Euthanasie
Van Wikipedia
Euthanasie (Oudgrieks: ευ (eu) = "goede" en θάνατος (thanatos) = "dood"), genadedood of genadedoding zijn benamingen voor "opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de gedode persoon, maar wel op diens verzoek". Deze definitie is afkomstig van de Staatscommissie voor euthanasie (1985) en wordt tegenwoordig gehanteerd in Nederland. Ook hulp van de arts bij zelfdoding valt onder deze definitie.
Het doel moet zijn een einde te maken aan uitzichtloos en ondraaglijk lijden van de patiënt.
Met andere woorden, het moet gaan om:
- opzettelijk levensbeëindigend handelen
- op uitdrukkelijk verzoek
- van de patiënt zelf
- door een ander (een arts).
Uitzondering:
- In Nederland wordt hierop een uitzondering gemaakt voor pasgeboren kinderen en andere kinderen, die eventuele toestemming niet zelf kenbaar kunnen maken. Hun leven kan opzettelijk door een ander (arts) beëindigd worden mits de arts hiervoor toestemming heeft van een derde (meestal de ouders).
Niet tot de euthanasie worden gerekend:
- Medisch handelen waardoor het leven onbedoeld wordt bekort. Hieronder kan bijvoorbeeld pijnbestrijding met morfine vallen.
- Het niet geven van een (medische) behandeling die volgens de geldende medische inzichten zinloos is.
- Het niet geven van een (medische) behandeling omdat er geen toestemming voor is.
Bij dieren wordt in het algemeen van euthanasie gesproken als een dier wordt gedood zonder daardoor te lijden. Er wordt onderscheidt gemaakt tussen actieve en passieve euthanasie.
Inhoud |
[bewerk] Actieve euthanasie
Bij actieve euthanasie wordt het leven van de patiënt beëindigd door middel van een medische ingreep. Actieve euthanasie gebeurt meestal via een infuus met kalmerende opiaten en/of spierverlammers.
[bewerk] Passieve euthanasie
Passieve euthanasie is:
- het afzien door een arts van een zinloze medische behandeling; dit behoort tot normaal medisch handelen.
- Het staken of niet uitvoeren van een behandeling op verzoek van de patiënt zodat het leven van de patiënt niet wordt verlengd. Bijvoorbeeld stoppen met het toedienen van medicijnen en/of voedsel via het infuus of het uitschakelen van bepaalde apparatuur die de patiënt in leven houdt. Een arts moet deze weigering tot verdere behandeling respecteren. Een arts kan niet vervolgd worden voor het toepassen van passieve euthanasie.
[bewerk] Euthanasiewet
In de laatste decennia is euthanasie in Nederland een geaccepteerde praktijk geworden: in het recht, de medische professie en de publieke opinie. Alhoewel euthanasie en hulp bij zelfdoding nog steeds vallen onder het strafrecht, is het niet meer strafbaar sinds 2002, mits aan de zogenaamde zorgvuldigheidseisen voldaan is, de zogenaamde strafuitsluitingsgrond.
De zorgvuldigheidseisen houden in dat de arts:
a. de overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van een vrijwillig en weloverwogen verzoek van de patiënt,
b. de overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van uitzichtloos en ondraaglijk lijden van de patiënt,
c. de patiënt heeft voorgelicht over de situatie waarin deze zich bevond en over diens vooruitzichten,
d. met de patiënt tot de overtuiging is gekomen dat er voor de situatie waarin deze zich bevond geen redelijke andere oplossing was,
e. ten minste één andere, onafhankelijke arts heeft geraadpleegd, die de patiënt heeft gezien en schriftelijk zijn oordeel heeft gegeven over de zorgvuldigheidseisen, bedoeld in de onderdelen a tot en met d, en
f. de levensbeëindiging of hulp bij zelfdoding medisch zorgvuldig heeft uitgevoerd.
Alleen een arts kan aanspraak maken op de strafuitsluitingsgrond, mits hij zich houdt aan deze zorgvuldigheidseisen en de euthanasie of hulp bij zelfdoding meldt bij de gemeentelijk lijkschouwer. Een Regionale Toetsingscommissie Euthanasie beoordeelt vervolgens of de arts aan de zorgvuldigheidseisen heeft voldaan.
De zorgvuldigheidseisen zijn zogenaamde "open criteria". Door middel van jurisprudentie is verder ingevuld waar een geval van euthanasie of hulp bij zelfdoding aan moet voldoen. Zo is in de rechtszaak Brongersma bepaald dat een arts geen hulp bij zelfdoding mag verlenen aan een patiënt die "klaar met leven" is als het lijden van die patiënt niet in overwegende mate bepaald is door een medisch classificeerbare aandoening. Op deze uitspraak van de Hoge Raad is veel kritiek gekomen omdat deze niet goed aan zou sluiten bij de medische praktijk, waarin een dergelijk onderscheid tussen patiënten met en zonder medisch classificeerbare aandoening niet zo duidelijk te maken is. In december 2004 verscheen hierover het rapport van de commissie Dijkhuis van de KNMG "Op zoek naar normen voor het handelen van artsen bij vragen om hulp bij levensbeëindiging in geval van lijden aan het leven."
[bewerk] Wilsverklaringen
Sinds 2002 is euthanasie ook expliciet toegestaan op basis van een euthanasieverklaring. Daarbij moet wel aan dezelfde zorgvuldigheidseisen (a-f) worden voldaan. De precieze formulering in de wet is:
"Indien de patiënt van zestien jaren of ouder niet langer in staat is zijn wil te uiten, maar voordat hij in die staat geraakte tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake in staat werd geacht, en een schriftelijke verklaring, inhoudende een verzoek om levensbeëindiging, heeft afgelegd, dan kan de arts aan dit verzoek gevolg geven. De zorgvuldigheidseisen, bedoeld in het eerste lid, zijn van overeenkomstige toepassing."
[bewerk] Europa
Opzettelijk levensbeëindigend handelen bij geborenen is in alle Europese landen met uitzondering van Nederland, Zwitserland en België bij wet verboden en wordt vervolgd als een misdrijf. Zwitserland is tot nu toe ook het enige land waar buitenlandse patiënten naar toe mogen komen om te sterven. In vele landen is het volgens de huidige burgerlijke wetgeving niet langer verboden om het leven van ongeborenen te (laten) beëindigen (zie abortus).
[bewerk] Nederland
 Zie Euthanasie in Nederland voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Euthanasie is geregeld in de wet Toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding. Deze wet is in werking vanaf 1 april 2002. De wet geldt uitsluitend voor gevallen van euthanasie, dus levensbeëindigend handelen en hulp bij zelfdoding op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt.
In Nederland is de belangenvereniging Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie actief om euthanasie bespreekbaar te maken.
[bewerk] België
| Zie Euthanasie in België voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In België kunnen bewuste en handelsbekwame meerderjarigen met een ondraaglijk psychisch lijden als gevolg van een ongeneeslijke aandoening euthanasie aanvragen. Dit werd bij wet vastgelegd op 28 mei 2002. De patiënt hoeft niet terminaal te zijn. De aanvraag moet gecontroleerd worden door drie artsen, één van hen moet gespecialiseerd zijn in de aandoening waaraan de patiënt lijdt.
Het verzoek tot euthanasie dient vrijwillig, overwogen en herhaald te zijn en de patiënt moet zich in een medisch uitzichtloze toestand van ondraaglijk fysiek of psychisch lijden bevinden. Artsen die geen wettelijke euthanasie pleegden, door bijvoorbeeld geen wilsbeschikking van de patiënt te kunnen voorleggen, kunnen van moord beticht worden.
[bewerk] Duitsland
| Zie Euthanasie in Duitsland voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In Duitsland is euthanasie bij wet verboden. Er wordt wel een hevige discussie gevoerd over de mogelijkheid een vorm van vrijwillige zelfdoding toe te staan.
Vanaf 1933 tot 1945 was "euthanasie" in Duitsland toegestaan. Het ging hier om een hele andere definitie van euthanasie: het ging hier niet om levensbeëindiging op verzoek zoals in de Nederlandse definitie. Hitlers nationaalsocialistisch bewind liet zo duizenden geestelijk en fysiek gehandicapten vermoorden, veelal zonder instemming van hun ouders (T-4-euthanasieprogramma). Hierdoor zou het Duitse ras verbeterd worden. De Rooms-katholieke Kerk in Duitsland protesteerde hiertegen bij monde van mensen zoals Clemens August kardinaal von Galen. Door dit gebruik van de term euthanasie in de Tweede Wereldoorlog is de term euthanasie in Duitsland nog altijd zeer beladen en spreekt men als het gaat om de Nederlandse definitie van euthanasie van "Sterbehilfe".
[bewerk] Noord-Amerika
[bewerk] Verenigde Staten van Amerika
| Zie Euthanasie in de Verenigde Staten voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
In de meerderheid van de Amerikaanse staten is euthanasie illegaal. Alleen in Oregon is hulp bij wet geregeld; de wet daar voorziet erin dat een arts een barbituraat aan een patiënt voorschrijft, waarmee deze laatste zelfmoord pleegt. Ook hier mogen artsen de dood niet zelf veroorzaken. In maart 2005 werd in een controversiële rechtszaak in Florida bepaald dat de voedingssonde van de comateuze Terry Schiavo verwijderd moest worden. Deze vrouw verkeerde toen al vijftien jaar in vegetatieve staat.
[bewerk] Tegenstand
Er bestaat hevige tegenstand tegen de praktijk en de legalisatie van euthanasie. Tegenstanders zien het als een immorele daad, die de mens zichzelf van het leven berooft of laat beroven. Na de legalisering van abortus in 1981 zien de tegenstanders euthanasie als een van de grootste gruwelijkheden in de huidige maatschappij.
[bewerk] Zie ook
- Edward Brongersma
- Huib Drion
- Pauselijke Academie voor het Leven
- Pil van Drion
- Stervensbegeleiding
- Versterving
- Euthanasie van dieren
[bewerk] Externe links
- [1]Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (De Nederlandse euthanasiewet)
- [2] Antwoorden van het Ministerie van Justitie op vaak gestelde vragen over euthanasie
- [3] De Regionale Toetsingscommissies Euthanasie
- [4]De Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde(voorheen De Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie)
- [5] Rapport Commissie Dijkhuis
- Stervensbegeleiding / euthanasie
- Belgische euthanasiewet
- Cijfers over euthanasie in België (NIS)
- Legalizing euthanasia for children in the Netherlands Document van de Pauselijke Academie voor het Leven
- www.biopolitiek.nl Kritiek op de euthanasiepraktijk in Nederland en in andere landen
- Euthanasie en hulp bij suïcide als sluitstuk van de gezondheidszorg? Een bijdrage vanuit de kerkelijke leer
- [6] Proefschrift over de praktijk van hulp bij zelfdoding bij klaar met leven en euthanasie op basis van een wilsverklaring
[bewerk] Bronnen
- De aangehaalde wetsteksten zijn te raadplegen op: [7]
- Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde: [8]
- Gedeelten zijn letterlijk overgenomen van de website van Postbus 51
- Regionale Toetsingscommissies Euthanasie [9]
- Proefschrift over de praktijk van hulp bij zelfdoding bij klaar met leven en euthanasie op basis van een wilsverklaring [10]
