Funkturm

Van Wikipedia

Funkturm Berlijn

Foto van de Funkturm in Berlijn, met blauwe nachtverlichting.

De Funkturm (radiotoren) is een transmissietoren in Berlijn, die tussen 1924 en 1926 door Heinrich Straumer werd gebouwd. Hij kreeg de bijnaam "der lange Lulatsch" ("lange knul") en is één van de bekendste aandachtspunten in de stad Berlijn. Hij is gebouwd op een tentoonstellingsterrein in het district Charlottenburg-Wilmersdorf. Op 3 september 1926 werd de toren ingehuldigd ter gelegenheid van de 3e "Grossen Deutschen Funkausstellung" (derde Grote Duitse radiotentoonstelling). De toren is nu een beschermd monument.

De toren werd gebouwd als een staalconstructie, gelijkend op de Eiffeltoren in Parijs. De 150 m hoog en ongeveer 600 ton wegende toren werd oorspronkelijk gepland uitsluitend als transmissietoren, maar er zijn sindsdien toevoegingen gedaan zoals een restaurant op een hoogte van ongeveer 52 m, en een observatiedek op een hoogte van ongeveer 125 m.

Bezoekers bereiken het restaurant en het observatiedek door middel van een lift die met 4 meter per seconde beweegt. De Funkturm heeft twee zeer opmerkelijke structurele kenmerken.

Ten eerste is het gebouwd op een vierkante vlak met slechts 20 meters per zijde. De verhouding van horizontale afmeting tot hoogte is 1 : 6,9. Ter vergelijking, de Eiffeltoren is gebouwd op een vierkant van 129 meters per zijde, met een horizontale tot verticale verhouding van 1 : 2,3.

Ten tweede is de toren (waarschijnlijk) de enige observatietoren ter wereld die op porseleinen isolatoren is gebouwd. Hij werd ontworpen als steuntoren voor een T-antenne voor de middengolf, en de isolatie was bedoeld om energieverlies via de toren te verhinderen. Echter, dit bleek onpraktisch omdat de bezoekers aan massieve elektrische schokken blootgesteld zouden worden. Later werd de toren geïsoleerd via de liftschacht.

De gebruikte isolatoren werden vervaardigd in "Koeniglich Preussische Porzellanmanufaktur" (de Koninklijke Pruisische Porselijnfabriek). Op 22 maart 1935 werd het eerste televisieprogramma ter wereld via een antenne boven in de toren uitgezonden.

Sinds 1962 wordt de toren niet meer gebruikt voor de transmissie van televisiesignalen. Sinds 1973 dient de Funkturm niet meer als zendtoren voor het uitzenden van radiosignalen, maar het wordt nog wel gebruikt als relaispost voor amateurradio, politieradio, en de mobiele telefoondiensten. De laatste volledige vernieuwing gebeurde in het jaar 1987 ter ere van de 750ste verjaardag van het oprichten van Berlijn.

[bewerk] Afmetingen van de toren

keuken op: 48,1 m
restaurant op: 51,6 m
observatieplatform op: 124 m
torenschacht: 129 m
toren: 150 m
gewicht: 600 ton

[bewerk] Geschiedenis van de Funkturm

December 1924. Na afloop van de Eerste Radiotentoonstelling werd met de bouw van de Funkturm begonnen. Voor deze tentoonstelling, op de plaats van de huidige toren, werd een mast van 120 meter opgericht, die als kraan diende voor de bouw van de toren.
April 1925. De Funkturm is opgeleverd.
25 september 1925. Inauguratie van de zender op middengolf, frekwentie 520,8 kHz. Eén enkele T-antenne werd bevestigd tussen de top van de toren en een 80 meter hoge getuide stalen mast.
1925 - '26: Om bezoekers tegen elektriciteitsgevaren te beschermen, werd de toren geaard via de liftschacht, hoewel dit de zendmogelijkheden van de radiozender naar buiten het centrum van Berlijn leidde.
28 maart 1926: Goedkeuring van de toren door de bouwbureaus.
3 september 1926: Toren voor het publiek opengesteld bij de inauguratie van de Derde Grote Duitse Radiotentoonstelling.
1929: Retuning van de middengolfzender naar 716kHz; de eerste test als televisiezendmast.
20 december 1933. De nieuwe grote zender in Tegel neemt de uitzendingen van de Funkturm over. Vanaf dat moment is de middengolfzender bij de toren slechts een reservezender voor Tegel.
1934. Retuning van de middengolfzender (als reserve voor Tegel), naar 834kHz.
22 maart 1935. Van een antenne aan de top van de toren wordt het eerste geregelde televisieprogramma ter wereld overgebracht
22 augustus 1935. De belangrijke brand in de tentoonstellingszaal bij de Funkturm vernietigt alle zendapparaten in de toren. De vliegende vonken branden ook het torenrestaurant uit.
23 december 1935. Hervatten van televisieuitzendingen.
1938. Televisiezendapparatuur uit de toren verwijderd.
1939 - '45: De toren dient als waarschuwing en observatiepost.
19 april 1945. Projectielen vernietigen één van de vier poten van de toren op een hoogte van 38 meter. Het restaurant brandt opnieuw uit.
1945. Reparatie van het vernietigde torenpoot met 800 kg aan bouten en 7,2 ton staal.
1948. Experimenten met een radiotransmissie naar het Harzgebergte.
28 mei 1950. Het torenrestaurant is heropend.
1951. Assemblage van één antenne aan de top van de toren voor de uitzending van FM-radio en televisieprogramma's. Met deze antenne werd de toren de toren ongeveer 12 meter langer: van 138 meter naar 150 meter.
1 oktober 1951. Hervatten van de televisieuitzendingen die door de Tweede Wereld Oorlog en de directe naoorlogs periode werden onderbroken.
15 mei 1963. Na voltooiing van de 230-meter-hoge zendmast nabij Scholzplatz, waren de geregelde uitzendingen van televisie- en radioprogramma's via de toren bijna afgelopen.
1973. Eind van om het even welke geregelde uitzending via de Funkturm.
1989. Verwijdering van de laatste zenders van de radio- en televisietoren.