Festival
Van Wikipedia
Een festival is een (meestal herhalend) evenement waarbij meerdere artiesten of muziekgroepen live optreden voor het publiek.
Inhoud |
[bewerk] Popfestivals in de VS
In Amerika zijn de popfestivals ontstaan dankzij de flowerpower beweging in San Francisco. Deze groep jongeren, ook wel hippies genoemd, bestond grotendeels uit studenten en was zeer idealistisch ingesteld. Zij doorbraken rond 1965 de dancingmentaliteit met alternatieve muziekfestivals waar de individuele expressie vooropstond en het samenzijn een van de bepalende kenmerken was. De San Francisco beweging draaide om termen zoals: terug naar de natuur, love-ins, drugs, lightshows, underground radio etc. en die manifesteerde zich in (meestal gratis) popfestivals. Er bestond in de VS al een traditie van muziekfestivals, maar toen draaide het alleen om de muziek. De San Francisco beweging heeft de motieven en uitwerking van de muziekfestivals zeer ingrijpend veranderd. Zo ontstonden er ook multimediafestivals, zoals het Trips Festival in San Francisco waar ook schrijvers en schilders optraden.
[bewerk] Popfestivals in Nederland
De VS en Nederland liggen cultureel niet zo ver van elkaar en het duurde dus ook niet lang voordat deze mode overwaaide: in 1967 werd het eerste popfestival georganiseerd ‘Hai in de Rai’. Daarna volgde Utrecht met ‘Flight to Lowlands Paradise’ georganiseerd door een Utrechtse kunstschilder Bunk Bessel. Deze 18 uur durende happening had geen top-acts (in die tijd lieten artiesten het vaak afweten), maar wel experimenteel theater, dans, wierook, dichters, films, bodypainting en vloeistofdia’s en dat voor een tientje (tien gulden), inclusief ontbijt. Deze festivals waren allemaal nog ‘in-door’, maar in 1969 werd de eerste openluchtmanifestatie georganiseerd in het Gelderse Beek: ‘Free Village’.
In 1970 werd voor het eerst een meerdaags openlucht popfestival georganiseerd. Het driedaagse Holland Pop Festival werd gehouden in het Kralingse Bos in de buurt van Rotterdam en is door twee studenten aan het Nederlandse Wetenschappelijk Instituut voor Toerisme onderzocht als onderwerp voor hun scriptie. Omdat dit een van de weinige (wetenschappelijke) onderzoeken is die er bestaan over popfestivals, zal ik de uitkomsten van dit onderzoek als een exponent beschouwen van de popfestivalcultuur in Nederland. Alhoewel het onderzoek uit 1970 stamt, bleek zich toen al de omslag naar grootschalige en publieksgerichte festivals af te spelen. Het onderzoek behelst geen scherp geformuleerde hypothese, omdat er geen voldoende relevante gegevens waren over popfestivals, de popfestival kwamen toen net op – dus werden er voorlopige vragen gesteld over de definitie van het begrip popfestival, gedrag van de festivalgangers en de gevolgen van dit fenomeen. Het Holland Pop Festival wordt uitgebreid onder de loep genomen in hun onderzoek, in samenwerking met meerdere onderzoeksgroepen zoals het NIMAWO, NRC-Handelsblad, sociologen van de Rijksuniversiteit te Utrecht en NWIT studenten, omdat er toen vrij veel belangstelling was voor dit nieuwe fenomeen. We gaan nu terug naar de historie van het popfestival. De popfestivals werden om te beginnen steeds groter. Naast doorgaande schaalvergroting, valt er ook een verandering te bespeuren in de motivatie. De eerste popfestivals waren georganiseerd op grond van ideële motieven, maar die werden steeds meer door commerciële motieven vervangen. De organisatoren hoopten veel geld te verdienen en aan de andere kant vroegen de artiesten steeds hogere gages. Dit in tegenstelling tot de mentaliteit in de beginfase toen groepen bijna kosteloos optraden en de prijs van de toegangskaartjes gebaseerd was op kostendekking. Meestal was de organisatie uit die tijd dusdanig amateuristisch dan bij dit soort concerten de helft van het publiek over het hek klom. Toen de festivals echter steeds grootschaliger werden was de winstmarge – als je iets meer toegangsgeld vroeg – heel aantrekkelijk. Daarnaast moest er meer geld worden geïnvesteerd om een grote artiest te kunnen boeken. De motieven van de organisatoren werden daardoor al snel commerciëler. De achterliggende gedachtes van de oprichting van de Stichting Holland Pop Festival in 1970 is commercieel van aard (door middel van een stichting ben je als organisator niet aansprakelijk voor verlies en je krijgt eerder het vertrouwen van artiesten en de overheid), maar omvatten ook een ideëel doeleinde, namelijk: ‘De belangstelling voor de cultuur en speciaal voor de moderne uitingen daarvan, te bevorderen en op deze wijze bij te dragen tot verbetering van de intermenselijke verhoudingen.’
Het festival was een groot succes, volgens ooggetuige waren er ruim 100.000 mensen en de organisatie was goed verlopen. Van politiek engagement zoals in de VS was niet veel te merken, wat toegeschreven kan worden aan de taalbarrière (de politieke boodschappen van de bands zijn in het Engels) en aan het feit dat de Nederlandse samenleving op dat moment niet belast was met de urgentere problemen waarmee de VS toen te kampen had, zoals het rassenprobleem en de Vietnamoorlog. Het publiek bestond overwegend uit scholieren en studenten of hadden een soortgelijke opleiding al afgerond. De vrijetijdsbesteding van het festivalpubliek is volgens het onderzoek ‘zeer kultureel’. Bijvoorbeeld: slechts 1% kijkt TV. De belangstelling voor dit popfestival komt waarschijnlijk voort uit de behoefte om vrije tijd door te brengen in een groep waarin de jeugd, zonder ouderen en zonder opgelegd gezag, zich vrij kan bewegen, daarnaast bestaat er ook belangstelling van de overheid voor dit festival, door er onderzoek naar te plegen en garantiesubsidie te verstrekken.
Er ontstonden in de jaren 70 ook andere popfestivals, zoals Pinkpop en het Lochemfestival die steeds populairder werden, maar ook steeds professioneler werden om het festival zo goed mogelijk te laten verlopen. Er wordt nu heel romantisch gedaan over de festivals uit de jaren 60 en 70 in Nederland en de VS, maar door de enorme toeloop en het steeds populairder worden van dit fenomeen – in de jaren 80 organiseert bijna elke zichzelf respecterende feestcommissie een popfestival – was een professionalisering van de festivalorganisaties bijna onvermijdelijk. De populariteit van zulke festivals verschillen niet veel van de onderzoeksresultaten uit de scriptie van 1971. De aantrekkingskracht van festivals is waarschijnlijk de sfeer, je waant je voor een paar dagen in een andere wereld, even weg van je eigen normale leven en om iets nieuws mee te maken. De belangstelling van de overheid blijft ook. Sommige popfestivals krijgen subsidie, zoals het Leidse festival Werfpop dat volgens de gemeente Leiden cultureel verantwoord is omdat de programmering louter wereldmuziek betreft.
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Externe link
- www.festivalinfo.nl Website met onder andere verslagen van festivals en een forum voor festivalbezoekers.
