Entente
Van Wikipedia
Entente is de benaming voor een aantal bondgenootschappen in de 20e eeuw, met name die tussen de landen die in de Eerste Wereldoorlog tegenover Duitsland en Oostenrijk-Hongarije (de zogenaamde Centralen) stonden. Dit waren onder andere:
De naam verwijst naar deze bondgenootschappen onder het perspectief van een Engels-Franse verstandhouding, ofwel entente.
Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk stonden in de 18e en 19e eeuw vaak vijandig tegenover elkaar, doordat beiden probeerden een zo groot mogelijk koloniaal imperium te verwerven, als het moest ten koste van de ander.
In het midden van de 19e eeuw gold ook Rusland als vijand. Dit land kwam bij zijn streven naar het verkrijgen van "ijsvrije havens" in de Middellandse Zee herhaaldelijk in conflict met de Britten langs een lijn die ruwweg van Albanië via Griekenland, Anatolië, Cyprus, Koerdistan, Iran en Afghanistan naar India liep.
In het begin van de twintigste eeuw was de wereld wel zo ongeveer verdeeld en de Britten begonnen Duitsland als een grotere bedreiging te ervaren dan Frankrijk. De Duitsers waren de belangrijkste concurrenten geworden bij de industriële export; ze blokkeerden zelf de Britse import door hoge tariefmuren, maar waren verongelijkt omdat hun de directe toegang tot de grondstoffen en afzetmarkten van de Britse koloniën ontzegd was. Daarbij begon het Duitse Keizerrijk een steeds grotere militaire dreiging te vormen: de Duitsers hadden al het sterkste leger ter wereld en probeerden door een ambitieus vlootbouwprogramma afbreuk te doen aan de Britse heerschappij over de zee. Het grootste gevaar in Britse ogen vormde nog wel de mogelijkheid dat het tot een Frans-Duitse samenwerking zou komen: beide landen konden dan een machtig continentaal tariefblok vormen en hun gecombineerde vloten waren sterker dan de Britse.
Om zo'n fundamentele verschuiving van de machtsverhoudingen te voorkomen poogde men een anti-Duitse coalitie te vormen met zowel de Fransen - waarbij men inspeelde op de Franse wens revanche te nemen voor de nederlaag van 1870, als de Russen. Deze laatsten zagen de Duitse activiteiten in het Midden-Oosten en Turkije toenemen. De Britten en Fransen hadden dit stilzwijgend toegelaten, maar Rusland zag nu door Duitsland de weg naar de "ijsvrije havens" aan de Middellandse Zee en Indische Oceaan versperd. Daarbij waren de Russen, toen technologisch nog zeer inferieur, bang dat de Duitsers de grondstoffen die ze op de wereldmarkt niet tegen een redelijke prijs konden krijgen bij hun gratis zouden gaan halen. Al in 1893 hadden de Fransen en de Russen een bondgenootschap tegen Duitsland gesloten.
Als eerste resultaat van deze politiek kwam in 1904 de Entente Cordiale tot stand met Frankrijk. In 1907 lukte het tot een bilaterale samenwerking te komen met Rusland - de Engels-Russische Entente, in dat zelfde jaar gevolgd door een trilateraal bondgenootschap: de Triple Entente, een samenwerking tussen Engeland, Rusland en Frankrijk.
Zoals de naam al aanduidt, ging het bij deze overeenkomsten om een vage en vrijblijvende verstandhouding ("entente"). Het waren geen militaire verdragsorganisaties in moderne zin. Er was geen openlijke verdragsrechtelijke verplichting om elkaar te hulp te komen in geval van een aanval op één van de partijen en hoewel er op papier vele geheime toezeggingen waren gedaan was de feitelijke militaire samenwerking in vredestijd vrijwel nihil. In tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, was de bondgenootschappelijke structuur dus zeer zwak en had nauwelijks een oorzaak voor de Eerste Wereldoorlog behoeven te zijn. De Duitsers, bang voor een tweefrontenoorlog, zagen dit echter anders en stemden hun militaire plannen af op een campagne tegen zowel Frankrijk als Rusland. Hierdoor werd Frankrijk er in 1914 "aan de haren bijgesleept".
Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, ging de naam over op het geheel van "geallieerde" landen dat tegen de Centralen vocht. Vele daarvan voelden zich overigens geen deel uitmaken van enige "Entente", zoals Japan en de VS. Japan was wel de minst betrouwbare bondgenoot. Het nam slechts deel aan de oorlog om de Duitse bezittingen te bezetten, koketteerde in 1917 met Duitsland, en maakte misbruik van de situatie door China verder onder druk te zetten.
In 1921 ontstond de zogenaamde Kleine Entente tussen Joegoslavië, Roemenië en Tsjechoslowakije. Dit was bedoeld als een verdedigingsblok tegen mogelijk Hongaars revanchisme. Bij de verdeling van het oude Hongaarse koninkrijk had men namelijk de etnische grenzen niet erg in acht genomen en er woonden daarna grote Hongaarse minderheden in de drie genoemde landen. De Kleine Entente stond eerst onder grote invloed van Frankrijk, dat het als een instrument zag om tegenwicht te bieden aan de communistische dreiging vanuit de Sovjet-Unie, of revisionisme vanuit Duitsland, Oostenrijk of Hongarije. Het blok bleek echter slechts te werken tegenover Hongarije: toen Duitsland in 1938 Tsjechoslowakije bedreigde, beweerden Roemenië en Joegoslavië dat de Kleine Entente slechts tegen Hongarije gericht was en zij dus in dit geval geen contractuele verplichtingen jegens Praag hadden. Overigens wist Hongarije in 1939 en 1940 alsnog gebieden van Roemenië en Tsjechoslowakije te verkrijgen, zonder dat een enkel land hiernaar kraaide. Onder de dominantie van de As bleek de Kleine Entente slechts een dode letter.
Tot in 1940 bleef "Entente" de gebruikelijke aanduiding voor het Engels-Franse bondgenootschap. Door de Slag om Frankrijk kwam hier een einde aan.
