwet verboden discriminatiegronden nog een aantal andere gronden genoemd waarop niet gediscrimineerd mag worden. Het gaat dan om iemands politieke gezindheid, nationaliteit, burgerlijke staat, handicap of chronische ziekte (validisme) en specifiek in arbeidsrelaties ook leeftijd.
[bewerk] Internationaal Recht
Naast Nederlandse wetten gelden de internationale verdragen. Deze verdragen hebben supra-nationaal gezag wat inhoudt dat ze hoger in rang zijn dan de nationale wetten. Ook in onderstaande verdragen zijn bepalingen opgenomen die discriminatie verbieden. Het betreft hier louter regels waar de overheid zich aan moet houden. Voor burgers onderling zijn deze bepalingen niet van toepassing.
