Fiertel

Van Wikipedia

De fiertel, in Eine de fietel genoemd, is een volksfeest in de regio van de Vlaamse Ardennen, meer bepaald in de streek rond Oudenaarde en Ronse. Het tijdstip van het feest varieert van dorp tot dorp, maar gewoonlijk grijpen de feestelijkheden in september en vroeg oktober plaats.

De term fiertel is een verbastering van het Latijnse ferebrum, wat reliekschrijn betekent. De fierteltraditie vindt haar oorsprong in religieuze processies, waarbij een schrijn van een lokale heilige voorop werd gedragen. De religieuze dimensie van de fiertel is nog het sterkst in Ronse.

De Oudenaardse deelgemeenten die een fiertel organiseren, hebben geen godsdienstige bedoelingen meer met de festiviteiten. In Volkegem, Mater, Leupegem, Eine en Welden wordt daarentegen op straat een ludieke optocht gehouden, waarbij de draak met de actualiteit wordt gestoken. Mensen verkleden zich als Bekende Vlamingen of als lokale politici, en voeren een zelf geschreven toneelstukje op. In de rurale dorpen, in het bijzonder Mater, worden de uitgebeelde satirische taferelen op karren van straat naar straat getrokken, vermits de afstanden er lang zijn en de wegen steil.

De uitbundige, seculiere fiertel die de processie heeft vervangen, gaat terug tot Prosper de Maeght, een middenstander die zich in de late negentiende eeuw in Eine had gevestigd en er een tabakswinkel had geopend. Op een avond had zijn vrouw hem opgedragen op de zaak te letten, met de woorden let op die deure!, dat wil zeggen, houd in de gaten of er iemand binnenkomt; Prosper, die een tooghanger was, had op die manier dus huisarrest. De man haalde echter een practical joke uit: hij hief de deur uit haar hengsels, legde ze op zijn kruiwagen en ging naar het café. Dit vonden de Einenaars dermate grappig, dat er een spontane stoet van grappenmakers Prosper door de straten volgde, en zij herdachten het voorval jaarlijks. In Eine bevindt zich ook een standbeeld van Prosper de Maeght met zijn deur en kruiwagen, met het opschrift: „Aelzo letteg'hie op die deure“; want Prosper lette inderdaad op de deur, zoals zijn vrouw hem had gevraagd. Deze anekdote is in Oudenaarde algemeen bekend. Waarom fiertel enkel in Eine fietel wordt genoemd, is echter onduidelijk.

Het is de gewoonte dat een speciale jury de beste sketch van de fiertel uitkiest, maar hieraan is geen speciale status verbonden zoals men die bij de Ronsese Bommelfeesten heeft. De fiertel is een algemeen volksvermaak, waarbij dikwijls ook kraampjes met eten en drinken worden uitgestald. De inwoners van de dorpen — die elk hun eigen fiertel hebben en dus geen significante gemeenschappelijke organisatie — worden altijd van te voren op de hoogte gebracht van plaats en dag van het feest, en verzocht hun huis te bevlaggen.